Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΟΖΑΝΗΣ

Η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης (π. Νομός Κοζάνης) βρίσκεται, στο σταυροδρόμι, μεταξύ της Κεντρικής Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, και είναι η μεγαλύτερη τόσο σε έκταση, όσο και σε πληθυσμό Περιφερειακή Ενότητα στη Δυτική Μακεδονία.
Χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα εκβιομηχάνισης καθώς στην Περιφερειακή Ενότητα λειτουργούν εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ, με καύσιμο τον λιγνίτη. Αυτό βοήθησε οικονομικά την ανάπτυξή της, καθώς κύρια ασχολία των κατοίκων πριν την εγκατάσταση των εργοστασίων, ήταν η γεωργία.
Αντιπεριφερειάρχης της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης είναι ο κ. Κωνσταντίνος Βύζας.

ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΡΧΑΙΑΣ ΚΟΙΤΙΔΑΣ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ
Η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης, περιοχή της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας, η οποία καταλαμβάνει τη Βορειοδυτική γωνία του σύγχρονου Ελληνικού κράτους, αποτελεί μέρος της πανάρχαιας κοιτίδας των Μακεδόνων.
Δύο από τους σημαντικότερους Στρατηγούς – Σωματοφύλακες του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο Πτολεμαίος ο Λάγου (αγαπημένος μαθητής του Αριστοτέλη), που αργότερα ανακηρύχθηκε Βασιλιάς της Αιγύπτου ως Πτολεμαίος Α’ Σωτήρ (Λάγος), και ο Αριστόνους, ήταν από την Κοζάνη (Εορδαία).
Η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης είναι ένας ευλογημένος τόπος απερίγραπτου φυσικού και πολιτιστικού κάλλους, που η λαμπρή του ιστορία ανάγεται στα βάθη των αιώνων..

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης έχει έκταση 3.517 τ. χλμ. και πληθυσμό 150.196 κατοίκους. Βρίσκεται, στο σταυροδρόμι, μεταξύ της Κεντρικής Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, συνορεύει δε Βόρεια με τις Περιφερειακές Ενότητες Καστοριάς και Φλωρίνης, Βορειοανατολικά με την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, Ανατολικά με τις Περιφερειακές Ενότητες Ημαθίας και Πιερίας, Νότια με τις Περιφερειακές Ενότητες Λαρίσης και Τρικάλων και Δυτικά με την Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών.
Η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης με πλούσια ιστορία χαρακτηρίζεται και για το φυσικό της κάλλος και τα αρωματικά φυτά που φύονται και καλλιεργούνται εδώ, όπως ο φημισμένος Κρόκος Κοζάνης, το μελισσόχορτο, το τσάϊ του βουνού, η Ρίγανη, άγριες Τριανταφυλλιές κ.α..
Στη φωτογραφία η υψηλή γέφυρα της λίμνης Πολυφύτου (Αλιάκομονας) όπως αυτή φαίνεται από το χωριό Νεράϊδα. Στο βάθος βρίσκεται η κωμόπολη των Σερβίων. Δημιουργός της φωτογραφίας Makedonas από Βικιπαίδεια.

ΠΟΛΕΙΣ, ΚΩΜΟΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Σημαντικές πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης είναι η Κοζάνη, η Πτολεμαΐδα, η Σιάτιστα, τα Σέρβια, η Αιανή, το Βελβεντό, το Τσοτύλι, η Νεάπολη, η Βλάστη, η Εράτυρα, η Γαλατινή, η Αναρράχη, τα Κομνηνά, ο Περδίκας, το Εμπόριο, η Ακρινή, ο Κρόκος, ο Τρανόβαλτος κ.α..

Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ
Η συνέχεια και το μέλλον στα Ορυχεία της Δυτικής Μακεδονίας • Διαχρονικές θέσεις, απόψεις, προτάσεις για την περιουσία της ΔΕΗ και για την μεταλιγνιτική περίοδο των πρώην και νυν Ορυχείων της Δυτικής Μακεδονίας, καθώς και άλλα ενδιαφέροντα θέματα, από τον Θωμά Γκατζόφλια, την Φωτεινή Χατζάρα και τους συνεργάτες τους.
Για να επισκεφθείτε το ιστολόγιό τους κάντε κλικ στην εικόνα:

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ-ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Η Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης περιλαμβάνει τους εξής Δήμους: Δήμος Κοζάνης με έδρα την Κοζάνη και ιστορική έδρα την Αιανή, Δήμος Εορδαίας με έδρα την Πτολεμαΐδα, Δήμος Βοΐου με έδρα τη Σιάτιστα, Δήμος Σερβίων με έδρα τα Σέρβια και Δήμος Βελβεντού με έδρα το Βελβεντό.

Ο ΔΗΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Ο Δήμος Κοζάνης έχει έκταση 1.071,3 τ. χλμ. και πληθυσμό 68.680 κατοίκους. Εδρα του Δήμου είναι η Κοζάνη.
Δήμαρχος του Δήμου Κοζάνης είναι ο κ. Κοκκαλιάρης Ιωάννης.
Ο Δήμος Κοζάνης αποτελείται από τις εξής 5 Δημοτικές Ενότητες: Κοζάνης, Ελιμείας, Ελλησπόντου, Αιανής και Δημητρίου Υψηλάντη, οι οποίες περιλαμβάνουν 2 Δημοτικές και 50 Τοπικές Κοινότητες με 82 οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε Κοινότητας). Αναλυτικά:
1. ΔΕ Κοζάνης: Περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Κοζάνης (Κοζάνη, Ζ.Ε.Π. Κοζάνης, Σπινάρης, Ιερά Μονή Αναλήψεως, Γηροκομείο, Αγία Κυριακή) και τις Τοπικές Κοινότητες Αλωνακίων (Αλωνάκια), Ανθοτόπου (Ανθότοπος, Κηπάρι), Αργίλου (Αργιλος), Βατερού (Βατερό), Εξοχής (Εξοχή), Καλαμιάς (Καλαμιά), Καρυδίτσας (Καρυδίτσα), Κοίλων (Κοίλα, Νέα Καρδιά, Μελίσσια), Λευκόβρυσης (Λευκόβρυση), Λευκοπηγής (Λευκοπηγή), Λυγερής (Λυγερή), Μεταμορφώσεως (Μεταμόρφωση), Νέας Νικόπολης (Νέα Νικόπολη), Ξηρολίμνης (Ξηρολίμνη), Οινόης (Οινόη), Πετρανών (Πετρανά, Αεροδρόμιο, Τσέλικας, Σχολές ΟΑΕΔ Κοζάνης), Πρωτοχωρίου (Πρωτοχώρι), Πτελέας (Πτελέα), Σκήτης (Σκήτη, Κοκκιναράς), Χαραυγής (Νέα Χαραυγή, Χαραυγή).
2. ΔΕ Ελιμείας: Περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Κρόκου (Κρόκος) και τις Τοπικές Κοινότητες Αμυγδαλέας (Σταυρωτή, Ανατολή, Αμυγδαλέα), Ανω Κώμης (Ανω Κώμη), Καισάρειας (Καισάρεια, Κήπος), Κάτω Κώμης (Κάτω Κώμη), Κοντοβουνίου (Πύργος, Κοντοβούνι), Μηλέα (Μηλιά), Σπάρτου (Σπάρτο).
3. ΔΕ Ελλησπόντου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Αγίου Δημητρίου (Αγιος Δημήτριος, Αγιο Πνεύμα), Αγίου Χαραλάμπους (Αγιος Χαράλαμπος), Ακρινής (Ακρινή, Προφήτης Ηλίας), Αυγής (Αυγή), Βοσκοχωρίου (Βοσκοχώρι), Δρεπάνου (Δρέπανο, Γαλάνι), Καπνοχωρίου (Καπνοχώρι, Ανατολικό, Σκάφη), Κλείτου (Νέος Κλείτος, Κλείτος), Κοιλάδος (Κοιλάδα, Θυμαριά, Κρεμαστή), Πολυμύλου (Πολύμυλος, Αγιοι Θεόδωροι, Λεβέντης, Ζωοδόχος Πηγή, Αγία Παρασκευή), Ρυακίου (Ρυάκι), Τετραλόφου (Τετράλοφο).
4. ΔΕ Αιανής: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Αιανής (Αιανή), Αγίας Παρασκευής (Αγία Παρασκευή), Κερασιάς (Κερασιά), Κτενίου (Κτένι), Ροδιανής (Ροδιανή), Ρυμνίου (Ρύμνιο), Χρωμίου (Χρώμιο).
5. ΔΕ Δημητρίου Υψηλάντη: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Λιβερών (Λιβερά), Μαυροδενρίου (Μαυροδένδρι), Ποντοκώμης (Ποντοκώμη), Σιδερά (Σιδεράς, Κτενάς).

Η ΚΟΖΑΝΗ
Η Κοζάνη είναι ιστορική πόλη της Δυτικής Μακεδονίας, έδρα του Δήμου Κοζάνης και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Είναι χτισμένη ανάμεσα στις οροσειρές του Βερμίου όρους, του Μπούρινου και των Πιερίων, 15 περίπου χλμ. Βορειοδυτικά της λίμνης του Πολυφύτου, σε υψόμετρο 720 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 43.316 κατοίκους.
Αρχαιότητες: Αρχαιότητες από την προϊστορική εποχή μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο έχουν ανακαλυφθεί σε πολλά σημεία της πόλης. Στα ανατολικά της Κοζάνης, έχει ανασκαφεί νεκρόπολη, η οποία χρονολογείται από την εποχή του Σιδήρου.
Οι αρχαιότητες που βρέθηκαν εδώ μαρτυρούν την ύπαρξη μιας από τις αρχαιότερες πόλεις της αρχαίας Ελιμιώτιδας (ή Ελίμειας), της οποίας η Ακρόπολη βρισκόταν στον λόφο του Αγίου Ελευθερίου. Νοτιοδυτικά της σύγχρονης πόλης, στον λόφο Σιόποτο, υπήρχε οικισμός ο οποίος ονομαζόταν Καλύβια, μεταξύ 1100 και 1300, ίχνη του οποίου υπάρχουν ακόμα και σήμερα.

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ (ΕΠΙΣΚΟΠΕΙΟ)
Όπως μαρτυρείται από τον Κώδικα του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Νικολάου Κοζάνης το Επισκοπείο Κοζάνης (ὁ δεσποτικός οίκος του επισκοπείου) κτίστηκε το 1744 και ένα χρόνο μετά η έδρα της Επισκοπής μεταφέρθηκε στην Κοζάνη. Ο Επίσκοπος Μελέτιος φρόντισε και με δικά του χρήματα (550 γρόσια) αγόρασε έκταση από τον ιερέα Γεώργιο Στεφανή και σύντομα έκτισε το Επισκοπείο. Για την οικοδόμή του διέθεσε ο ίδιος τις οικονομίες του, βοήθησαν όμως και οι ιερείς της πόλης, όπως και οι Χριστιανοί, με όποιον τρόπο μπορούσε ο καθένας.
Το Επισκοπείο κτίστηκε σύμφωνα με τα τυπολογικά, μορφολογικά και κατασκευαστικά πρότυπα της αρχιτεκτονικής των αρχοντικών της Κοζάνης κατά την περίοδο αυτή. Ο Επίσκοπος Βενιαμίν (1815-1850) αγόρασε νέα έκταση ενάμισι στρέμματος από τους απογόνους του πρώτου πωλητή και πρόσθεσε νέα κτίσματα, όπως η κρήνη, πύργο, σταύλο κ.λ.π., πραγματοποιώντας διαρρυθμίσεις και αλλαγές, που αποσκοπούσαν στην καλύτερη λειτουργία και τον καλλωπισμό του επισκοπείου. Η όψη του κτιρίου, πριν την σημερινή αποκατάσταση, οφείλεται στις επεμβάσεις αυτές. Ως τότε ολόκληρη η επάνω σάλα ήταν ανοιχτό ανώγειο. Επισκευές, διαρρυθμίσεις και βελτιώσεις του κτιρίου, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες, έγιναν απ όλους σχεδόν τους επόμενους αρχιερείς.
Τον Ιούλιο του 1904 φιλοξενήθηκε στο κτίριο ο Παύλος Μελάς, κατά την 2^η περιοδεία του στη Μακεδονία, και συνεδρίασε με τους προκρίτους της πόλης για τη στρατολόγηση εθελοντών και την μεταφορά όπλων.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Γεώργιος Λασσάνης (λόγιος και πολιτικός, Υπουργός Οικονομικών • Γεώργιος Παρακείμενος φιλόσοφος και εκπαιδευτικός • Μιχαήλ Περδικάρης ιατρός και λόγιος • Χαρίσιος Μεγδάνης ιατρός και λόγιος • Στέφανος Παπαγάλος Μακεδονομάχος οπλαρχηγός • Ιωάννης Τσόντζας οπλαρχηγός του 1821 • Κωνσταντίνος Σιδέρης Μακεδονομάχος οπλαρχηγός • Μιχάλης Παπακωνσταντίνου πολιτικός και συγγραφέας • Άννα Διαμαντοπούλου πολιτικός • Γεώργιος Ρουσιάδης λόγιος και φιλικός συμμετείχε στην επανάσταση του 1821 • Γεώργιος Σακελλάριος φιλόσοφος και εκπαιδευτικός • Μανόλης Τριανταφυλλίδης γλωσσολόγος • Γεώργιος Καραγιάννης πρόγονος του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν • Γεώργιος Λασσάνης λόγιος και πολιτικός • Γιάννης Αμανατίδης ποδοσφαιριστής • Ηλίας Ατματζίδης ποδοσφαιριστής • Κώστας Αγέρης τραγουδιστής • Πάσχος Μανδραβέλης δημοσιογράφος.• Ιεροκλής Στολτίδης ποδοσφαιριστής.

Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΣΣΑΝΗΣ
Ο Γεώργιος Λασσάνης (1793-1870) ήταν Έλληνας λόγιος και πολιτικός από την Κοζάνη. Aνέπτυξε δραστηριότητα ως συγγραφέας, δραματουργός, δάσκαλος, ενώ διετέλεσε και Υπουργός Οικονομικών. Υπήρξε Φιλικός και συμμετείχε στην επανάσταση του 1821 στη Μολδοβλαχία ως Ιερολοχίτης και μέλος του στενού περιβάλλοντος του Αλέξανδρου Υψηλάντη, ενώ στα χρόνια 1828-1829 έλαβε μέρος στις τελευταίες μάχες του Αγώνα στην Αττική. Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους κατέλαβε υψηλά αξιώματα, μεταξύ άλλων εκείνο του Υπουργού Οικονομικών.

ΚΟΖΑΝΗ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ΚΟΒΕΝΤΑΡΕΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΖΑΝΗΣ
Η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα μετά από αυτή της Αθήνας, και διαθέτει 153.000 τόμους, περισσότερα από 380 χειρόγραφα, 315 κώδικες και πολλές σπάνιες εκδόσεις, μεταξύ των οποίων και ένα από τα 17 σωζόμενα πρωτότυπα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου. Για το λόγο αυτό η Κοζάνη είχε ενταχθεί στο Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων με αντικείμενο προώθησης το Βιβλίο και την Ανάγνωση.

ΤΟ ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. ΚΟΖΑΝΗΣ
Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κοζάνης ιδρύθηκε το 1997. Από την ίδρυσή του, μέχρι και σήμερα, είναι από τα πιο δραστήρια ΔΗΠΕΘΕ της χώρας, με πολλές και μεγάλες θεατρικές επιτυχίες και συνεχίζει την δραστηριότητά του με εξωστρέφεια, νέες παραγωγές και δράσεις, αξιοποιώντας και το καλλιτεχνικό δυναμικό της πόλης. Επιδιώκει συνεργασίες με καταξιωμένους καλλιτέχνες, με μεγάλη πορεία στα θεατρικά δρώμενα της χώρας, αλλά ταυτόχρονα δίνει βήμα έκφρασης και δημιουργίας και σε νέους και ταλαντούχους καλλιτέχνες και δημιουργούς.
Το Δη.Πε.Θε. εκτός από κέντρο αναφοράς των πολιτιστικών δράσεων στην πόλη της Κοζάνης και των πόλεων των διπλανών νομών, επιδιώκει συνεργασίες με πολιτιστικούς φορείς και συλλόγους, δημοτικές αρχές, οργανισμούς και κοινωνικά ιδρύματα της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και συμπαραγωγές με άλλα ΔΗΠΕΘΕ. Επιδιώκει μόνιμη και ενεργή παρουσία και δράση σε όλη την Ελληνική επικράτεια και αναζητά δρόμους επικοινωνίας και συνεργασίας και με θέατρα άλλων χωρών.
Στεγάζεται στην «Αίθουσα Τέχνης» και η Κεντρική Σκηνή του διαθέτει 600 θέσεις, μεγάλη σκηνή και φουαγιέ  και σύγχρονο ηχητικό και φωτιστικό εξοπλισμό. Στο υπερυψωμένο ισόγειο του ιδίου κτιρίου λειτουργεί η «Εναλλακτική Σκηνή» (Black Box) 86 θέσεων. Για τις καλοκαιρινές εκδηλώσεις  του χρησιμοποιεί το «Υπαίθριο Θέατρο Κοζάνης», 700 θέσεων, στο πάρκο του στρατοπέδου.
Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης διοικείται από Διοικητικό Συμβούλιο και από τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και εννέα Συμβούλους  που διορίζονται με απόφαση του εκάστοτε Δημοτικού Συμβουλίου.
Εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και επιχορηγείται από το ΥΠΠΟΑ, τον Δήμο Κοζάνης και την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας

Η ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ
Το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης την φετινή χειμερινή περίοδο θα παρουσιάσει στην Κεντρική Σκηνή του, την τραγωδία «ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ» του Νικολάου Σ. Κέφαλου, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Πλασκοβίτη.
Η Καλλιπάτειρα παθιασμένη από τον μεγάλο της έρωτα για τον πρόωρα αποθανόντα σύζυγό της Καλλιάνακτα, ντύνεται άντρας και μπαίνει μέσα στο στάδιο γιατί επιθυμεί σφόδρα να δει τον γιό τους Πεισίροδο Ολυμπιονίκη και έτσι ν΄ ακουστεί ξανά το όνομα του Καλλιάνακτα. Ο Πεισίροδος πράγματι στέφεται Ολυμπιονίκης και μέσα στην χαρά και τους πανηγυρισμούς της Καλλιπάτειρας, αποκαλύπτεται ότι είναι γυναίκα. Πράξη ανόσια, η οποία τιμωρείται με ΘΑΝΑΤΟ.
Στο έργο παρακολουθούμε την δίκη όπου η Καλλιπάτειρα κατηγορείται για την υπέρτατη ύβρη. Την καταπάτηση του άβατου της Ολυμπίας σε περίοδο που έχει κηρυχθεί η εκεχειρία. Μία ύβρις που οι συνέπειές της δεν αφορούν μόνο την ίδια, αλλά ολόκληρο τον οικογενειακό και κοινωνικό της περίγυρο.
Τί όμως οδήγησε την Καλλιπάτειρα να κάνει μια τέτοια απονενοημένη πράξη, να παραβιάσει το άβατο των γυναικών στους Ολυμπιακούς αγώνες, ενώ γνώριζε ότι αυτή της η πράξη τιμωρείται με θάνατο; Ποιά είναι η θέση που έχουν τ΄ αδέλφια της, αλλά και η κοινωνία και πως αντιδρούν σε αυτήν της την πράξη;
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ: ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Νίκος Κέφαλος / ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Λευτέρης Πλασκοβίτης / ΣΚΗΝΙΚΑ – ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ – ΦΩΤΙΣΜΟΙ: Αντώνης Χαλκιάς / ΜΟΥΣΙΚΗ: Γιάννης Παπαδημητρίου / ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΟΣ – Βοηθός ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ: Κωνσταντίνα Λάλλου / Βοηθός Σκηνοθέτη Β’ : Θεοδοσία Δέμου / ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: Έμη Τσούρα Βοηθός ΣΚΗΝΙΚΩΝ ΚΟΥΣΤΟΥΜΙΩΝ : Ελεωνόρα Καραβανή. ΠΑΙΖΟΥΝ: Καποδίστρια Ναταλία, Σεργουνιώτη Πηνελόπη, Καρακίτσου Μαρία, Γλυκός Χρήστος, Μπατσακούτσας Βασίλης, Ροδάμης Χρήστος, Βατικιώτη Μαρία, Δέμου Θεοδοσία, Ζιάνα Ελένη, Κεφαλογιάννη Νίνα, Μούστας Αλέξανδρος, Νταλιάνη Αναστασία.
Από το Δελτίο Τύπου του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης / Λευτέρης Πλασκοβίτης Καλ/κός Δ/ντής.

ΜΟΥΣΕΙΑ
• Το Ιστορικό-Λαογραφικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και στεγάζεται σε κτήριο Μακεδονικής αρχιτεκτονικής (Φωτογραφία).
• Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κοζάνης στεγάζεται σε νεοκλασικό κτίριο, γνωστό ως Παναγιωτίδειο Αρχοντικό, δωρεά του Δήμου Κοζάνης στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.
• Το Μουσείο Σύγχρονης Τοπικής Ιστορίας.

ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ
Τα Αρχοντικά Γρηγόριου Βούρκα και Γ. Λασσάνη είναι από τα λίγα εναπομείναντα στην πόλη. Το αρχοντικό Γρ. Βούρκα είναι κτίσμα του 18ου αι., το οποίο παρουσιάζει ενδιαφέρον από αρχιτεκτονικής κυρίως άποψης και έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικό μνημείο.
Στο αρχοντικό του Γ. Λασσάνη λειτουργεί η Δημοτική Χαρτοθήκη όπου μεταξύ των άλλων εκτίθεται και ένα από τα ελάχιστα πρωτότυπα της χάρτας του Ρήγα Φερραίου.
Εντυπωσιακή είναι η αίθουσα υποδοχής (φωτογραφία) από αρχοντικό της Κοζάνης του 18ου αιώνα, που βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα. Ο διάκοσμος του αρχοντικού διασώθηκε από την Αλεξάνδρα Χωρέμη, αδερφή του Αντώνη Μπενάκη, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, και προσφέρθηκε στο Μουσείο από τους κληρονόμους της.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ
Ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου (17ος αι.) με τις σημαντικές αγιογραφίες, το ξυλόγλυπτο τέμπλο και το καμπαναριό – σύμβολο της Κοζάνης. Το Καμπαναριό, δίπλα στο Δημαρχείο, στον 7ο όροφό του έχει ρολόι τεσσάρων όψεων, δωρεά του ευεργέτη Κωνσταντίνου Μαμάτσιου, που πρωτοχτύπησε για να υποδεχτεί το νέο έτος 1940.

ΑΛΛΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
• Το Μνημείο Μικρασιατικού Ελληνισμού το οποίο βρίσκεται στην Πλατεία Μικράς Ασίας (στη συμβολή των οδών Μ. Σιακαβάρα και Υψηλάντη) απεικονίζει τη Μικρασιάτισσα μάνα με τα παιδιά της.
• Το πάρκο Κουρί και το πάρκο του Αγίου Δημητρίου, όπου βρίσκονται το πνευματικό κέντρο με την Αίθουσα Τέχνης και το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο της πόλης.
• Ο Δημοτικός Κήπος Κοζάνης (φωτογραφία) που δημιουργήθηκε στη θέση του παλαιού στρατοπέδου Ψυχογιού, κερδίζει τις εντυπώσεις προσφέροντας οξυγόνο στην πόλη.
• Η πλατεία Νίκης είναι η κεντρική πλατεία της Κοζάνης. Γύρω της στέκονται πολλά νεοκλασικά κτήρια της Κοζάνης, όπως το ξενοδοχείο Ερμιόνιον (1931-1932), το Δημαρχείο και η Εθνική τράπεζα της Ελλάδας. Νότια βρίσκεται η εκκλησία του Αγ. Νικολάου, πολιούχου της πόλης. Ανάμεσα στην εκκλησία και το Δημαρχείο υψώνεται το καμπαναριό του Αγ. Νικολάου, το οποίο χτίστηκε το 1855 και είναι σύμβολο της πόλης σήμερα.
• Άλλα αξιόλογα διατηρητέα κτήρια της πόλης είναι, το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας, το Δρίζειο κληροδότημα, το Βαλταδώρειο γυμνάσιο, το ξενοδοχείο Ερμιόνιον, έργο του Μαξιμιλιανού Ρούμπενς κ.ά.

Χ-αίρεται Ομάδα Θεάτρου
Η Ομάδα Θεάτρου «Χ·αίρεται» ιδρύθηκε στην Κοζάνη τον Δεκέμβριο του 2011, έχοντας ως στόχο να αποτελέσει ένα σύγχρονο θεατρικό μπουλούκι που θα ταξιδεύει το θέατρο, τόσο στην περιοχή της Κοζάνης και της ευρύτερης περιοχής, όσο και σε ολόκληρη την Ελλάδα, σε οποιονδήποτε χώρο όπου μπορούν να δημιουργηθούν συνθήκες θέασης.
Πρώτη παραγωγή της ομάδας αποτέλεσε το «Χριστουγεννιάτικο Μυστήριο», που παρουσιάστηκε στον χώρο των σχολικών μονάδων των Δημοτικών και των Νηπιαγωγείων της Δυτικής Μακεδονίας. Εκτοτε ακολούθησαν και άλλες παραγωγές και παραστάσεις..
Το 2023 η «Χ·αίρεται» Ομάδα Θεάτρου διοργάνωσε με επιτυχία σε συνεργασία με τους τρεις παραλίμνιους Δήμους της Λίμνης Πολυφύτου, το Φεστιβάλ Αντίπερα Γιορτές με φόντο την λίμνη Πολυφύτου και την Υψηλή γέφυρα.
Επιπλέον φωτογραφικό υλικό από το Φεστιβάλ Αντίπερα Γιορτές, είναι διαθέσιμο στην έκθεση εικόνων.

Η ΤΡΙΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ Χ-ΑΙΡΕΤΑΙ
Η τρίτη παραγωγή της Ομάδας Θεάτρου Χ-αίρεται με τίτλο “Ψευδαισθήσεις», του Ιβάν Βιριπάεφ, ένα έργο ωδή στον έρωτα, από 30 Οκτωβρίου 2023, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στο θέατρο τέχνης ΕΛΕΡ, Φρυνίχου 10, Πλάκα, Αθήνα.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ – Η ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΠΑΝΔΩΡΑ
Tο 1902 συστήνεται από νέους της Κοζάνης η μορφωτική αδελφότης Πανδώρα. Το όνομα της πιθανόν το πήρε από το περιοδικό Πανδώρα που κυκλοφορούσε για πολλά χρόνια στην Κοζάνη. Τα πρώτα μουσικά όργανα αγοράστηκαν με έρανο των Κοζανιτών.  Η ίδρυσή της υπήρξε γεγονός ύψιστης σημασίας, μιας και συνδέθηκε η λειτουργία της με τον Μακεδονικό αγώνα. Καθ’ όλη την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, η Πανδώρα παιάνιζε στους δρόμους της Κοζάνης, τονώνοντας  το ηθικό των κατοίκων.
Η συμβολή της Πανδώρας μέσα στον χρόνο με πολλά εμπόδια και πολλές αντιξοότητες, υπήρξε καταλυτική για την καθημερινότητα των πολιτών, σε διακριμένες εκδηλώσεις, παρούσα σε όλα τα μεγάλα και σημαντικά δρώμενα του τόπου. 

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΩΔΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ
Το Δημοτικό Ωδείο Κοζάνης (Δ.Ω.Κ) λειτουργεί από το 1957. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες πολιτισμού στην πόλη και στο Δήμο Κοζάνης. Μέσα από τις προσπάθειες των παιδιών – σπουδαστών, των μαθητικών συναυλιών, της συμφωνικής ορχήστρας, της ορχήστρας δωματίου, της χορωδίας και της ορχήστρας κιθάρας, έχει καθιερωθεί ως κύτταρο μουσικής παιδείας και καλλιέργειας. Όλες οι εκδηλώσεις και δράσεις του Δημοτικού Ωδείου Κοζάνης στέφονται με επιτυχία και αγκαλιάζονται από τον κόσμο, αναδεικνύοντας την καθημερινή προσπάθεια των παιδιών, αλλά και την υψηλού επιπέδου διδασκαλία των καθηγητών του.

ΗΘΗ, ΕΘΙΜΑ, ΑΠΟΚΡΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στην Κοζάνη ξεκινούν με χορούς και τραγούδια την Τσικνοπέμπτη, 12 μέρες πριν από τη Μεγάλη Αποκριά. Αυτό το δωδεκαήμερο κάθε βράδυ ανάβει κι ένας φανός σε κάποια γειτονιά της πόλης με τους ντόπιους να προσφέρουν στους επισκέπτες άφθονο κρασί και τα παραδοσιακά Κοζανίτικα κιχιά (στριφτές τυρόπιτες), χορεύοντας όλοι μαζί γύρω από τη φωτιά. Τη Μεγάλη Αποκριά γίνεται παρέλαση αρμάτων που συνήθως σατιρίζουν θέματα που απασχολούν την τοπική κοινωνία ή εθνικά θέματα, χρησιμοποιώντας την τοπική διάλεκτο και χορεύοντας σε παραδοσιακούς ρυθμούς. Οι άνθρωποι που συμμετέχουν στην παρέλαση είτε είναι ντυμένοι σύμφωνα με το θέμα του άρματος με τις παραδοσιακές φορεσιές.

ΤΑ ΛΑΣΣΑΝΕΙΑ
Τα Λασσάνεια πραγματοποιούνται στην πόλη προς τιμή του λόγιου, πολιτικού και αγωνιστή της Επανάστασης του 1821 Γεώργιου Λασσάνη, στο τέλος του καλοκαιριού. Αποτελούνται από θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, αθλητικούς αγώνες κ.ά..
Tα Λασσάνεια είναι ένας από τους κορυφαίους και μακροβιότερους πολιτισμικούς θεσμούς όχι μόνον της πόλης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας. Συνδυάζουν τη θέαση με τη δημιουργία, τη διασκέδαση με τον προβληματισμό, την παράδοση με το σύγχρονο. Έχουν στόχο να ενημερώσουν, να ψυχαγωγήσουν, να προβληματίσουν αλλά και να προσφέρουν βήμα έκφρασης στην τοπική καλλιτεχνική δημιουργία.
Τα Λασσάνεια είναι αποτέλεσμα της αγαστής συνεργασίας των πολιτισμικών φορέων του Δήμου Κοζάνης: του Οργανισμού Αθλητισμού – Πολιτισμού και Νεολαίας (ΟΑΠΝ), της Κοβενταρείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης (ΚΔΒΚ) και του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ) που δρουν υπό τον συντονισμό της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού του Δήμου Κοζάνης.

Η ΑΙΑΝΗ
Η Αιανή είναι κωμόπολη, Δημοτική Ενότητα και Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Κοζάνης, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 2.006 κατοίκους. Εχει οριστεί ως ιστορική έδρα του Δήμου Κοζάνης. Βρίσκεται κοντά στον Αλιάκμονα και απέχει 22 χλμ. νότια της πόλης της Κοζάνης.
Ονομασία: Το όνομά της το οφείλει στην αρχαία πόλη Αιάνη, ή Αίανα, αρχαία πόλη της Μακεδονίας στην περιοχή της Ελίμειας, πρωτεύουσα των Αιανών ή Ελιμιωτών. Σε απόσταση περίπου 1,5 χλμ. από τη σύγχρονη πόλη βρίσκεται η αρχαία Αιάνη ή Αίανα, που υπήρξε σημαντικό κέντρο της περιοχής Ελίμειας. Ιδρυτής της αρχαίας Αιανής φέρεται ο Αιανός, γιος του Ελύμου, βασιλέως των Τυρρηνών, μιας Μακεδονικής πόλης.
Ιστορία: Στην αρχαιότητα η περιοχή ανήκε στο βασίλειο της Ελίμειας, ένα από τα Eλληνικά βασίλεια της ‘Ανω Μακεδονίας. Η Αιανή ήταν πρωτεύουσα του βασιλείου.
Ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ ενσωμάτωσε τις περιοχές της ‘Ανω Μακεδονίας στο ενιαίο Μακεδονικό Βασίλειο. Στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου ένα μεγάλο τμήμα του Μακεδονικού στρατού καταγόταν από την περιοχή της Ελίμειας. Τα επόμενα χρόνια η περιοχή της Αιανής γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη που διαρκεί μέχρι τη Ρωμαϊκή κατάκτηση, οπότε και ακολουθεί την ιστορική πορεία των υπολοίπων περιοχών της Μακεδονίας.
Στα Βυζαντινά χρόνια δοκιμάζεται συχνά από βαρβαρικές επιδρομές (επιδρομές Γότθων, Σλάβων, Βουλγάρων) και παρακμάζει, ενώ σταδιακά το διοικητικό κέντρο της περιοχής μεταφέρεται στα γειτονικά Σέρβια.
Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι μια νέα περίοδος δοκιμασίας. Στα τέλη του 18ου αιώνα η Αιανή υπάγεται διοικητικά στο πασαλίκι των Ιωαννίνων και γνωρίζει την αδίστακτη κυριαρχία του Αλή Πασά. Στα 1878, η είδηση της σχεδιαζόμενης συνθήκης του Αγίου Στεφάνου αναστατώνει τους κατοίκους της περιοχής που συμμετέχουν μαζικά στην επανάσταση του Βούρινου.
Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα (1904 – 1908), η προσδοκία της απελευθέρωσης και ο επαναστατικός αναβρασμός που επικρατεί στη Μακεδονία δεν αφήνει αδιάφορους τους κατοίκους της περιοχής οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στα αντάρτικα σώματα.
Στις 12 Οκτωβρίου 1912 τμήμα του Eλληνικού στρατού θα μεταφέρει το μήνυμα της απελευθέρωσης και της ενσωμάτωσης της περιοχής στην Ελλάδα.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΙΑΝΗΣ
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής εγκαινιάστηκε το 1970, με μια συλλογή αρχαιοτήτων της αρχαίας πόλης και κατά τα επόμενα χρόνια επεκτάθηκε λόγω σημαντικών πρόσθετων ευρημάτων.
Το μουσείο παρουσιάζει την ιστορία της αρχαίας Αιανής, πρωτεύουσας της Ελίμειας, που ήταν ένα από τα σημαντικότερα βασίλεια της Άνω Μακεδονίας. Σημαντικές συλλογές περιλαμβάνουν ευρήματα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (1500-1200 π.Χ.) και της Αρχαϊκής και Κλασικής περιόδου (600 -500 π.Χ.), τα οποία παρέχουν μια σημαντική εικόνα για τη διαμόρφωση των Δωρικομακεδονικών λαών στην περιοχή και την αστική και πολιτική ανάπτυξη της Αιανής, ιδιαίτερα κατά τον έκτο αιώνα π.Χ..
Στη φωτογραφία ορισμένα από τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής (Βικιπαίδεια).

Η ΕΛΙΜΕΙΑ ΧΩΡΑ
Η Ελίμεια ή Ελιμιώτις ή Ελιμία ήταν αρχαία χώρα της Άνω Μακεδονίας, που όφειλε το όνομά της στους κατοίκους της, τους λεγόμενους Ελιμιώτες (ή Αιάνες). Εκτεινόταν στο λεκανοπέδιο του μέσου ρου του Αλιάκμονα μέχρι τα Καμβούνια και το Τιτάριο όρος, δηλαδή στο γεωγραφικό χώρο που καταλαμβάνουν σήμερα η Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών και ο Δήμος Βοϊου. Συνόρευε νότια και νοτιοδυτικά με τη Θεσσαλία (περιοχές Περραιβίας και Τυμφαίας), ανατολικά με την Πιερία, βόρεια και βορειοδυτικά με την Εορδαία και την Ορεστίδα αντίστοιχα, και δυτικά με την Ηπειρωτική Παραυαία, όπως μαρτυρεί η τοπογραφική διάταξη των αρχαίων φρουρίων και ακροπόλεων.
Η Ελίμεια αποτελούσε αυτόνομο βασίλειο από μια τοπική αριστοκρατία, μέχρι την ένωσή του με το Μακεδονικό Βασίλειο, ως ημιαυτόνομη επαρχία επί Αλεξάνδρου Α’, μια μορφή επικυριαρχίας όπως η Ορεστίδα και η Λυγκηστίδα. Αργότερα προσαρτήθηκε οριστικά στο Μακεδονικό βασίλειο το 355 π.Χ., από τον Φίλιππο Β’, αποτελώντας μια από τις δυτικές επαρχίες του. Ο Φίλιππος Β’ είχε ως δεύτερη σύζυγο, την κόρη του Δέρδα του Γ‘, την Φίλα, και κατοικούσε στα βασιλικά ανάκτορα του Φιλίππου.
Στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία κατά των Περσών, οι φάλαγγες του Μακεδονικού στρατού αποτελούνταν από τάξεις πεζών από ομοεθνείς Μακεδόνες. Υπήρχε έτσι η Τάξη των Ελιμιωτών που είχε περίπου 1.500 άνδρες.
Πρωτεύουσα της Ελιμίας χώρας ήταν η Αιάνη (ή Αίανα). Βρίσκεται τοποθετημένη σε απόσταση περίπου 1,5 χλμ. από τη σημερινή Αιανή. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως πολυτελείς ιδιωτικές κατοικίες, αγάλματα, βασιλικούς τάφους και δημόσια κτήρια.
Βασιλείς της Ελιμίας: Αρριδαίος (πριν το 513 π.Χ.) • Δέρδας Α’ (435-405 π.Χ.) • Παυσανίας (405-385 π.Χ.) • Δέρδας Β΄ (385-360 π.Χ.), γαμπρός του Αρχελάου και συμπολεμιστής του Αμύντα Β’ κατά της Ολύνθου • Δέρδας Γ΄ (360-355 π.Χ.), ο οποίος ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της, ενώ αργότερα ήταν ευγενής στην αυλή του Φιλίππου Β’.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Ε. ΣΑΜΠΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΜΙΑΣ ΣΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ
Η συμβολή της Ελιμιώτιδας στη δημιουργία του Μακεδονικού μεγαλείου και της κοσμοκρατορίας ήταν μεγάλη. Οι Ελιμιώτες γενναίοι και λιτοδίαιτοι ανέπτυξαν αξιόλογη δράση. Καθ’ όλη την διάρκεια της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου η επαρχία της Ελίμειας, είχε καταστεί ως το σημαντικότερο κέντρο όπου εστρατολογούνταν οι επίλεκτες μονάδες του στρατού, οι καλύτεροι πεζεταίροι και ιππείς. Μία από τις έξι (6) τάξεις του Μακεδονικού στρατού, του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν και η τάξη των Ελιμιωτών ή η Ελιμιωτική Τάξις. Ο στρατηγός Κοίνος ήταν Ελιμιώτης, γιος του Πολεμοκράτη, που επικεφαλής της Ελιμιωτικής τάξης, εδόξασε σ’ όλες τις μάχες της Ασίας το Μακεδονικόν όνομα, της Αιανής και της Ελιμιώτιδας, όπως και ο αδελφός του ο Κλέανδρος, ο διοικητής των Αρχαίων Ξένων, στην μάχη των Γαυγαμήλων και σ’ όλην την Ασιατική εκστρατεία. Ελιμιώτες ήταν ο θησαυροφύλακας Άρπαλος και ο Κάλας, ο διοικητής της Φρυγίας, καθώς και οι γιοι του Μαχάτα, Φίλιππος ο σατράπης της περιοχής του Ινδού και ο Ταύρων στην Ασιατική εκστρατεία. Ο Ελιμιώτης Πολεμοκράτης, ο πατέρας του Κοίνου και του Κλέανδρου, μαζί με τους απογόνους του, πήραν μεγάλες εκτάσεις γης εις την Χαλκιδικήν και σ’ άλλα μέρη!

ΑΙΑΝΗ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

ΟΙ ΛΑΖΑΡΙΝΕΣ ΤΗΣ ΑΙΑΝΗΣ
Οι «Λαζαρίνες» αποτελούν το κορυφαίο πολιτιστικό- λαογραφικό έθιμο για την κοινωνία της Αιανής. Πολλά κορίτσια και γυναίκες περιμένουν τη μέρα αυτή, για να ντυθούν λαζαρίνες και να βγουν στον μεγάλο χορό της πλατείας στην Αιανή, το «Τσιντζιρό». Μια ευχή στα κοριτσάκια που γεννιούνται είναι: «και Λαζαρίνα να σε δούμε».
Λαζαρίνες ονομάζονται τα κορίτσια, τα οποία συμμετέχουν στις τριήμερες λαϊκές εορταστικές εκδηλώσεις που αρχίζουν την Παρασκευή, παραμονή του Λαζάρου, κορυφώνονται το Σάββατο του Λαζάρου και λήγουν την Κυριακή των Βαΐων. Στην εορτή του Λαζάρου οφείλεται και το όνομα του εθίμου.
Όταν τελειώσουν τις επισκέψεις στα καθορισμένα σπίτια, οι Λαζαρίνες συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία του χωριού, μπροστά από την εκκλησία της Παναγίας, και στήνουν τον μεγάλο χορό. Στο χορό αυτό, ο οποίος φθάνει στο αποκορύφωμά του το απόγευμα της ημέρας του Λαζάρου, παίρνουν μέρος όλες οι παρέες στη σειρά. Κάθε παρέα, η οποία έρχεται μετά το τέλος των επισκέψεων, μπαίνει στην αρχή του χορού και επαναλαμβάνεται απ’ όλες το τραγούδι «Τσιντσιρό», με το οποίο πρωταρχίζει ο χορός. Στο τραγούδι αυτό.. οφείλεται και η ονομασία του χορού «Τσιντσιρό» (απόσπασμα από τους στίχους του τραγουδιού παρατίθεται παρακάτω):
Τσιντσιρό γαϊτάνι μ’* κι αργυρό κουϊμπί,
έχασα του χαϊμαλί μου, ποιά του βρίκατι;
Σαν του βρήκις μωρ’ Βασίλου
δός μας του να ζεις.
Μα του στέμμα, του φιγγάρι, δεν του βρήκα ιγώ,
δεν του βρήκα ιγώ.
Κατά την διάρκεια του χορού, στην πλατεία συγκεντρώνονται όλοι οι χωριανοί, καθώς και πολλοί ξένοι, που κατεβαίνουν στην Αιανή για να παρακολουθήσουν το γραφικό αυτό έθιμο και να καμαρώσουν τις όμορφες νέες του χωριού, οι οποίες πολλές φορές ξεπερνούν τις 150. Ο χορός συνεχίζεται επί δύο και περισσότερες ώρες, με τη συμμετοχή όλων των κοριτσιών, που έγιναν Λαζαρίνες..
Απόσπασμα απο το βιβλίο οι Λαζαρίνες που συνέγραψε ο αείμνηστος Δάσκαλος Κωνσταντίνος Ε. Σιαμπανόπουλος και εκδόθηκε απο το Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών νομού Κοζάνης το 1973 και επανεκδόθηκε το 1988. Το βιβλίο υπάρχει στο Γραφείο Δημάρχου, του Κοινοτάρχη στην Αιανή, αλλά και σε πολλά σπίτια Αιανιωτών. (Γιώργος Τζέλλος, π. Δήμαρχος Αιανής από Αιανή Fb Page).

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΙΑΝΗΣ “Η ΠΡΟΟΔΟΣ“
Στην Αιανή δραστηροποιείται ο Πολιστιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Αιανής “η Πρόοδος” με σκοπό να διατηρήσει τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής, βοηθούμενη στο έργο της από την Κοινότητα και άλλους φορείς της Αιανής, αλλά και τον Δήμο Κοζάνης.

Ο ΚΡΟΚΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Ο Κρόκος είναι Κωμόπολη και Δημοτική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Ελιμείας του Δήμου Κοζάνης, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με πληθυσμό 2.977 κατοίκους.
Βρίσκεται 5 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης της Κοζάνης, σε υψόμετρο 600 μ.. Η Κωμόπολη είναι γνωστή στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, για την παραγωγή του ομώνυμου καρυκεύματος «κρόκος», ο οποίος αποτελεί προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω της έντονης γεύσης και ποιότητας του χρώματός του. Είναι η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της Ελλάδας, στην οποία γίνεται συστηματική καλλιέργεια του φυτού, που ξεκίνησε τον 17ο αιώνα.

ΤΑ ΜΕΛΙΣΣΙΑ ΚΟΖΑΝΗΣ
Τα Μελίσσια είναι ορεινό χωριό του Δήμου Κοζάνης της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με πληθυσμό 29 κατοίκους.
Βρίσκονται σε απόσταση 4 χλμ. βορειοδυτικά της Κοζάνης, ανάμεσα στα Κοίλα Δυτικά και τη Νέα Χαραυγή Ανατολικά. Το όνομα του χωριού επί Τουρκοκρατίας ήταν Σενεκλή και μετονομάστηκε σε Μελίσσια το 1927. Μετά την απελευθέρωση και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών έγινε σταδιακή αποχώρησή των Οθωμανών κατοίκων και εγκατάσταση προσφύγων κυρίως από την περιοχή του Αδά Παζάρ της σημερινής επαρχίας Κοτζάελι της Τουρκίας (αρχαία Νικομήδεια). Απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου υπάρχει κενοτάφιο σε μνήμη των ανθρώπων που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους το 1920 στο χωριό Φούντοκλη του Αδά Παζάρ. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί τα Κοίλα και την Νέα Καρδιά αποτελούν την Τοπική Κοινότητα Κοίλων. Στη φωτογραφία ένα πανέμορφο Ανοιξιάτικο τοπίο με φόντο το χωριό. (Φωτογραφία από Μελίσσια Κοζάνης, Facebook Page).

ΑΠΕΡΙΓΡΑΠΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΛΛΟΣ
Στην παρακάτω εικόνα ένα ακόμα ειδιλλιακό τοπίο από την ευρύτερη περιοχή του χωριού Μελίσσια του Δήμου Κοζάνης και της ευρύτερης περιοχής. (Φωτογραφία Μάϊος 2022 – Μελίσσια Κοζάνης, Facebook Page).

ΤΑ ΚΟΙΛΑ ΚΟΖΑΝΗΣ
Τα Κοίλα είναι χωριό και Τοπική Κοινότητα του Δήμου Κοζάνης της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με πληθυσμό 1.115 κατοίκους.
Γεωγραφία: Βρίσκονται προς τα βόρεια του νομού σε υψόμετρο 690 μέτρα σε απόσταση 3 χλμ. βόρεια από την πόλη της Κοζάνης. Μαζί με τους οικισμούς Νέα Καρδιά και Μελίσσια αποτελούν την Τοπική Κοινότητα Κοίλων με συνολικό πληθυσμό 1.643 κατοίκους.
Το χωριό περιβάλλεται από βραχώδη και άγονα βουνά που προσφέρονται για βοσκότοποι κυρίως μικρών ζώων (αιγοπροβάτων). Από τα Κοίλα διέρχεται η οδός που ενώνει το βόρειο τμήμα της πόλης με την Εγνατία Οδό, τον κάθετο άξονα της Εγνατίας Οδού και Αυτοκινητόδρομο 27 με την Πτολεμαΐδα, τη Φλώρινα και το τελωνείο της Νίκης.
Ιστορία: Στα Κοίλα εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από περιοχές του Πόντου και από το Αδά Παζάρ (Adapazarı) της σημερινής επαρχίας Κοτζάελι της Τουρκίας (αρχαία Νικομήδεια). Ένα από τα χωριά από όπου ήρθαν πρόσφυγες, οι οποίοι μιλούσαν την Τουρκοαρμενική διάλεκτο, ήταν το Φούντοκλη, το οποίο πυρπολήθηκε την περίοδο της σφαγής του Eλληνισμού.
Εκπαιδευτικές Υποδομές: Στην περιοχή των Κοίλων βρίσκεται το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας και το Εκθεσιακό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας.
Αξιοθέατα: Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Αποστόλου Πέτρου και Παύλου με τα δύο καμπαναριά της που πανηγυρίζει στις 29 Ιουνίου. Η ανέγερσή του ναού ξεκίνησε το 1938, διακόπηκε το 1940 λόγω του πολέμου και ολοκληρώθηκε στην δεκαετία του 1950. Πρώτος ιερέας των Κοίλων ήταν ο Νικόλαος Χρυσοπολίτης, που εφημέρευσε από το 1924 έως το 1927. Δίπλα και δυτικά του εκκλησιαστικού οικοπέδου υπάρχει το Κοινοτικό Κατάστημα και η παιδική χαρά. Στο γειτονικό χωριό Μελίσσια υπάρχει ο ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου που κτίστηκε το 1950. Μπροστά στο ναό κτίστηκε κενοτάφιο σε μνήμη των ανθρώπων που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους το 1920 στο χωριό Φούντοκλη του Αδά Παζάρ. Πρώτος ιερέας του οικισμού ο Χρήστος Μαυρόπουλος που ήρθε χειροτονημένος πρόσφυγας κληρικός και εφημέρευσε έως το 1938. Το 1986 θεμελιώθηκε ο ναός του Αγίου Χαραλάμπου και αποπερατώθηκε το 1991.

O ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΟΙΛΩΝ
Στο χωριό δραστηροποιείται ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΟΙΛΩΝ ο οποίος ιδρύθηκε το έτος 1983, με σκοπό τη διατήρηση και τη διαφύλαξη της τοπικής πολιτιστικής και λαογραφικής παράδοσης.

ΔΗΜΟΣ ΕΟΡΔΑΙΑΣ
Ο Δήμος Εορδαίας είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Εχει έκταση 707,93 τ. χλμ. και πληθυσμό 45.592 κατοίκους. Εδρα του Δήμου είναι η Πτολεμαΐδα.
Δήμαρχος του Δήμου Εορδαίας είναι ο κ. Πλακεντάς Παναγιώτης.
Ο Δήμος Διαιρείται στις εξής 5 Δημοτικές Ενότητες: Πτολεμαΐδας, Μουρικίου, Βερμίου, Αγίας Παρασκευής και Βλάστης, οι οποίες περιλαμβάνουν 1 Δημοτική Κοινότητα και 25 Τοπικές Κοινότητες με 32 οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε Κοινότητας). Αναλυτικά:
1. ΔΕ Πτολεμαΐδας: Περιλαμβάνει την Δημοτική Ενότητα Πτολεμαΐδας (Πτολεμαΐδα, Γεν. Νομαρχιακό Νοσοκομείο Πτολεμαΐδας Μποδοσάκειο, Hotel Παντελίδης, Hotel Πτολεμαίος), και τις Τοπικές Κοινότητες Ασβεστόπετρας (Ασβεστόπετρα), Γαλατείας (Γαλάτεια), Δροσερού (Δροσερό), Καρδίας (Καρδία), Κομάνου (Κόμανος), Μαυροπηγής (Μαυροπηγή), Ολυμπιάδος (Ολυμπιάδα), Πενταβρύσου (Πεντάβρυσος), Περδίκκα (Περδίκκας), Προαστίου (Προάστιο, Παλιά Αμπέλια), Πτελεώνος (Πτελεώνας).
2. ΔΕ Μουρικίου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Αναρράχης (Αναρράχη), Αρδάσσης (Αρδασσα, Κρυόβρυση), Εμπορίου (Εμπόριο), Μηλοχωρίου (Μηλοχώρι), Φούφα (Φούφας).
3. ΔΕ Βερμίου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Ανατολικού (Ανατολικό), Κομνηνών (Κομνηνά, Παρχάρι), Μεσοβούνου (Μεσόβουνο), Πύργων (Πύργοι).
4. ΔΕ Αγίας Παρασκευής: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Αγίου Χριστοφόρου (Αγιος Χριστόφορος), Ερμακιάς (Ερμακιά), Καρυοχωρίου (Καρυοχώρι), Σπηλιάς (Σπηλιά).
5. ΔΕ Αγίας Βλάστης: Περιλαμβάνει την Τοπική Κοινότητα Βλάστης (Βλάστη).

“Το όνομα Εορδαία σημαίνει αγαπημένη και πάρθηκε από την αρχαία θεά Έορδα (Μητέρα Γη)”

Η ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ
Η Πτολεμαΐδα είναι πόλη, Δημοτική Ενότητα, Δημοτική Κοινότητα και έδρα του Δήμου Εορδαίας, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 32.127 κατοίκους.
Γεωγραφία: Η πόλη της Πτολεμαΐδας είναι απλωμένη στην κοιλάδα της Εορδαίας και περιβάλλεται από τις βουνοπλαγιές του όρους Άσκιο, στο νοτιοδυτικό σημείο και του όρους Βέρμιου στα βορειοανατολικά. Βρίσκεται βόρεια της Κοζάνης, Ανατολικά της Καστοριάς, Νοτιοανατολικά της Φλώρινας και Νοτιοδυτικά της Εδεσσας. Το έδαφός της είναι εύφορο και έχει πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα, χτισμένη σε οροπέδιο σε υψ. περίπου 600 μ.. Το κλίμα της χαρακτηρίζεται ως «εύκρατο, εύκρατο – ηπειρωτικό». 
Απέχει περίπου 28 χλμ. από την Κοζάνη και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.
Ιστορία: Η περιοχή της Εορδαίας μαζί με την υπόλοιπη ιστορική Άνω Μακεδονία της αρχαιότητας, δηλ. τη σημερινή περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, η οποία καταλαμβάνει τη ΒΔ γωνία του σύγχρονου Ελληνικού κράτους, αποτελεί την πανάρχαια κοιτίδα των Μακεδόνων.
Ονομασία: Η ονομασία της πόλης προέκυψε από τον Πτολεμαίο τον Σωτήρα στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου αργότερα αναγορεύτηκε Βασιλιάς της Αιγύπτου με το όνομα Πτολεμαίος Α΄ Σωτήρ (Λάγος). Ανδριάντας του υπάρχει στην κεντρική πλατεία της πόλης. Ο Πτολεμαίος ο Λάγου, υπήρξε στρατηγός, σωματοφύλακας και συμμαθητής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και αγαπημένος μαθητής του Αριστοτέλη. Καταγόταν από την Εορδαία και προς τιμήν αυτού και της κόρης του Πτολεμαΐδας, πήρε το όνομά της η πόλη της Πτολεμαΐδας..

ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ → ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η Πτολεμαΐδα χαρακτηρίζεται ως ενεργειακό κέντρο της Ελλάδος λόγω των θερμοηλεκτρικών σταθμών που εκμεταλλεύονται το λιγνίτη της περιοχής, για παραγωγή ενέργειας.

ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ ΜΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΙΛΙΕΤΙΩΝ
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η περιοχή της Πτολεμαΐδας έχει κατοικηθεί από το 6000 π.Χ.. Κάποιες έρευνες υποστηρίζουν ότι στη Δυτική Μακεδονία κατοικούσαν πριν το 2200 π.Χ. Αιολείς και Αρκάδες και η Εορδαία ανήκε στο κράτος των αρχαίων Ορεστών–Ελμιωτών.
Σημερινές έρευνες δέχονται ότι ένα ευρύτερο σύνολο από τους Πρωτοέλληνες, δηλαδή Αιολείς και Αρκάδες που χαρακτηρίζονται ως Αχαϊκό υπόστρωμα, κατοικούσε στη Δυτική Μακεδονία. Έτσι ερμηνεύεται και η γλωσσική συγγένεια της αρχαίας Μακεδονικής διαλέκτου όχι μόνο με τη Μυκηναϊκή Γλώσσα, αλλά και με την Αρκαδοκυπριακή και γενικότερα με τις διαλέκτους που χαρακτηρίζονται γενικότερα ως Αχαϊκές – πρωτοελληνικές. Περί το 1900 π.Χ. οι πρωτοέλληνες αυτοί άρχισαν να κατεβαίνουν στη νότια Ελλάδα. Ένα τμήμα όμως αυτών έμεινε στη Μακεδονία. Ήταν αυτοί που στα ιστορικά χρόνια ονομάζονται Μακεδόνες.
Εκτός από τις νεολιθικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις, ένα χρυσό περιδέραιο που χρονολογείται κατά προσέγγιση στα 4500 π.Χ., ανακαλύφθηκε τυχαία από έναν κάτοικο το 2006 στην περιοχή της Πτολεμαΐδας, στα περίχωρα της πόλης.
Το όνομα Εορδαία σημαίνει αγαπημένη και πάρθηκε από την αρχαία Θεά Εορδα Μητέρα Γη.
Κατά την αρχαιότητα με το πέρασμα των χρόνων το κρατίδιο των Εορδών, ανέπτυξε ισχυρή δύναμη, δικό του τρόπο στις τέχνες και τον πολιτισμό, αλλά επειδή δεχόταν συχνές και πολλές επιθέσεις από διάφορους επιδρομείς και εξαιτίας του ότι διατηρούσε φιλικές σχέσεις με το κράτος των Αιγών, τελικά το προσεταιρίστηκε.
Με τη γρήγορη εξέλιξη του κράτους των Αιγών, στο οποίο βασιλείς μεταξύ των άλλων διετέλεσαν ο Φίλιππος ο Β΄ και ο Μέγας Αλέξανδρος, το κρατίδιο των Εορδών ενσωματώθηκε πλήρως στο κράτος των Αιγών, ενώ ο βασιλιάς Φίλιππος Β‘ και ο Μέγας Αλέξανδρος φρόντισαν να αφομοιωθεί και ολόκληρη η περιοχή Εορδαία στο κράτος των αρχαίων Μακεδόνων. Αυτό με τη σειρά του είχε ως αποτέλεσμα και την πλήρη ενσωμάτωση και αφομοίωση των κατοίκων της αρχαίας Εορδαίας – Εορδών στο Μακεδονικό βασίλειο. Από τους έξι στρατηγούς, σωματοφύλακές του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Πτολεμαίος ο Λάγου καθώς και ο Αριστόνους, καταγόταν από την Εορδαία.
Στην εικόνα αρχαίος Μακεδονικός τάφος στην Πτολεμαΐδα.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ – Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
Η περιοχή της Πτολεμαΐδας και γενικότερα της Εορδαίας, έγινε γνωστή για τη συμβολή της στο Μακεδονικό Αγώνα και για τις ιστορικές μάχες στον Κόμανο και στον Περδίκκα κατά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913. Σημαντικές μορφές της πόλης κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα ήταν ο Ιωάννης Κατεκανόπουλος, ο Γεώργιος Ρόμπολης και η Βενετία Μπαμπαγιάννη.
Η πόλη απελευθερώθηκε από την Τουρκική κατοχή στις 15 Οκτωβρίου 1912, γεγονός που γιορτάζεται κάθε χρόνο με εκδηλώσεις και μαθητική παρέλαση. Η φωτογραφία είναι από τους εορτασμούς κατά το έτος 2022, για την απελευθέρωση της πόλης. (Photo: Tharros).

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Η Πτολεμαΐδα διαθέτει 12 Δημοτικά σχολεία, 5 Γυμνάσια, 3 Γενικά Λύκεια, 2 Επαγγελματικά Λύκεια, 2 Δημοτικά Ωδεία 1 Μουσικό Γυμνάσιο – Λύκειο, τμήμα Τ.Ε.Ι. Μαιευτικής και τμήμα Εργοθεραπείας καθώς και αρκετές πλατείες, πάρκα και παιδικές χαρές. Από το Ακαδημαϊκό έτος 2009 – 2010 λειτουργεί στην πόλη της Πτολεμαΐδας το τμήμα της Μαιευτικής, ενώ από το έτος 2016 λειτουργεί Σχολή Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Η πόλη έχει ακόμα πολλές καφετέριες – μπαρ, εστιατόρια, χώρους εστίασης, πολύκεντρο, Δημοτική Βιβλιοθήκη, εμπορικά κέντρα, μουσείο, κλειστό γυμναστήριο 1.500 θέσεων και κλειστό κολυμβητήριο 2.000 θέσεων, γήπεδο ρίψεων, αίθουσα πάλης καθώς επίσης και ένα γήπεδο στίβου – ποδοσφαίρου 2.100 θέσεων, και το Δημοτικό Στάδιο της Πτολεμαΐδας, περίπου 4.000 θέσεων. Επίσης, η πόλη της Πτολεμαΐδας φημίζεται για τη σύγχρονη ρυμοτο-μία και τους άνετους δρόμους της.
Η Πτολεμαΐδα διαθέτει επίσης Βιολογικό καθαρισμό, Τηλεθέρμανση που προσφέρει θέρμανση με ζεστό νερό από την καύση του λιγνίτη και Κέντρο Περιβάλλοντος ΚΕ.ΠΕ.
Στη φωτογραφία η βιβλιοθήκη Πτολεμαΐδας.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ, ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Στη Πτολεμαΐδα υπάρχουν πολλές πολιτιστικές υποδομές όπως το Πνευματικό Κέντρο Πτολεμαΐδας, η Δημοτική Βιβλιοθήκη, το Παλαιοντολογικό ιστορικό Μουσείο κ.α..
Στην Πτολεμαΐδα δραστηροποιούνται επίσης αρκετοί Πολιτιστικοί Σύλλογοι με πολλαπλές δράσεις και είναι οι εξής: Λαογραφικός πολιτιστικός Σύλλογος Ημέρα • Μικρασιατικός Σύλλογος Πτολεμαΐδας Μικρά Ασία • Θρακική Εστία Αρχιγένης • Σύλλογος Κλεισουριέων Πτολεμαΐδας Ο Άγιος Μάρκος • Ποντιακός Σύλλογος Πτολεμαΐδας • Πολιτιστικός Σύλλογος Βόρειο Πεδίο (θέατρο, κινηματογράφος, δημιουργική γραφή) • Σύλλογος Βλατσιωτών Πτολεμαΐδας “Ο Προφήτης Ηλίας” • Πολιτιστικός Σύλλογος Πτολεμαΐδας “Ο Σωτήρας” • Κινηματογραφική Ομάδα Πτολεμαΐδας (2012) • Εθελοντική Διασωστική Ομάδα Πτολεμαΐδας • ΕΣΣΚΕΔΥΜ – Σκακιστικοί Σύλλογοι Πτολεμαΐδας • Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός – Τμήμα Πτολεμαΐδας • Χριστιανικός Φιλανθρωπικός Σύλλογος Πτολεμαΐδος Ο Καλός Σαμαρείτης • Ορειβατική Λέσχη Εορδαίας • Διάφοροι Σύλλογοι που δραστηριοποιούνται με το θέατρο και τα εικαστικά.
Εκδηλώσεις: Οι εκδηλώσεις της Θρακικής Εστίας “ΚΛΗΔΟΝΑΣ” • Τα «Ιώνεια» του Συλλόγου Μικρασιατών ΙΩΝΕΙΑ • Το τριήμερο καρναβάλι όλων των Συλλόγων • Τα Περδίκκεια • Το πανηγύρι του Αη Γιάννη • Τα Σωτήρεια του Πολιτιστικού Συλλόγου “Ο Σωτήρας” κ.α..

ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ
Το Μουσικό Σχολείο Πτολεμαΐδας ιδρύθηκε το 2000 και στεγάζεται σε ένα υπερσύγχρονο κτίριο στη νότια είσοδο της Πτολεμαΐδας (25ης Μαρτίου και Κοραή). Το κτίριο του Μουσικού Σχολείου περιλαμβάνει αίθουσες διδασκαλίας, 15 στούντιο για ατομικά μαθήματα μουσικών οργάνων, εργαστήριο πληροφορικής, εργαστήριο φυσικής και χημείας, εικαστικό εργαστήρι, αίθουσα χορού, γραφεία εκπαιδευτικού προσωπικού, βιβλιοθήκη, κυλικείο, χώρο εστίασης και αμφιθέατρο 400 θέσεων. Ο αύλειος χώρος είναι έκτασης 8.279 τ.μ. και περιλαμβάνει δύο γήπεδα μπάσκετ, βόλεϊ, χώρους άθλησης και πάρκινγκ αυτοκινήτων.
Το Μουσικό σχολείο Πτολεμαΐδας αποτελείται από το Γυμνάσιο και τις τρεις Λυκειακές τάξεις. Διδάσκονται όλα τα μαθήματα γενικής παιδείας, δηλαδή όσα διδάσκονται και στα υπόλοιπα Γυμνάσια και Λύκεια, κι επιπλέον 14 ώρες Μουσικής Παιδείας. Στο Μουσικό Σχολείο διδάσκεται υποχρεωτικά το πιάνο, ο ταμπουράς και το όργανο επιλογής που διαλέγει ο κάθε μαθητής. Λειτουργεί ως ολοήμερο με 8ωρα και 9ωρα (λήξη μαθημάτων στις 14:40 ή 15:20).
Στη φωτογραφία το Μουσικό Σχολείο Πτολεμαΐδας με τη Συμφωνική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης.

Το Μουσικό Σχολείο Πτολεμαΐδας διοργανώνει και συμμετέχει σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που προάγουν τη Μουσική Παιδεία και τον Πολιτισμό γενικότερα.

ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ
• Ατρόμητος Πτολεμαΐδας Ακαδημία εκμάθησης Ποδοσφαίρου ιδρυθείσα το 2000
• Όμιλος Αντισφαίρισης Πτολεμαΐδας, Ιδρυμένος το 1987, με τμήματα Τέννις και Πινγκ πονγκ
• Αίολος Μακεδονίας Γ.Ε.Π.Θ., τμήμα Στίβου • Α.Σ. Φοίνικας Πτολεμαΐδας, νεοϊδρυθείς Σύλλογος Καλαθοσφαίρισης (2011) • Φ.Σ. Αρίων Πτολεμαΐδας, που διατηρεί τμήματα Χειροσφαίρισης, Καλαθοσφαίρισης, Πετοσφαίρισης και Στίβου • Απόλλων Πτολεμαΐδας, Σύλλογος γυναικείας Καλαθοσφαίρισης που αγωνίζεται για μια δεκαετία στην Α1 Εθνική κατηγορία • Ελπίδα Εορδαίας, Σύλλογος Καλαθοσφαίρισης • Φ.Σ. Εορδαϊκός Πτολεμαΐδας • Δελφίνια Πτολεμαΐδας Κολυμβητικός Σύλλογος • Ηρακλής Πτολεμαΐδος • Διγενής Ακρίτας Εορδαίας Σύλλογος Χειροσφαίρισης (Χάντμπολ)
• Παλαιστικό Κέντρο Εορδαίας, σύλλογος Ελληνορωμαϊκής πάλης (1982).

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ – ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
• Το κτίριο του υδραγωγείου Πτολεμαΐδας βρίσκεται στο βόρειο άκρο της πόλης της Πτολεμαΐδας και αποτελεί το μοναδικό εποικιστικό υδραγωγείο στην Ελλάδα, δείγμα της προσφυγικής αρχιτεκτονικής και οργάνωσης. Ένα πραγματικό έργο τέχνης που παρόμοιο δεν έγινε σε άλλη Ελληνική πόλη. Το κτίριο είναι το πρώτο σημαντικό κοινωφελές έργο που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή στο διάστημα του μεσοπολέμου και συγκεκριμένα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
• Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Πτολεμαΐδας, χτισμένος το 1953 έχει μείνει αναλλοίωτος.
• Το κτίριο του Δημαρχείου κατασκευάστηκε από το Στρατό και προοριζόταν για Λέσχη Αξιωματικών. Όταν όμως η ιδέα εγκαταλείφθηκε, μετατράπηκε σε Δημαρχείο. Βρίσκεται στην είσοδο της πόλης πάνω στην Εθνική Οδό και ακριβώς απέναντι από το Δημοτικό Στάδιο Πτολεμαΐδας.
• Στη Πτολεμαΐδα υπάρχουν αρκετές εκκλησίες, οι εξής: Ιερός Ναός Αγίας Σκέπης, Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη, Ιερός Ναός Αγίας Τριάδας, Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Ιερός Ναός Αγίου Στεφάνου, Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Ιερός Ναός Μικρασιατών Νεομαρτύρων κ.α..

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ
Σόνια Θεοδωρίδου σοπράνο της όπερας • Ιεροκλής Μιχαηλίδης ηθοποιός • Αλέκος Ζαζόπουλος τραγουδιστής • Μάρα Δαρμουσλή μοντέλο μόδας • Παντελής Καπετάνος διεθνής ποδοσφαιριστής • Κώστας Μελίδης σκηνοθέτης • Ραχήλ Μακρή δικηγόρος και πολιτικός πρώην βουλευτής των ΑΝΕΛ και του ΣΥΡΙΖΑ • Λάζαρος Τσαβδαρίδης συνθέτης και ενορχηστρωτής • Ιορδάνης Κωνσταντινίδης Ολυμπιονίκης Ελληνορωμαϊκής Πάλης.
Στη φωτογραφία η σοπράνο της όπερας Σόνια Θεοδωρίδου, η οποία γεννήθηκε στη Βέροια και μεγάλωσε στην Αγία Παρασκευή Εορδαίας.

ΕΞΟΡΥΞΗ ΛΙΓΝΙΤΗ ΣΤΗΝ ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η πόλη της Πτολεμαΐδας έδειξε νέα σημάδια ανάκαμψης. Η ανακάλυψη του λιγνίτη, αποτέλεσε σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της πόλης και μετέτρεψε όλη τη γύρω περιοχή από αγροτοκτηνοτροφική σε βιομηχανική.
Στη δεκαετία του 1950, ανακαλύφθηκαν τεράστιες ποσότητες λιγνίτη στο υπέδαφος και έκτοτε η ευρύτερη περιοχή έχει γίνει το μεγαλύτερο κέντρο εξόρυξης λιγνίτη στη χώρα. Η τότε κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή δημιούργησε το πρώτο ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο, το οποίο έδωσε ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν άλλα εργοστάσια και άλλες παρόμοιες μεγάλες μονάδες της ΔΕΗ στην ευρύτερη περιοχή.

Ο ΠΕΡΔΙΚΚΑΣ
Η Περδίκκας είναι κωμόπολη και Τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Πτολεμαΐδας, του Δήμου Εορδαίας, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 1.582 κατοίκους.
Βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ. βόρεια της Πτολεμαΐδας και 34 χλμ. βόρεια της Κοζάνης.
Ιστορία: Ένα χλμ. βόρεια του Περδίκκα, στη θέση Άσπρος Κάμπος υπάρχουν τα ερείπια αρχαίου οικισμού του 1ου αιώνα μ.Χ., γνωστού με την ονομασία “Άσπρη Πολιτεία”. Οι κάτοικοί του εγκατέλειψαν τον παλιό οικισμό και εγκαταστάθηκαν στο σημερινό, πιθανόν λόγω κάποιου λοιμού. 
Κατά την Τουρκοκρατία το χωριό ήταν γνωστό με το όνομα Ναλμπάν Κιοΐ ή Ναλμπάνκι, δηλαδή χωριό πεταλωτών. Οι Οθωμανοί που εγκαταστάθηκαν στο χωριό ανάγκασαν πολλούς Έλληνες κατοίκους να καταφύγουν στα γύρω ορεινά. Οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι αποχώρησαν μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης και στη θέση τους ήρθαν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. 
Μετονομασία: Το χωριό μετονομάστηκε το 1928 σε Περδίκκας, προς τιμήν του Μακεδόνα ευγενή Περδίκκα, επίγονου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Βαλκανικοί Πόλεμοι: Την περίοδο του Α’  Βαλκανικού πολέμου, στις 16 Οκτωβρίου 1912, έγινε κοντά στο χωριό μάχη, γνωστή ως μάχη του Ναμπάνκιοϊ, όπου συμμετείχαν και αρκετοί κάτοικοι. Στη μνήμη των 5 Αξιωματικών και των 51 οπλιτών του Eλληνικού Στρατού που σκοτώθηκαν στη μάχη, έχει στηθεί μνημείο.
Το φράγμα Περδίκκα: Δυτικά του Περδίκκα βρίσκεται το Φράγμα Περδίκκα (φωτογραφία) με την ομώνυμη τεχνητή λίμνη που κατασκευάστηκε την περίοδο 1962-1964 από τη Γερμανική κυβέρνηση με χρήματα των πολεμικών αποζημιώσεων. Ο χείμαρρος του Περδίκκα πηγάζει από το Άσκιο και καταλήγει στον Εορδαϊκό ποταμό, που χύνεται στη Βεγορίτιδα.
Αθλητισμός-Πολιτισμός: Το Αθλητικό σωματείο Δόξα Περδίκκα και ο Μορφωτικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος Περδίκκα, συμβάλλουν στην αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα των κατοίκων.
Οικονομία: Αρκετοί κάτοικοι στον Περδίκκα ασχολούνται με τη γεωργία, αλλά και πολλοί απασχολούνται στα ορυχεία και τους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς της ΔΕΗ.
Αξιοθέτα: Στον Περδίκκα λειτουργεί το Ανθρωπολογικό Μουσείο Περδίκκα. Η περιοχή κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή και δίπλα στο χωριό έχει βρεθεί σκελετός αρχανθρώπου και ελέφαντα 3 εκατομμυρίων ετών, το οποίο είναι το καλύτερα διατηρημένο απολίθωμα του προϊστορικού ελέφαντα, στην Ευρώπη και εκτίθεται στο Ανθρωπολογικό Μουσείο Περδίκκα.
Φωτογραφία από τον Μορφωτικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογο Περδίκκα (George Lachanidis).

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΕΡΔΙΚΚΑ
Ο Μορφωτικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος Περδίκκα έχει να επιδείξει πλούσια δράση στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής. Κάθε χρόνο συμμετέχει στη διοργάνωση της εκδήλωσης με την ονομασία Περδίκκεια, που αποτελούν τη μεγαλύτερη αθλητικο-πολιτιστική εκδήλωση της Δυτικής Μακεδονίας. Στη φωτογραφία γυναίκες του Συλλόγου με παραδοσιακές ενδυμασίες.
Πρόεδρος του Συλλόγου είναι η κ. Μαρκιανίδου Ραχήλ.

Η ΣΠΗΛΙΑ ΕΟΡΔΑΙΑΣ
Η Σπηλιά είναι οικισμός και Τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Αγίας Παρασκευής του Δήμου Εορδαίας, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 69 κατοίκους.
Είναι ένας σταθερός τόπος κατοίκησης από τα προϊστορικά ως τα Βυζαντινά χρόνια. Στα εδάφη της ανασκάφηκε το 1986 ένας από τους τέσσερις ασύλητους Μακεδονικούς τάφους του 2ου π.Χ. αιώνα, με μνημειακή πρόσοψη δωρικού ρυθμού και ελεύθερο τριγωνικό αέτωμα.
Πολιτισμός-Αξιοθέατα: Σήμερα στον οικισμό λειτουργεί ο Ιερός Ναός του Αγ. Γεωργίου, ενώ αναπτύσσει και δράση ο Πολιτιστικός- Μορφωτικός Σύλλογος Σπηλιάς “Το αντάμωμα”.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΠΗΛΙΑΣ ΕΟΡΔΑΙΑΣ
Στη Σπηλιά Εορδαίας δραστηροποιείται ο Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Σπηλιάς με την ονομασία “Το Αντάμωμα”.
Στον Σύλλογο λειτουργεί χορευτικό Ποντιακό τμήμα. Ο Σύλλογος παίρνει μέρος κάθε χρόνο κατά το τελευταίο Σάββατο του Ιουλίου, στις θερινές πολιτιστικές εκδηλώσεις της περιοχής, αλλά και σε άλλες εκδηλώσεις πολιτισμού στην ευρύτερη περιοχή και όχι μόνο.
Πρόεδρος του Συλλόγου είναι ο κ. Ιωαννίδης Ιωάννης.

Η ΑΡΔΑΣΣΑ
Η Αρδασσα είναι κωμόπολη και Τοπική Ενότητα της Δημοτικής Ενότητας Μουρικίου, του Δήμου Εορδαίας, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 874 κατοίκους κατοίκους.
Η Τοπική Κοινότητα Αρδάσσης είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός οικισμός και περιλαμβάνει και τον οικισμό Κρυόβρυση (148 κάτοικοι) οπότε ο συνολικός πληθυσμός της ως Κοινότητα ανέρχεται σε 1.022 κατοίκους.
Ιστορία: Το παλαιό όνομα του οικισμού ήταν Σούλποβο. Τον 17ο αιώνα το χωριό κατοικούνταν από Έλληνες σύμφωνα με τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή. Οι Έλληνες σταδιακά εκδιώχτηκαν από τους Οθωμανούς και τους Βούλγαρους. Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών Ελλάδος – Τουρκίας το Σούλποβο κατοικήθηκε από Ελληνικούς προσφυγικούς πληθυσμούς του Πόντου, καταγόμενους από την περιοχή Δορύλλης (Τορούλ) Άρδασσας του Πόντου (Κορόνιξα, Άρδασσα, Ζιγανα, Κρώμνη, Κοδωνάντων κ.α.). Έτσι ο οικισμός μετονομάστηκε από Σούλποβο, τιμητικά σε Άρδασσα.
Γεωγραφικά στοιχεία: H Άρδασσα βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της πεδιάδας της Εορδαίας και απέχει 2 χλμ. από τους πρόποδες τους Ασκίου Όρους σε υψόμετρο 630 μ.. Εχει εξαιρετική θέα προς το Άσκιον Όρος. Το κλίμα του οικισμού είναι ηπειρωτικό, με θερμά και ξηρά καλοκαίρια και ψυχρούς και δριμείς χειμώνες. Η θερμοκρασία πέφτει πολλές φορές κάτω των -20°C, ενώ το καλοκαίρι μπορεί να αγγίξει και τους 41 °C.
Ασχολίες κατοίκων: Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία, καθώς ο κάμπος της περιοχής είναι εξαιρετικά εύφορος. Σήμερα, ως επί το πλείστον καλλιεργείται σιτάρι και καλαμπόκι, ενώ στο παρελθόν η Άρδασσα ήταν φημισμένη για τον εξαιρετικής ποιότητας καπνό της. Κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960 στην Άρδασσα είχε αναπτυχθεί η εκτροφή του νεροβούβαλου. Μάλιστα είχε αποδοθεί στον οικισμό το προσωνύμιο Βουβαλοχώρι, λόγω των βαλτωδών εκτάσεων που διέθετε ο κάμπος του οικισμού.
Υποδομές: H Άρδασσα έχει Παιδικό Σταθμό, Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Φαρμακείο, Αγροτικό Ιατρείο καθώς και διαφόρων ειδών καταστήματα.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΑΡΔΑΣΣΑΣ
Στην Αρδασσα δραστηροποιείται ο Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Αρδασσας που ιδρύθηκε το έτος 1971 και έχει να επιδείξει πλούσια πολιτιστική δράση, τόσο στην Αρδασσα όσο και στην ευρύτερη περιοχή.

ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ
Το Εμπόριο είναι χωριό και Τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Μουρικίου, του Δήμου Εορδαίας, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 804 κατοίκους. Είναι χτισμένο στην ανατολική πλευρά του ομώνυμου δασωμένου βουνού σχεδόν κρυμμένο μέσα στην καστανόφυτη και πευκόφυτη βουνοπλαγιά. Τα λίγα ακόμη σωζόμενα Μακεδονίτικα σπίτια, η γραφική πλατεία, οι στενοί δρομίσκοι με τις βρύσες και ο Ναός του Αγίου Μηνά, πολιούχου και προστάτη του χωριού, δημιουργούν στον επισκέπτη την εντύπωση ενός παλιού ιστορικού χωριού. Το Εμπόριο είναι ενωμένο οικιστικά με την Αναρράχη.
Ιστορία: To Εμπόριο είναι ιστορική Κοινότητα της Δυτικής Εορδαίας με το όνομά του, αναλλοίωτο ανά τους αιώνες, υποδηλώνει αυτό που ακριβώς υπήρξε τις τρεις τελευταίες χιλιετίες: ΕΜΠΟΡΙΟ δηλ. Εμπορικό Κέντρο μεσόγειο, εκεί όπου δεν υπήρχε άλλη πόλη. Κτισμένος ο οικισμός στις παρυφές παλαιού κάστρου (αναφέρεται στο “Περί κτισμάτων” έργο του σύγχρονου του Ιουστινιανού ιστορικού Προκόπιου) αποτελεί εξέλιξη – συνέχεια παλαιότερων οικισμών ή εγκαταστάσεων γύρω από την οχυρή αυτή θέση, ίχνη των οποίων βρέθηκαν κατά καιρούς και μαρτυρούν ότι ο τόπος κατοικήθηκε τουλάχιστον από τη Νεολιθική εποχή.
Τόπος φύση οχυρός αλλά και φιλόξενος για αυτούς που τον κατοίκησαν και τον κατοικούν. Τόπος εύφορος με πλούσια βλάστηση και πολλά νερά. Τόπος δασωμένος, τόπος ευλογημένος. Αρχαιολογικά ευρήματα του 5ου αιώνα φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κοζάνης. Τμήματα του Κάστρου ανάμεσα στο Εμπόριο και Αναρράχη θυμίζουν στον διαβάτη ότι το χωριό κάποτε υπήρξε κέντρο όλης της περιοχής. Σημαντικός ιστορικός σταθμός η οθωμανική κατάκτηση. Η Εορδαία ερημωμένη πλέον εποικίζεται από Ασιάτες, Κονιάρους και Γιουρούκους.
Η επανάσταση του 1821: Οι κάτοικοι του Εμπορίου συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σημαντικότερος αγωνιστής ήταν ο μεγαλέμπορος, οπλαρχηγός και πολιτευτής Χατζή Ευστάθιος Ρέτζης που πολέμησε, μεταξύ άλλων στην Κρήτη και προσπάθησε να επεκτείνει το κίνημα στην Κύπρο διοργανώνοντας την εκστρατεία του Λιβάνου ως αντιπερισπασμό.
Ο Μακεδονικός Αγώνας: Ο Μακεδονικός αγώνας και εδώ ήταν σκληρός και αδυσώπητος με πολλά θύματα και από τις δύο πλευρές.
Κατοχή-εμφύλιος: H Γερμανική κατοχή και ο Εμφύλιος πόλεμος, άφησαν ανεξίτηλες πληγές στην περιοχή. Ο τόπος δεν μπορεί πλέον να θρέψει τα παιδιά του, ακολουθούν η μετανάστευση, η αστυφιλία. Το μεταναστευτικό ρεύμα της δεκαετίας 1951-1971, που επηρέασε ολόκληρη τη χώρα, εμφανίστηκε και στο Εμπόριο. Ωστόσο η λειτουργία των εργοστασίων της ΔΕΗ, όπου δημιουργήθηκαν πολλές και καλά αμειβόμενες θέσεις απασχόλησης, καθώς και η γεωγραφική θέση της περιοχής που βρίσκεται πολύ κοντά στην πόλη της Πτολεμαΐδας, συνέδραμαν σε μεγάλο βαθμό στη συγκράτηση του πληθυσμού.
Σύγχρονη εποχή: Ο οικισμός παραμένει σήμερα από τους σημαντικότερους της περιοχής Εορδαίας, καθώς την τελευταία δεκαετία, αποτελεί αγροτουριστικό προορισμό της περιοχής καθώς αφού διαθέτει ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον και συνάμα αποτελεί κομβικό σημείο για τις καθημερινές εξορμήσεις στη Δυτική Μακεδονία.
Προσωπικότητες: O Βασίλειος Ευμένης Βύζας, ιατρός, πολιτικός.

Η ΑΝΑΡΡΑΧΗ
Η Αναρράχη είναι χωριό και τοπική Κοινότητα, του Δήμου Εορδαίας, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 926 κατοίκους.
Βρίσκεται σε απόσταση 11 χλμ. δυτικά της Πτολεμαΐδας και 44 χλμ. βόρεια της Κοζάνης. Η Τοπική Κοινότητα Αναρράχης είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση. Η Αναρράχη είναι ενωμένη οικιστικά με το χωριό Εμπόριο.
Ιστορία: Το παλαιό της όνομα είναι Δέβρη (Ντέμπρε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας). Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ανήκε στο πασαλίκι του Αλή Πασά. Οι κάτοικοι της Αναρράχης συμμετείχαν στη Ελληνική Επανάσταση του 1821. Γνωστότερος αγωνιστής ήταν ο Υπαξιωματικός και Οπλαρχηγός Γεώργιος Ντέμπρελης.
Βυζαντινός οικισμός: Πρόκειται για παλαιό Βυζαντινό οικισμό, όπου βρίσκονταν δύο σημαντικά κάστρα της περιοχής, ερείπια των οποίων απαντώνται στις θέσεις Καστρί και Κούλα. Τα δύο κάστρα επικοινωνούσαν με υπόγεια στοά. Στη θέση Φρούριο, υπάρχουν τα ερείπια Βυζαντινού ναού. Στην περιοχή βρέθηκαν νομίσματα από την εποχή των Κομνηνών.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, και ιδιαίτερα την περίοδο που το γειτονικό χωριό Εμπόριο αποτελούσε έδρα της Μητρόπολης Μογλενών (1760-1860), το χωριό ήταν γνωστό για τα διάσημα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια, όπου δίδαξαν μεγάλοι λόγιοι της εποχής.
Μετονομασία-Ανταλλαγή πληθυσμών: Το 1918 το χωριό μετονομάστηκε από Δέβρη σε Αναρράχη. Το 1922, όταν έγινε η ανταλλαγή πληθυσμών στο χωριό εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και τη Θράκη. Ο πληθυσμός έφτασε τότε τους 2.250 κατοίκους περίπου. Ανάμεσά τους ήταν και η Αγία Σοφία της Κλεισούρας, η οποία ήρθε από το Σαρήπαπα της Τραπεζούντας.

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ “ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ ΑΝΑΡΡΑΧΗΣ”
Στην Αναρράχη λειτουργεί η επιχείρηση “Ζωοτροφές Αναρράχης” που ιδρύθηκε το έτος 1928 από τον Βελισσάριο Μυλωνά, αρχικά ως πετρελαιοκίνητος αλευρόμυλος και στη συνέχεια ως ζωοτροφόμυλος. Είναι μια από τις παλαιότερες επιχειρήσεις ζωοτροφών στην Ελλάδα.
Η επιχείρηση εφαρμόζει ολοκληρωμένα συστήματα ελέγχου ποιότητας για τα προϊόντα της τα οποία και αναβαθμίζει διαρκώς. Το εργοστάσιό της είναι εξοπλισμένο με τεχνολογία αιχμής (2 πελλιετιέρες, 3 κυλινδρόμυλοι, 2 σφαιρόμυλοι, 1 συγκρότημα νιφαδοποίησης, συσκευαστήρια ενσίρωσης, συσκευαστήρια ζωοτροφών, καθαριστήρια δημητριακών, ξηραντήρια συνεχούς ροής) ενώ διαθέτει αποθηκευτικούς χώρους άνω τον 20.000 τόνων, ενσιρωτική αλωνιστική μηχανή, καθώς και στόλο 5 ιδιωτικής χρήσης φορτηγών αυτοκινήτων, άνω των 20 τόνων..
Για να επισκεφθείτε τον ιστότοπο της επιχείρησης, κάντε κλικ στην εικόνα..

ΔΗΜΟΣ ΒΟΪΟΥ
Ο Δήμος Βοΐου είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Εχει έκταση  1021,02 τ. χλμ. και πληθυσμό 18.386 κατοίκους. Εδρα του Δήμου είναι η Σιάτιστα και ιστορική έδρα η Νεάπολη.
Δήμαρχος του Δήμου Βοΐου είναι ο κ. Χρήστος Ζευκλής.
Ο Δήμος Διαιρείται στις εξής 5 Δημοτικές Ενότητες: Ασκίου, Νεάπολης, Πενταλόφου, Σιάτιστας, και Τσοτυλίου, οι οποίες περιλαμβάνουν 25 Τοπικές Κοινότητες με 32 οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε Κοινότητας). Αναλυτικά:
1. ΔΕ Ασκίου: Περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Γαλατινής (Γαλατινή) και τις Τοπικές Κοινότητες Εράτυρας (Εράτυρα), Καλονερίου (Καλονέρι), Ναμάτων (Νάματα), Πελεκάνου Πελεκάνος ή Πέλκα) Σισανίου (Σισάνιο).
2. ΔΕ Νεάπολης: Περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Νεάπολης (Νεάπολη, Μελιδόνι), και τις Τοπικές Κοινότητες Αηδονοχωρίου (Αηδονοχώρι, Καλλιστράτι), Αλιάκμονος (Αλιάκμονας) Αξιοκάστρου (Αξιόκαστρο, Κλήμα), Ασπρούλας (Ασπρούλα, Κρυονέρι), Βελανιδιάς (Στέρνα, Βελανιδιά), Δρυόβουνου (Δρυόβουνο), Λευκοθέας (Λευκοθέα), Μεσολόγγου (Μεσόλογγος), Μολόχας (Μολόχα), Πεπονιάς (Πεπονιά), Περιστέρας (Περιστέρα), Πλατανιάς (Πλατανιά), Πολυλάκκου (Πολύλακκος), Πυλωρίου (Πυλώριο), Σημάντρου (Σήμαντρο) Σκαλοχωρίου (Σκαλοχώρι), Τραπεζίτσης (Πανάρετη, Τραπεζίτσα) Χειμερινού (Χειμερινό) Χορηγού (Χορηγός).
3. ΔΕ Πενταλόφου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Πενταλόφου (Πεντάλοφος), Βυθού (Βυθός), Αγίας Σωτήρας (Αγία Σωτήρα), Διλόφου (Δίλοφος),
4. ΔΕ Σιατίστης: Περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Σιατίστης (Σιάτιστα) και τις Τοπικές Κοινότητες Μικροκάστρου (Μικρόκαστρον, Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μικροκάστρου), Παλαιοκάστρου (Παλαιόκαστρο, Δαφνερό).
5. ΔΕ Τσοτυλίου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Τσοτυλίου (Τσοτύλι), Αγιάσματος (Αγίασμα, Αγιος Θεόδωρος, Αχλαδέα, Κοιλάδιον) Αγίων Αναργύρων (Αγιοι Ανάργυροι), Ανθούσης (Ανθούσα), Ανθοχωρίου (Ανθοχώρι, Παρόχθιον, Φυτώκιον) Αυγερινού (Αυγερινός), Βουχωρίνας (Βουχωρίνα), Βροντής ( Βροντή, Απιδέα, Λευκάδι), Δαμασκηνιάς (Δαμασκηνιά), Δάφνης (Δάφνη), Διχειμάρρου (Διχείμαρρο), Δραγασιάς (Δραγασιά), Ζώνης (Ζώνη) Κλεισωρίας (Κλεισώρια), Κορυφής (Κορυφή), Κριμηνίου (Κριμήνι), Λικνάδων (Λικνάδες) Λούβρης (Λούβρη) Λουκομίου (Λουκόμιον), Ομαλής (Ομαλή), Μορφής (Μορφή), Πλακίδας (Πλακίδα), Πολυκαστάνου (Πολυκάστανο), Ροδοχωρίου (Ροδοχώρι) Σταυροδρομίου (Σταυροδρόμι), Χρυσαυγής (Χρυσαυγή).

Η ΣΙΑΤΙΣΤΑ
Η Σιάτιστα είναι κωμόπολη, Δημοτική Ενότητα και Δημοτική Κοινότητα καθώς και έδρα του Δήμου Βοΐου, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 5.057 κατοίκους.
Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας, στις νότιες πλαγιές του Άσκιου όρους, 28 χλμ. νοτιοδυτικά της Κοζάνης, σε υψόμετρο 920 μ..
Ο Δημήτριος Κανατσούλης αναφέρει ότι στη θέση που είναι σήμερα κτισμένη η Σιάτιστα, προϋπήρξε ένας αρχαίος οικισμός, ίσως Ελιμιωτικός και ιδρύθηκε μετά την εγκατάσταση των Ελιμιωτών στην κοιλάδα του ποταμού Αλιάκμονα στο μεταίχμιο της Ελιμείας και Ορεστίδας και μάλιστα πάνω σε μια ορεινή διάβαση που συνέδεε τις δύο περιοχές. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγείται από την ανακάλυψη δύο αρχαίων τάφων, ενός στη Γεράνεια και ενός στη Χώρα. Δεν ξέρουμε αν αυτού του οικισμού αποτελεί συνέχεια η σημερινή πόλη.
Σημαντική είναι η συμβολή της Σιάτιστας στον αγώνα του 1821. Η συμμετοχή της Σιάτιστας στη δράση του Ρήγα Βελεστινλή (Φεραίος) είναι έκδηλη και ο αριθμός των νεαρών Σιατιστινών που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στο Ρήγα Φεραίο, ήταν συγκινητικός.
Τον Ιούλιο του 1904 η Σιάτιστα υποδέχεται με ενθουσιασμό τον ήρωα του Μακεδονικού αγώνα, Παύλο Μελά. Το σώμα του και άλλα ανταρτικά σώματα στελεχώνονται από δεκάδες Σιατιστινών, πολλοί από τους οποίους σκοτώθηκαν στα βουνά της Μακεδονίας. Συνεχιστής του μεγάλου αγώνα του Παύλου Μελά υπήρξε και ο Σιατιστινός Παύλος Νεράντζης ή Καπετάν Περδίκας, που η προτομή του κοσμεί τη Σιάτιστα. Άλλοι σπουδαίοι οπλαρχηγοί από τη Σιάτιστα ήταν ο Σπυρίδων Δαρδάλης (Τσαούσης) και ο Τριαντάφυλλος Σαμαράς. Απελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1912.
Στις 4-6 Μαρτίου του 1943 έγιναν στην περιοχή οι ιστορικές μάχες της Βίγλας και του Φαρδύκαμπου.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Ο αστικός χαρακτήρας της Σιάτιστας την χαρακτηρίζει από πολύ παλιά ως πόλη. Στην εποχή ακόμη της Τουρκοκρατίας την ώθησε στο εμπόριο και τη βιοτεχνία. Αργότερα και μέχρι το 1940 την ανάγκασε να αναπτύξει την επεξεργασία των φύλλων του καπνού. Ο αστικός αυτός χαρακτήρας είχε σαν συνέπεια το γεγονός ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού της υποαπασχολούνταν πάντοτε και αναγκαζόταν να ζητά διέξοδο στη μετανάστευση, επί Τουρκοκρατίας στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, στις αρχές του αιώνα μας την Αμερική και αργότερα στην Αυστραλία και μεταπολεμικά στην Αμερική, την Αυστραλία και τη Γερμανία.
Η Σιάτιστα αν και κατέχει μια απομονωμένη θέση μέσα στη Δυτική Μακεδονία, αποτελεί, από το 1600 περίπου, ένα αξιόλογο βιοτεχνικό κέντρο. Οι κάτοικοί της ασχολούνται κυρίως με την υφαντική, τη γουνοποιία, τη βαφική τέχνη και την αμπελοκαλλιέργεια. Αρχίζει ταυτόχρονα μια εμποροαγωγιάτικη δραστηριότητα των Σιατιστινών προς τα Γιάννενα, που με τον καιρό επεκτείνεται προς τα βόρεια, τη Βενετία, τη Ρωσία και περισσότερο στην Κεντρική Ευρώπη, τη Βουδαπέστη και τη Βιέννη.
Έτσι φτάνει να γνωρίσει κατά το 18ο και 19ο αιώνα τεράστια οικονομική ακμή, που υπέστη κάποια κάμψη στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η Αυστρία, μετά τον ατυχή πόλεμο με τη Γαλλία, καταστράφηκε οικονομικά και παρέσυρε στην πτώχευση και πολλούς εμπορικούς οίκους της Σιάτιστας. Η επαφή αυτή των Σιατιστινών με τον πολιτισμό της ελεύθερης Ευρώπης είχε ως αποτέλεσμα την πνευματική και κοινωνική ανάπτυξή τους και την άνοδο του βιοτικού τους επιπέδου.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ-ΜΝΗΜΕΙΑ-ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ-ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Οι συνθήκες της γενικής ευημερίας συντέλεσαν και στην ανάπτυξη της τέχνης και προπάντων της αρχιτεκτονικής και χαρακτηριστικά δείγματα της αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα στη Σιάτιστα είναι τα αρχοντικά της, χτισμένα από περιπλανώμενες συντεχνίες (συνάφια) Ηπειρωτών και Μακεδόνων μαστόρων. Τριάντα περίπου απ’ αυτά σώζονται ακόμη και σήμερα με εμφανή όμως τα σημάδια της εγκατάλειψης και των αυθαίρετων επισκευών και προσθηκών.
Από τα επώνυμα και γνωστότερα αρχοντικά στον παρακάτω κατάλογο, τρία είναι προσιτά στον επισκέπτη, της Πούλκως στη Γεράνεια (φωτογραφία) και του Νεραντζόπουλου και Μανούση στη χώρα: Του Ναούμ Νεράντζη ή Μουσταφά • Της Πούλκως ή Πουλκίδη • Του Ν. Χατζημιχαήλ – Κανατσούλη • Της Φράγκαινας ή /Σασσόπουλου • Του Μαλιόγκα ή Αργυριάδη • Του Κωτούλα • Του Λούκα • Του Πάλκου • Του Μαλιόγκα ή Αργυριάδη • Του Μανούση • Του Βοϊδομάτη • Του Δόλγκηρα κ.α..
Ο πιο παλιός ναός που σώζεται ως σήμερα είναι ο ναός της Αγίας Παρασκευής στην πλατεία της Γεράνειας. Χτίστηκε το 1677 και αποτελεί αξιόλογο μνημείο μεταβυζαντινής τέχνης. Το εξαιρετικό επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού όλων των επισκεπτών. Νότια της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται κολλημένος ο ναΐσκος της Παναγίας, που μαζί με την κοινή αυλή και το τεράστιο καμπαναριό αποτελούν ένα όμορφο σύνολο. Αλλοι ναοί είναι του Προφήτη Ηλία (χτίστηκε το 1701), ο Αγιος Μηνάς (1702), ο Αγιος Νικάνορας (1709) των Δώδεκα Αποστόλων (1740), του Αγίου Γεωργίου (1760), του Αγίου Χριστοφόρου (1801), των Αγίων Ταξιαρχών (1798) κ.α..

ΓΕΩΡΓΙΑ – ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ – ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ
Από πολύ παλιά ασχολήθηκαν οι κάτοικοι της Σιάτιστας με την αμπελουργία. Η άριστη ποιότητα των Σιατιστινών κρασιών οφείλεται στα πετρώδη εδάφη, όπου καλλιεργείται η άμπελος. Ο Άγγλος περιηγητής Lake, που επισκέφτηκε τη Σιάτιστα το 1805, διαπιστώνει ότι “Οι Σιατιστείς κατασκευάζουν ένα είδος κρασιού εκ των αρίστων της Ρουμελίας”. Το κρασί αποτελούσε εμπορεύσιμο είδος από παλιά.
Αρκετοί επίσης κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία αφού η περιοχή της Σιάτιστας έχει περίπου 70.000 στρέμματα βοσκοτόπων και 15.000 στρέμματα δάσους (περιοχή Τσερβένας, Μπούρινου).

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ
Η Σιάτιστα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αναδείχτηκε ένα από τα σπουδαιότερα εκπαιδευτικά κέντρα της Μακεδονίας, καθώς η οικονομική άνοδος, εξαιτίας του εμπορίου και της επικοινωνίας με τις χώρες της Ευρώπης, είχε αντίκτυπο και στην πνευματική εξύψωση, στην παιδεία.

ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ
Η Σιάτιστα ανέδειξε πολλούς και μεγάλους ευεργέτες, οι οποίοι έκτισαν σχολεία, εκκλησίες, το διοικητήριο, το ξενοδοχείο, το Κέντρο Υγείας και άφησαν κληροδοτήματα προσφέροντας ολόκληρες περιουσίες για την εξυπηρέτηση του κοινωνικού συνόλου.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ
Μιχαήλ Παπαγεωργίου (1727-1796) λόγιος δάσκαλος και συγγραφέας • Γεώργιος Παπαζώλης, έμπορος, στρατιωτικός, επαναστάτης • Θεοχάρης Τουρούντζιας (1727-1796) έμπορος και συμμάρτυρας του Ρήγα Φεραίου • Νικόλαος Αργυριάδης (1812-1892) εκπαιδευτικός και συγγραφέας • Γεώργιος Ζαβίρας (1770) συγγραφέας του άλλοτε πολυθρυλλήτου τεύχους Νέα Ελλάς ή Ελληνικόν Θέατρον • Γεώργιος Νιόπλιος, οπλαρχηγός του 1821 • Ιωάννης Τουρούντζιας, λόγιος, οπλαρχηγός του 1821 • Σπυρίδων Δαρδάλης, Μακεδονομάχος οπλαρχηγός • Γεώργιος Τσιρσιώτης Μακεδονομάχος οπλαρχηγός • Φλωράς Θεόδωρος (1862-1916) γιατρός και λόγιος, αρχισυντάκτης του περιοδικού Κλειώ στην Κωνσταντινούπολη κ.α. • Γεώργιος Σφήκας κατά το έτος 1900 ετοποθετήθη εις Μελένοικον ως Διευθυντής του ημιγυμνασίου • Θάλεια Φλωρά-Καραβία 1871-1960 ζωγράφος • Νικόλαος Παπαγεωργίου και Λεωνίδας Παπαγεωργίου Εθνικοί ευεργέτες • Αλέξανδρος Ρόσιος (Υψηλάντης), αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, Αξιωματικός του ΕΛΑΣ, Υποστράτηγος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, κορυφαίο στέλεχος του ΚΚΕ • Άρης Βουδούρης, επιχειρηματίας εκδότης εθνικός ευεργέτης • Υποχθόνιος, τράπερ, ιδρυτής Capital Music
Στη φωτογραφία η Σιατιστινή ζωγράφος Θάλεια Φλωρά-Καραβία η οποία κατά την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων ακολούθησε τον Ελληνικό Στρατό στις εκστρατείες του, ως ανταποκρίτρια της εφημερίδας που εξέδιδε ο σύζυγός της, και απεικόνισε πάμπολλα πολεμικά στιγμιότυπα σε σχέδια με κάρβουνο, κιμωλία και παστέλ.

ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΣΙΑΤΙΣΤΙΝΩΝ ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
• Σύλλογος Σιατιστέων Θεσσαλονίκης
• Μορφωτικός-Πολιτιστικός Σύλλογος «ΜΑΡΚΙΔΕΣ ΠΟΥΛΙΟΥ»
• Σύλλογος Σιατιστέων Νέας Υόρκης
• Σύλλογος Σιατιστέων Ουάσινγκτον D.C.
• Σύλλογος Σιατιστέων Αθηνών – Πειραιώς

ΗΘΗ-ΕΘΙΜΑ-ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ
Η Σιάτιστα έχει πολλά έθιμα και παραδόσεις, που με τη συνδρομή του Δήμου Βοΐου και των Συλλόγων συνεχίζονται μέχρι σήμερα με την ίδια χαρούμενη διάθεση. Όλες οι μεγάλες γιορτές στη Σιάτιστα, είναι αφορμή για χαρά, γλέντι και χορό.
Στη φωτογραφία Δεκαπενταύγουστος με τους καβαλάρηδες στη Σιάτιστα.

Η ΓΑΛΑΤΙΝΗ
Η Γαλατινή είναι ορεινή κωμόπολη και Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Βοΐου, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 1.795 κατοίκους.
Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.010 μ. στις πλαγιές του όρους Άσκιο και αποτελεί μια από τις πιο ορεινές κωμοπόλεις της Ελλάδας. Το παλιό όνομα του χωριού είναι Κοντσικό.
Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη γούνα και τις οικοδομικές εργασίες, στις οποίες έχουν μεγάλη παράδοση. Σπουδαίοι τεχνίτες της πέτρας, οι Γαλατινιώτες οικοδόμοι μετανάστευαν σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, στην Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία, κυρίως πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ιστορία: Ο χρόνος ίδρυσης του οικισμού της Γαλατινής παραμένει άγνωστος. Πιθανότατα, οι πρώτες εγκαταστάσεις δημιουργήθηκαν το 14ο -15ο αιώνα και η φυσική οχύρωση της περιοχής βοήθησε τους κατοίκους να παραμείνουν ελεύθεροι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Είναι από τους λίγους οικισμούς της Δυτικής Μακεδονίας που πάντα απέκρουε τις επιδρομές των ατάκτων Αρβανιτών και δεν πατήθηκε ποτέ, ούτε από ληστές, ούτε από τακτικό Τουρκικό στρατό.
Μακεδονικός αγώνας: Το Κοντσικό συμμετείχε στην πρώιμη φάση του Μακεδονικού Αγώνα και στην περίοδο της ένοπλης αντίδρασης στη Βουλγαρική επιβουλή. Κατά το β΄ μισό του 19ου αιώνα, το Κοντσικό ανέδειξε δύο από τους επιφανέστερους Δυτικομακεδόνες οπλαρχηγούς, το Γ. Δούκα – Νταβέλη και τον Π. Τσιόκα – Αλαμάνη, οι οποίοι υπήρξαν, μαζί με τον ιερέα οπλαρχηγό Παναγιώτη Οικονομίδη (που έδρασε την εποχή του Αλή Πασά), οι κορυφαίες ιστορικές φυσιογνωμίες του χωριού.

ΓΑΛΑΤΙΝΗ → ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ, ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
• Τα Ραγκουτσάρια ξεκινούν το πρωί της Πρωτοχρονιάς με γλέντι με τους κάτοικους του χωριού και όχι μόνο, να περιφέρονται μεταμφιεσμένοι. Το μεσημέρι πραγματοποιείται η μεγάλη παρέλαση αρμάτων και μεταμφιεσμένων. Αυτό το έθιμο καθιερώθηκε για να καλοδεχτούν το νέο έτος και να ξορκίσον το κακό.
• Μικρή και Μεγάλη Αποκριά. Κάθε χρόνο την Κυριακή της Μικρής και της Μεγάλης Αποκριάς στις γειτονιές την Γαλατινής στήνονται και ανάβουν οι λεγόμενες “Κλαδαριές”. Μεγάλες φωτιές ανάβουν σε όλες τις γειτονιές του χωριού.
• Ο χορός της Ρόκας την 3η ημέρα του Πάσχα είναι από τα γνωστότερα έθιμα της Γαλατινής. Συμβολίζει τον αποχαιρετισμό των ανδρών που άλλοτε έφευγαν για να δουλέψουν ως χτίστες σε ξένα μακρινά μέρη.
• Η Μεγάλη Γιορτή της Αναλήψεως τριάντα εννέα ημέρες μετά το Πάσχα. Η Γαλατινή τιμά αυτή τη γιορτή με ένα μεγάλο πανηγύρι στην πλατεία του χωριού.
• Η Αγία Παρασκευή Πολιούχος του χωριού γιορτάζεται την 26 Ιουνίου, ημέρα κατά την οποία πραγματοποιείται και περιφορά της εικόνας.
• Τα Γαλατινιώτικα είναι Πολιτιστικές εκδηλώσεις του καλοκαιριού που διοργανώνονται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γαλατινής.
Στη Γαλατινή δραστηροποιείται ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Γαλατινής ο οποίος ιδρύθηκε το έτος 1979. Φωτογραφία από τη Σελίδα του Συλλόγου (Fb Page, N. Ratsika).

Η ΝΕΑΠΟΛΗ
H Νεάπολη (παλ. ονομασίες Λειψίστα και Ανασελίτσα) είναι κωμόπολη και Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Βοΐου, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 2.200 κατοίκους.
Αποτελεί αγροτικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής του Δήμου Βοΐου του οποίου είναι ιστορική έδρα.
Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας στα δεξιά του ποταμού Αλιάκμονα, 50 χλμ. δυτικά της Κοζάνης και το υψόμετρό της είναι 669 μ..
Αρχαιότητα: Η περιοχή του Βοΐου και η Νεάπολη ανήκαν στην ιστορική περιοχή της ορε-στίδας της Άνω Μακεδονίας. Αρχαίοι τάφοι, αγγεία και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιώνουν την ύπαρξη αρχαίας πολίχνης πλάι στα τελευταία (προς βορρά) σπίτια της σημερινής κωμόπολης και συγκεκριμένα στις θέσεις «Αμπέλια» και «Αλώνια». Ίσως μάλιστα να πρόκειται για την αρχαία Λεβαία, την οποία ο Ηρόδοτος συνδέει με τον γενάρχη των Αργεαδών.
Νεότερη Ιστορία: Η απελευθέρωση της πόλης, μετά από 526 χρόνια, έγινε στις 20 Οκτωβρίου 1912. με την σημαντική συνδρομή Κρητών οπλαρχηγών. Επανακαταλήφθηκε από Τούρκους την 1η Νοεμβρίου 1912, και πυρπολήθηκε ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου και εν συνέχεια όλη η πόλη. Ελευθερώθηκε τελικά στις 8 Νοεμβρίου 1912.
Αθλητισμός: Στην κωμόπλη εδρεύει το ποδοσφαιρικό Σωματείο Αλιάκμων Νεάπολης. Κάθερ καλοκαίρι πραγματοποιείται ο Ποδηλατικός γύρος Νεάπολης σε συνεργασία με τον τοπικό Αθλητικό Ομιλο.

Ο ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ
Το σημαντικότερο χωριό από τα μαστοροχώρια της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης
Ο Πεντάλοφος είναι κωμόπολη και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Βοΐου, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 446 κατοίκους.
Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.060 μ.  στις πλαγιές του όρους Βόιο. Αποτελεί έδρα κοινότητας και ο πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 446 κάτοικοι. Στο παρελθόν ο Πεντάλοφος ονομαζόταν Ζουπάνι ή Ζουμπάνι, ονομασία η οποία άλλαξε το 1927 σε Πετρόβουνο και το 1928 σε Πεντάλοφο. Απέχει 88 χλμ. από την Κοζάνη.
Περιγραφή του οικισμού: Ο Πεντάλοφος είναι το σημαντικότερο χωριό από τα Μαστοροχώρια της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης. Βρίσκεται πάνω στο πέρασμα από την Δυτική Μακεδονία στην Ήπειρο και αυτή η προνομιακή του θέση βοήθησε το χωριό να αναπτυχθεί στο παρελθόν. Η ανάπτυξη του χωριού στο παρελθόν είναι αποτυπωμένη στην εικόνα του. Είναι σχεδόν εξ’ ολοκλήρου πετρόχτιστο χωριό: οι κάτοικοί του ήταν ξακουστοί χτίστες, οι οποίοι μάλιστα ανέπτυξαν και δική τους γλώσσα, τα κουδαρίτικα. Λόγω της πανέμορφης και με προσοχή στη λεπτομέρεια αρχιτεκτονικής του, σήμερα έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Οι τεχνίτες της πέτρας: Οι Ζουπανιώτες ήταν άριστοι τεχνίτες της πέτρας, κτιστάδες, πελεκητές, καλφάδες, περιζήτητοι σε όλη την επικράτεια της τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι τεχνίτες που έκτισαν μερικά από τα ομορφότερα χωριά και εκκλησιές του Πηλίου ήταν αδύνατον να αμελήσουν το ίδιο τους το χωριό. Έτσι λοιπόν ο Πεντάλοφος φημίζεται για τα καλοβαλμένα, πέτρινα αρχοντικά του και τις επιβλητικές του εκκλησίες.
Αρχαιότητα: Ιστορικά στοιχεία αναφέρουν ότι η εγκατάσταση ανθρώπων στην περιοχή συνδυάστηκε με την Κάθοδο των Δωριέων στα 1000 με 800 π.Χ. Στον απόκρημνο και βραχώδη λόφο «Γκραντίσκα» μαρτυρείται η ύπαρξη αρχαίου φρουρίου, το οποίο είχε ξαναχρησιμοποιηθεί στον 3ο μ.Χ. αιώνα, κατά τις βαρβαρικές επιδρομές, καθώς και στα βυζαντινά χρόνια. Το φρούριο βρισκόταν σε μια πολύ στρατηγική θέση, στα σύνορα Ελιμιώτιδας – Ηπείρου, απ’ όπου ασκούσε έλεγχο στον αρχαίο δρόμο που εξασφάλιζε την επικοινωνία μεταξύ Μακεδονίας, Ηπείρου και Θεσσαλίας.
Το 1788 το χωριό πέρασε στα χέρια του Αλή Πασά. Στα επόμενα χρόνια του (έως το 1820) οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν να πληρώνουν επιπρόσθετο φόρο, το αγαλίκι, δηλαδή φόρο προστασίας. Το 1856 εξαγόρασαν το χωριό οι κάτοικοι με 10.000 χρυσές λίρες και έγιναν κεφαλοχώρι.
Το παλαιότερο κτίσμα του χωριού είναι ο Άγιος Αχίλλειος, ναός που χτίστηκε το 1742. Είναι τρίκλιτη θολωτή βασιλική και στο εσωτερικό εντυπωσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο με θέματα από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη.
Ο νεότερος οικισμός προέκυψε τη μεταβυζαντινή περίοδο, από πληθυσμούς που κατέφυγαν βορειότερα για να ξεφύγουν από τις επιδρομές των Τουρκαλβανών.
Πολιτισμός-εκδηλώσεις: Στις 18 Ιανουαρίου κάθε έτους εορτάζεται ο πολιούχος του χωριού Αγιος Αθανάσιος • Την Μεγάλη Αποκριά ένα φαντασμαγορικό έθιμο διεξάγεται στο χωριό κατά το οποίο προσκαλείται ο κόσμος να δει από κοντά το πέταγμα των αερόστατων συνοδευόμενο με άφθονα νηστίσιμα εδέσματα • Στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου πραγματοποιείται το πανηγύρι • Στις αρχές Νοεμβρίου πραγματοποιείται με ιδιαίτερη επιτυχία η γιορτή κάστανου, αφού το Δυτικό Βόϊο φημίζεται για την άριστη ποιότητα παραγωγής κάστανου.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ
Στην είσοδο του χωριού Πεντάλοφος του Δήμου Βοΐου Κοζάνης βρίσκεται το μνημείο της Γυναίκας της Πίνδου. Ο Πεντάλοφος, εκτός από την ομορφιά του και τους τεχνίτες του, είναι επίσης γνωστός και για τις αφανείς ηρωίδες του πολέμου του 1940. Από αυτό το χωριό, που αποτέλεσε ορμητήριο του Eλληνικού Στρατού στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ξεκινούσαν φορτωμένες με πυρομαχικά οι γυναίκες της Πίνδου, για να βοηθήσουν στο Αλβανικό μέτωπο τους Έλληνες στρατιώτες. Με αυταπάρνηση συνέβαλλαν τα μέγιστα στον πόλεμο: έπλεκαν ρούχα, συγκέντρωναν κουβέρτες, φαγητά, είδη πρώτης ανάγκης και πολεμοφόδια. Παρά τον βαρύ χειμώνα και τη δύσκολη πρόσβαση, οι μικροκαμωμένες αλλά μεγαλόψυχες γυναίκες της Πίνδου, που κουβάλησαν στα χέρια τους τον μεγάλο στρατηγό Δαβάκη, αποτέλεσαν έναν ακαταμάχητο και ανίκητο εχθρό για τους στρατιώτες του Μουσολίνι. Η ιστορία αξιολογώντας τη συμβολή τους στον πόλεμο του ’40, τις κατέταξε στις ηρωίδες της Πίνδου και το άγαλμα που στήθηκε προς τιμή τους στην είσοδο του χωριού δηλώνει την ευγνωμοσύνη όλων προς αυτές. (Φωτογραφία και κείμενο από Pasenger).

ΤΟ ΤΣΟΤΥΛΙ
Το Τσοτύλι είναι ορεινή κωμόπολη και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Βοΐου, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 1.518 κατοίκους.
Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού, 59 χλμ. Δ της πόλης της Κοζάνης. Το Τσοτύλι είναι γνωστό για το ιστορικό Γυμνάσιο-Οικοτροφείο που λειτούργησε ήδη από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, την εβδομαδιαία αγορά Τσοτυλίου, γνωστή στο παρελθόν ως Καρί Παζάρ που γίνονταν και γίνεται κάθε Σάββατο με μεγάλη απήχηση στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και με τις πρώτες αντιστασιακές ομάδες μη εαμικών και εαμικών κατά της ιταλικής κατοχής. Οι Ιταλοί αντιδρώντας πυρπόλησαν το Τσοτύλι στις 28 Μαρτίου 1943.
Ονομασία: Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για το θέμα του ονόματος του χωριού. Ο Μητροπολίτης Σισανίου Νεόφυτος το γράφει στον κατάλογο των χωριών της δικαιοδοσίας του: Τζοτήλι και ως ευηχότερο μετατράπηκε σε Τσοτύλι. Επίσης στο Τουρκικό Βασιλικό Κτηματολόγιο αναφέρεται ως Τουτζούλ ενώ ο Κωνσταντίνος Αγγελής , καθηγητής στο γυμνάσιο Τσοτυλίου, υποστήριξε πως το Τσοτύλιον λεγόταν Κοτύλιον που σημαίνει το κοίλο, το βαθούλωμα – κουτάλι που στα χρόνια της Φραγκοκρατίας ο φθόγγος “κ” αντικαταστάθηκε με το φθόγγο “c” (τσ) και απο Κοτύλιον μετατράπηκε σε Τσοτύλιον.
Εγκατάσταση Μικρασιατών: Στο Τσοτύλι δίδασκαν ήδη από τον 19ο αιώνα Μικρασιάτες και Θρακιώτες διδάσκαλοι. Το 1928 εγκαθίστανται 86 οικογένειες (339 κάτοικοι) Ελλήνων Μικρασιατών προσφύγων σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκατάστασης προσφύγων. Το 1949, λόγω του Εμφυλίου Πολέμου, ο πληθυσμός του οικισμού Νέα Σπάρτη Κοζάνης μετακόμισε στο Τσοτύλι. Οι κάτοικοι προέρχονταν από τη Σπάρτη Πισιδίας της Μικράς Ασίας
Πολιτισμός-εκδηλώσεις: Την Μεγάλη Αποκριά πραγματοποιείται το έθιμο Κλαδαριές σύμφωνα με το οποίο στήνονται και ανάβουν μεγάλες φωτιές, σε όλες τις γειτονιές του χωριού • Την Καθαρή Δευτέρα πραγματοποιείται το έθιμο με το σερβίρισμα φασολάδας.

ΤΟ ΠΕΡΙΦΗΜΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ
Το 1871 ιδρύθηκε εκεί το ιστορικό γυμνάσιο από τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Κωνσταντινουπόλεως και το 1873 ανεγέρθηκε το Γυμνάσιο-Οικοτροφείο, γνωστό ως Τσοτύλειος Σχολή, από την παραπάνω αδελφότητα, το οποίο βρισκόνταν υπο την αιγίδα του Πατριαρχείου.
Ο Μητροπολίτης Αγχιάλου και μετέπειτα Σμύρνης Βασίλειος ενίσχυσε την παιδεία, όπως ένα μεγάλο μέρος των χορηγιών διέθεσε για την ενίσχυση του Ελληνικού Γυμνασίου στο Τσοτύλι της Κοζάνης. Το 1928 ανεγέρθηκε χωριστό διδακτήριο ως προέκταση του παλαιού Γυμνασίου- Οικοτροφείου (της σημερινής Μαθητικής Εστίας Τσοτυλίου) που από το 1987 συντηρείται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας.

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 1906-1907)
Στη φωτογραφία μαθητές του Γυμνασίου Τσοτυλίου στο τέλος της σχολικής χρονιάς 1906-1907. Καθισμένοι (αριστερά) ο Μικρασιάτης καθηγητής των Ελληνικών Ιορδάνης Σεφεριάδης από τη Νίγδη της Μικράς Ασίας και (δεξιά) ο Θρακιώτης Θεμιστοκλής Μοσχίδης καθηγητής των Τουρκικών από τη Ραιδεστό.

ΓΥΜΝΑΣΙΟ-ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ 1903
Στην ιστορική φωτογραφία ο Δημήτριος Γκολίτσης (πρώτος από δεξιά) εμποριολόγος δίπλα στον Παντελή Τσαμίση καθηγητή των Eλληνικών στο Γυμνάσιο-Οικοτροφείο Τσοτυλίου και μετέπειτα Γυμνασιάρχη Καστοριάς. Πρώτος από αριστερά ο ποιητής Αργύρης Παπαδίσκος. Φωτογραφία 1903. Βικιπαίδεια.

ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ PARISSAS ΣΤΟ ΤΣΟΤΥΛΙ
Το Ξενοδοχείο Parissas βρισκεται στο Τσοτύλι Κοζάνης 25 λεπτά από την πόλη τηs Καστοριάς και 40 λεπτά απο την πόλη της Κοζάνης. Το άνετο και ζεστό περιβάλλον θα ικανοποιήσει ακόμα και τους πιο απαιτητικούς επισκέπτες.
Ο εξοπλισμός δωματίου περιλαμβάνει κλιματισμό, μπάνιο με μπανιέρα/ντουζιέρα, θέρμανση, ψυγείο, τηλεόραση, τηλέφωνο, σύνδεση Ιντερνετ δωρεάν, Mini-Bar, Satelite TV, υπηρεσίες Ξενοδοχείου-Μπάρ, Café, Υπηρεσία δωματίων. Το ξενοδοχειο Parissas μπορεί να φιλοξενήσει έως 39 άτομα.
Για να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Hotel Parissas κάντε κλικ στηη εικόνα:

ΔΗΜΟΣ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ
Ο Δήμος Σερβίων είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Εχει έκταση  728,2 τ. χλμ. και πληθυσμό 17.657 κατοίκους. Εδρα του Δήμου είναι τα Σέρβια.
Δήμαρχος του Δήμου Σερβίων είναι ο κ. Χρήστος Ελευθερίου.
Ο Δήμος Διαιρείται στις εξής 3 Δημοτικές Ενότητες: Σερβίων, Καμβουνίων και Λιβαδερού, οι οποίες περιλαμβάνουν 1 Δημοτική και 19 Τοπικές Κοινότητες με 28 οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε Κοινότητας). Αναλυτικά:
1. ΔΕ Σερβίων: Περιλαμβάνει την Δημοτική Κοινότητα Σερβίων (Σέρβια, Νέα Λάβα, Λάβα) , Αυλών (Αυλές), Βαθυλάκκου (Βαθύλακκος), Γουλών (Γούλες), Ιμέρων (Ιμερα, Αύρα), Καστανιάς (Καστανιά, Νέα καστανιά), Κρανιδίων (Κρανίδια), Λευκάρων (Λεύκαρα), Μεσιανής (Μεσιανή), Μεταξά (Μεταξάς), Νεράϊδας (Νεράϊδα), Πλατανορρεύματος (Πλατανόρρευμα), Πολυρράχου (Πολύρραχο, Προσήλιο), Ροδίτου (Ρόδίτης, Κουβούκλια), Τριγωνικού (Τριγωνικόν).
2. ΔΕ Καμβουνίων: Περιλαμβάνει την Τοπική Κοινότητα Ελάτης (Ελάτη), Μικροβάλτου (Μικρόβαλτο, Μονή Στανού), Τρανοβάλτου (Τρανόβαλτο, Λαζαράδες, Φρούριο).
3. ΔΕ Λιβαδερού: Περιλαμβάνει την Τοπική Κοινότητα Λιβαδερού (Λιβαδερό).

ΤΑ ΣΕΡΒΙΑ ΚΟΖΑΝΗΣ
Τα Σέρβια είναι μία από τις σημαντικότερες κωμοπόλεις της Κοζάνης, Δημοτική Ενότητα και Δημοτική Κοινότητα καθώς και έδρα του Δήμου Σερβίων, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 2.980 κατοίκους.
Βρίσκονται μεταξύ των βορειοδυτικών απολήξεων των Πιερίων ορέων και του ποταμού Αλιάκμονα, 26 χλμ. νοτιοανατολικά της Κοζάνης, σε υψόμετρο 418 μ..
Χωροταξικά η μεγαλύτερη έκταση της λίμνης Πολυφύτου (περίπου 70%) βρίσκεται στην επικράτεια του Δήμου Σερβίων. Η τεχνητή λίμνη Πολυφύτου δημιουργήθηκε το 1974 όταν γέμισε η λεκάνη του ποταμού Αλιάκμονα κατά την κατασκευή του φράγματος «Πολυφύτου». Το εν λόγω φράγμα βρίσκεται πλησίον του ομώνυμου οικισμού «Πολύφυτος» στους πρόποδες των Πιερίων. Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ (τρεις μονάδες των 125 ΜW) βρίσκεται επίσης κοντά στον οικισμό του Πολυφύτου. Με τη δημιουργία της λίμνης κατασκευάστηκαν δύο μεγάλες γέφυρες η Υψηλή Γέφυρα Σερβίων με μήκος 1.372 μ. επί της Εθνικής οδού Κοζάνης-Λάρισας και η Γέφυρα Ρυμνίου δίπλα από τον οικισμό Ρύμνιο.
Ονομασία: Η ονομασία των Σερβίων προήλθε από το Λατινικό ρήμα «servo» που σημαίνει «φυλάττω, παρατηρώ», το οποίο ανταποκρίνεται στη γεωγραφία της περιοχής, αφού για αιώνες -και κυρίως επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας– λόγω της θέσης του, ήταν ένα απόρθητο φρούριο που έλεγχε τις μοναδικές διόδους μεταξύ Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας.
Ιστορία: Η περιοχή γύρω από τα Σέρβια φαίνεται να κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια από τα οποία και σώζονται τάφοι, αγγεία, νεολιθικά εργαλεία. Το 1909 ο Wace ανακάλυψε τον προϊστορικό οικισμό των Σερβίων. Αργότερα έγιναν και άλλες ανασκαφές: το 1930 από τον Heurtley και την περίοδο 1971-73 από τις C. Ridley και κ. Ρωμιοπούλου, που έφεραν στο φως σημαντικότατα ευρήματα. Έτσι τα Σέρβια πέρασαν στη διεθνή βιβλιογραφία ως μεμονωμένη Θεσσαλική αποικία.
Η Χονδρογιάννη-Μετόκη αναφέρει ότι από το 1985 και μετά η έρευνα έφερε στο φως ένα μεγάλο αριθμό προϊστορικών θέσεων καθώς και λείψανα κατοίκησης ιστορικών χρόνων, που υποχρέωναν τους αρχαιολόγους να δούνε την περιοχή ως μία ενιαία ανεξάρτητη πλέον ενότητα. Οι θέσεις που έχουν εντοπισθεί καλύπτονται κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τα νερά της Λίμνης Σερβίων και έρχονται στο φως μόνο με την μείωση της στάθμης του νερού, περιορίζοντας έτσι στο ελάχιστο τα περιθώρια της έρευνας. Κεραμική, γραπτή και μονόχρωμη, αλλά και πολλές άλλες κατηγορίες, λίθινα εργαλεία κατασκευασμένα με κρούση ή τριβή.
Στα Σέρβια αναφέρεται μεγάλος αριθμός μεσαιωνικών κειμένων καθώς ήταν ακμαία Βυζαντινή πόλη. Ανάμεσά τους κείμενο του Κωνσταντίνου του Πορφυρογένητου στα μέσα του 10ου αιώνα, αναφορές στον Αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνό κ.α.. Επίσης αναφέρονται και στο χρονικό του Μορέως.
Επανάσταση 1821: Οι κάτοικοι των Σερβίων συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Επαναστάτες από την περιοχή Σερβίων συμμετείχαν στη στελέχωση της Μακεδονικής λεγεώνας, και αργότερα του τακτικού Ελληνικού στρατού. Σπουδαίος αγωνιστής της επανάστασης του 1821 ήταν ο Σερβιώτης Ζήσης Σωτηρίου.
Μακεδονικός Αγώνας: Σπουδαία ήταν η συνεισφορά των Σερβιωτών και στο Μακεδονικό Αγώνα, ο οποίος οδήγησε τελικά στην απελευθέρωση της πόλης στις 10 Οκτωβρίου του 1912 από τον Ελληνικό Στρατό, μετά τη νικηφόρα μάχη του Σαρανταπόρου. Μετά την νίκη του Eλληνικού Στρατού στην μάχη του Σαρανταπόρου στις 10 Οκτωβρίου 1912, οι Τούρκοι κατά την αποχώρηση τους , θανάτωσαν 117 εξέχοντες χριστιανούς από τα χωριά (Σέρβια, Μεταξάς, Παλαιογράτσανο, Πλατανόρεμα κ.α.) – που είχαν συλλάβει προληπτικά μετά την απελευθέρωση της Ελασσόνας και είχαν φυλακίσει στις φυλακές των Σερβίων. Ακολούθησε η ταφή των δολοφονημένων Ελλήνων χριστιανών καθώς και η πυρπόληση των σπιτιών των ενόχων.
Στη φωτογραφία η λίμνη Πολυφύτου, η υψηλή γέφυρα και στο βάθος η κωμόπολη των Σερβίων.

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΟΛΗ-ΚΑΣΤΡΟ
Η Βυζαντινή πόλη των Σερβίων είχε την Ακρόπολη, την Άνω Πόλη και την Κάτω Πόλη. Υπήρχαν δηλαδή τρία τείχη άμυνας για τους επιδρομείς, τα οποία προφύλασσαν ταυτόχρονα το στρατιωτικό διοικητή που ζούσε στην Ακρόπολη, τόσο από τους εξωτερικούς, όσο και από τους εσωτερικούς εχθρούς. Στην κάτω πόλη ζούσαν οι αγρότες και οι εργάτες, στην άνω πόλη διέμενε η μεσαία τάξη και στην Ακρόπολη ο Στρατιωτικός Διοικητής, όπως αναφέρει ο Ιωάννης Καντακουζηνός: «Το δε τρίτον, άκρα ον, το άρχοντι ανείται».
Το Κάστρο των Σερβίων κτίστηκε μεταξύ (560-650 μ.Χ.), δηλαδή στα χρόνια του Ιουστι- νιανού ή του Ηρακλείου. Η Ακρόπολη κάλυπτε 2,5 στρέμματα και σήμερα σώζονται -με μεγάλες φθορές- οι Πύργοι, που ξεπερνούσαν τα 20 μέτρα ύψος, μεγάλα τμήματα από τα τείχη και ίχνη κτισμάτων.
Η Άνω Πόλη κάλυπτε 20 στρέμματα. Σώζονται οι βάσεις πολλών κατοικιών και τα τείχη που την περιέβαλλαν, που είχαν σχήμα πολυγωνικό, με πύργους στρογγυλούς και ορθογώνιους που ακολουθούσαν την κλίση του λόφου.
Η Κάτω Πόλη κάλυπτε 75 στρέμματα. Σώζονται τείχη, τμήμα της κεντρικής υψηλής πύλης του Κάστρου, τμήματα υδραγωγείων, πολλά ερείπια και ίχνη σπιτιών και εκκλησιών. Τρεις μάλιστα εκκλησίες σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση με πολλές σπάνιες και θαυμάσιες τοιχογραφίες. Είναι η μεγάλη Βυζαντινή Βασιλική Εκκλησία (11ου αιώνα) που πιθανολογείται από τους ειδικούς ότι είναι του Αγίου Δημητρίου, η εκκλησία του Πρόδρομου Ιωάννη και το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων, σκαρφαλωμένο σαν περιστεροφωλιά σε ένα άγριο και απόκρημνο βράχο, με φανταστική θέα. Η Βυζαντινή πόλη των Σερβίων ήταν έδρα επισκοπής από τον 8ο μ.χ αιώνα μέχρι τον 16ο περίπου αιώνα, με καθεδρικό ναό την μεγάλη Βασιλική Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.
Στη φωτογραφία η Ακρόπολη των Σερβίων.

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Είναι η μεγαλύτερη εκκλησία του βυζαντινού λόφου και είναι πιθανότατα αφιερωμένη στον Αγιο Δημήτριο. Σώζονται αρκετές τοιχογραφίες με πιο καθαρή από όλες του Αγ. Φλώρου. Το Ιερό της εκκλησίας έχει καταρρεύσει ολόκληρο και οι βανδαλισμοί στο μεγαλόπρεπο αυτό Βυζαντινό Μνημείο έχουν κάνει ανεπανόρθωτη ζημιά. Μερικές από τις τοιχογραφίες της όπως έχουν αναφέρει ο Ανδρέας Ξυγγόπουλος είναι: του Νιπτήρος, της Προδοσίας του Ιούδα, στρατιωτικού Αγίου, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Δημητρίου, των Κοσμά και Δαμιανού και εκατέρωθεν της Αγίας Θεοδότης.
Η χρονολογία της Βασιλικής και των τοιχογραφιών πιθανότατα είναι από τον 11ο αιώνα. Βρίσκεται δε στη Βορειοδυτική γωνία της Κάτω πόλης και είναι ορθογώνιο επιμηκές κτίσμα που διαιρείται σε τρία κλίτη (Φωτογραφία).

ΑΛΛΟΙ ΝΑΟΙ ΣΤΑ ΣΕΡΒΙΑ
Αλλοι Ναοί στα Σέρβια είναι ο Ναός των Αγ. Θεοδώρων (11ο αιώνας), Ναός Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου (14ο αιώνας), Ναός Αγ. Αναργύρων (16ο αιώνας), Ασκηταριό του Αγίου Θεοδώρου (αχρονολόγητο).
Υπάρχουν επίσης και κάποιες άγνωστες Βυζαντινές εκκλησίες όπως του Αγίου Αθανάσιου στην περιοχή της Μπρουσιάνα, μια παλιά Βυζαντινή Εκκλησία που σώζονται μόνο μερικά τμήματα από τα θεμέλιά της και γίνονται ορατά μόνο, εάν γνωρίζει κανείς επακριβώς την περιοχή.
Απέναντι από το νέο εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου που χτίστηκε το 1930 σε ανάμνηση του παλιού Βυζαντινού, η περιοχή λέγεται Αη-Λιάς. Εκεί υπήρχε μια άλλη Βυζαντινή Εκκλησία που κάποια τμήματά της σωζόταν μέχρι πριν λίγα χρόνια. Σήμερα δεν σώζεται σχεδόν τίποτα. Μόνο, εάν γνώριζε κανείς ακριβώς την περιοχή, μπορεί να εντοπίσει με μεγάλη και πάλι δυσκολία την θέση της.
Αριστερά του μεγάλου φαραγγιού, κοντά στον περιπατητικό διάδρομο που οδηγεί από τη Δέσση στη μεγάλη Βυζαντινή Βασιλική Εκκλησία έχει εντοπιστεί μια μικρή εκκλησία που ήδη έχει σκεπαστεί από τους αρχαιολόγους. Δεν έγινε, όμως ακόμη γνωστό, σε ποιον Άγιο είναι αφιερωμένη.
Στη φωτογραφία ο Ναός των Αγίων Αναργύρων μικρή μονόκλιτη βασιλική με μια μόνο κεντρική αψίδα. Στο εσωτερικό του ναού, σώζονται αμυδρά υπολείμματα τοιχογραφιών. Βρίσκεται Βορειοανατολικά της Βασιλικής, κοντά στο βόρειο τμήμα του εξωτερικού τείχους.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ
Γεώργιος Κονταρής, φιλόσοφος και κληρικός του 17ου αιώνα • Δημήτριος Παπαγιανούσης (1750-1828) Μητροπολίτης Βελιγραδίου και Βουδαπέστης • Ευγένιος Πατέρας (1808-1890), Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης • Ζήσης Σωτηρίου Επαναστάτης του 1821 • Κων/νος Κάρπου Εθνομάρτηρας και διευθυντής του Δευτέρου Δημοτικού Σχολείου Σερβίων • Ξανθίππη Ζουλιάμη (1908), πρώτη γυναίκα πρόεδρος Κοινοτικού Συμβουλίου στην Ελλάδα. Εκλέχθηκε στις Δημοτικές εκλογές την 15η Απριλίου 1951 • Κώστας Χατζίδης (1967-2013), δημοσιογράφος στις εφημερίδες «το Βήμα» και «τα Νέα» • Απόστολος και Νικόλαος Γκουντούλας (1985), Παγκόσμιοι πρωταθλητές κωπηλασίας.
Στην εικόνα ο Ζήσης Σωτηρίου Επαναστάτης του 1821 από τα Σέρβια Κοζάνης.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ο «Μορφωτικός Όμιλος Σερβίων», είναι ο κύριος πολιτιστικός Σύλλογος της πόλης, ο οποίος διοργανώνει ένα ευρύ φάσμα πολιτιστικών εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Διευθύνει τη φιλαρμονική μπάντα της πόλης, η οποία ιδρύθηκε το 1928, και υποστηρίζει μαθήματα ζωγραφικής, χορού, χορωδίας και σκακιού για παιδιά και ενήλικες.
Η πόλη τον Σερβίων εκπροσωπείται στον αθλητισμό και από τα εξής αθλητικά σωματεία:
• Α.Σ. Τιτάν Σερβίων με έτος ίδρυσης το 1927 στον οποίο λειτουργούν τμήματα ποδοσφαίρου και στίβου.
• Α.Σ. Αναγέννηση Σερβίων με έτος ίδρυσης το 1981, στον οποίο λειτουργούν τμήματα καλα- θοσφαίρισης, πετοσφαίρισης, και τμήματα ρυθμικής και ενόργανης γυμναστικής.
• Ο Αιωροπτερισμός έχει εξέχουσα θέση στην περιοχή καθώς διεξάγονται εθνικά πρωταθλήματα στη θέση Καστανιά.
• Η Ποδηλασία είναι ενεργή και ο ποδηλατικός γύρος των Σερβίων διεξάγεται κάθε χρόνο, με ποδηλάτες από όλη τη χώρα να ολοκληρώνουν το γύρο της λίμνης του Πολυφύτου, με την συνολική διαδρομή να είναι περίπου 60 χλμ. σε υψόμετρο 1000 μ..
• Κωπηλασία και άλλα θαλάσσια αθλήματα γίνονται στη λίμνη Πολυφύτου υπό την εποπτεία του Ναυτικού Ομίλου Κοζάνης.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Ο Δήμος Σερβίων έχει δύο κρατικούς παιδικούς σταθμούς, οκτώ νηπιαγωγεία, έξι δημοτικά σχολεία, ένα γυμνάσιο, ένα ενιαίο λύκειο και ένα επαγγελματικό λύκειο.
Στη φωτογραφία το 2ο Δημοτικό Σχολείο Σερβίων.

ΤΟ ΛΙΒΑΔΕΡΟ ΚΟΖΑΝΗΣ
Το Λιβαδερό είναι κωμόπολη, Τοπική Κοινότητα και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Σερβίων, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 1.700 κατοίκους.
Ιστορία: Η παλιά του ονομασία είναι Μόκρο και εκτιμάται ότι ο οικισμός ίσως υπήρχε από τον 6ο ή 7ο αιώνα και μάλιστα η κατοίκηση του χωριού είναι συνεχής και αδιάκοπη από τους χρόνους εκείνους μέχρι και σήμερα, αφού διατηρεί την ίδια ονομασία. Από διάφορα ευρήματα στο εξωκλήσι της Αναλήψεως, πιθανολογείται ότι υπήρχε στη θέση αυτή κάποιο μοναστήρι, για το οποίο όμως δεν υπάρχουν άλλες μαρτυρίες ή αναφορές σε γραπτά κείμενα των αρχείων της Ι. Μητροπόλεως ή της επαρχίας, ούτε και η παράδοση φέρνει τέτοιες μνήμες.
Απ’ όσο θυμάται ο σημερινός κόσμος της επαρχίας, ήταν πάντοτε από τα πολυπληθέστερα χωριά της περιοχής των Καμβουνίων και από τα πιο ορεινά, παλαιότερα δε και μέχρι τη δεκαετία του 1960 από τα πλέον δυσπρόσιτα και απομακρυσμένα, αφού από τα Σέρβια, που ήταν το Αστικό κέντρο της περιοχής, απέχει περί τα 20 χλμ. και οι δρόμοι ήταν δύσβατοι. Η μετάβαση των κατοίκων στην αγορά των Σερβίων και η επιστροφή ήταν προβληματική, ιδιαίτερα δε κατά τους χειμερινούς μήνες με τις βροχές, τα χιόνια και τις λάσπες. Μετά το 1950 έγινε κάποιος αμαξιτός χωματόδρομος και άρχισε κάποια συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση με αυτοκίνητα φορτηγά της λεγόμενης «άγονης γραμμής», και από το 1963 έγινε η παρακαμπτήρια εθνική οδός Κοζάνης–Λάρισας μέσω Μεταξά και έτσι αποκαταστάθηκε τακτική συγκοινωνία, αφού επεκτάθηκε λίγο αργότερα ασφαλτοστρωμένος δρόμος μέχρι το Λιβαδερό. Έσπασε έτσι η απομόνωση και το χωριό πήρε άλλη κίνηση και άλλη μορφή.
Νεότερη ιστορία: Από τη λήξη του Ανταρτοπόλεμου και από τη δεκαετία του 1950 και μετά, στο Λιβαδερό παρατηρείται μια φυγή των κατοίκων είτε προς τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα είτε προς το εξωτερικό. Περισσότερα από 1500 άτομα έφυγαν προς Αυστραλία, Ελβετία, Δυτ. Γερμανία, Θεσσαλονίκη, Κοζάνη, Αθήνα και Σέρβια, στο χωριό όμως υπήρχε οικονομική δραστηριότητα από όσους έφυγαν και από όσους έμειναν πίσω. Το χωριό ανοικοδομήθηκε εξ ολοκλήρου, κτίσθηκαν σπίτια και κοινοτικά κτίσματα, σχολεία, διαμορφώθηκαν πλατείες και άλλοι κοινόχρηστοι χώροι, κατασκευάστηκε ασφαλτοστρωμένος αυτοκινητόδρομος και το χωριό απέκτησε τακτική και άνετη συγκοινωνία. Από το 1969, το χωριό επίσης ηλεκτροδοτήθηκε.
Σύγχρονη εποχή: Στη σημερινή εποχή στο Λιβαδερό μένουν μόνιμα περίπου 1700 άτομα, τα οποία ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και με άλλα διάφορα βοηθητικά επαγγέλματα.

ΤΟ ΠΛΑΤΑΝΟΡΡΕΥΜΑ
Το Πλατανόρρευμα είναι ημιορεινό χωριό, Τοπική Κοινότητα του Δήμου Σερβίων, της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 1.004 κατοίκους. Βρίσκεται στους πρόποδες των Πιερίων σε υψόμετρο 490 μ. και πολύ κοντά στην τεχνητή λίμνη Πολυφύτου. Ονομάστηκε Πλατανόρρευμα λόγω της ύπαρξης πλατάνων και ρεμάτων που περιβάλλουν το χωριό.
Είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε πληθυσμό χωριά του Δήμου Σερβίων και απέχει 3 χλμ. από την έδρα του Δήμου, 6 χλμ. από την Υψηλή γέφυρα Σερβίων (εναλλακτικά γέφυρα λίμνης Πολυφύτου) και 31 χλμ. από την πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνη.
Το Πλατανόρρευμα δημιουργήθηκε το 1946 από την συνένωση τριών χωριών. Από το Ορτάκι που βρισκόταν στην ίδια θέση του Δημοτικού διαμερίσματος, το Παλαιογράτσανο και το Μοσχοχώρι που ήταν ορεινά χωριά των Πιερίων.
Πολιτισμός-Αθλητισμός: Σήμερα στο Πλατανόρρευμα δραστηριοποιούνται πολλοί Σύλλογοι, όπως ο Αθλητικός Σύλλογος «Ερμής», ο Ορειβατικός σύλλογος «H Κρυά», ο Σύλλογος γυναικών «Ολυμπία», ο Μορφωτικός Σύλλογος κ.α..
Εθιμα και παραδόσεις: Οι Καπεταναραίοι Πλατανορέματος είναι ένα έθιμο εγγεγραμμένο στην πολιτιστική κληρονομιά της UNESCΟ που διαδραματίζεται στο χωριό κάθε Πρωτοχρονιά μετά την εκκλησία. Το συγκεκριμένο έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Τις Απόκριες για περίπου τρεις δεκαετίες, κάθε βράδυ σε μια γειτονιά ανάβει ένας φανός και όλοι οι κάτοικοι, αλλά και πολλοί επισκέπτες, γλεντάνε πίνοντας άφθονο κρασί. Οι φανοί κατά σειρά ανάμματος είναι: Κρανιά, Παλιόμυλος, Πυροβολείο, Τροχάλια, Κιόσι.
Στους φανούς κυριαρχεί το Διονυσιακό στοιχείο της αρχαιότητας ενώ ακούγονται και διάφορα σκωπτικά τραγούδια. Οι εκδηλώσεις κλείνουν την Κυριακή το μεσημέρι με την συμμετοχή στην αποκριάτικη παρέλαση αρμάτων από κάθε φανό.
Την επόμενη μέρα, την καθαρά Δευτέρα, ο Μορφωτικός σύλλογος προσφέρει πλούσια νηστίσμα εδέσματα και παραδοσιακή φασολάδα σε όλους τους κατοίκους και επισκέπτες στη θέση Παλιομονάστηρο.

ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ
Το Πλατανόρρευμα είναι γνωστό για το μονοπάτι πεζοπορίας μήκους 12 χλμ. το οποίο διασχίζει τη χαράδρα του Τρανού Λάκκου, ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο με ρέματα και καταρράκτες, και οδηγεί στα Πιέρια Όρη, περνώντας από τις θέσεις Παλιάμπελα, Φάρλα, Παπαλέκας, Αγριοφωλιά. Η πρόσβαση στο μονοπάτι γίνεται από δύο σημεία, από τον Ιερό Ναό Γενεσίου της Θεοτόκου και από το Παλιομονάστηρο, το οποίο βρίσκεται πλησίον των πρώτων καταρρακτών.
Στη φωτογραφία το μονοπάτι πεζοπορίας του Τρανού Λάκκου.

Στη παρακάτω φωτογραφία στιγμιότυπο από τις δραστηριότητες Ορειβατικών Συλλόγων στο μονοπάτι πεζοπορίας στο Πλατανόρρευμα.

ΔΗΜΟΣ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ
Ο Δήμος Βελβεντού είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Εχει έκταση  126,516 τ. χλμ. και πληθυσμό 3.754 κατοίκους. Εδρα του Δήμου είναι το Βελβεντό.
Δήμαρχος του Δήμου Βελβεντού είναι ο κ. Στεργίου Εμμανουήλ (Μανώλης).
Ο Δήμος αποτελείται από την Δημοτική Ενότητα Βελβεντού η οποία περιλαμβάνει 1 Δημοτική Κοινότητα και 3 Τοπικές Κοινότητες με 5 συνολικά οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε Κοινότητας). Αναλυτικά:
ΔΕ Βελβεντού: Περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Βελβεντού (Βελβεντό, Παλιογράτσανο) και τις Τοπικές Κοινότητες Αγίας Κυριακής (Αγία Κυριακή), Καταφυγίου (Καταφύγιο) και Πολυφύτου (Πολύφυτο).

ΤΟ ΒΕΛΒΕΝΤΟ ΚΟΖΑΝΗΣ
Το Βελβεντό ή Βελβεντός είναι κωμόπολη Δημοτική Ενότητα και Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Βελβεντού της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 3.360 κατοίκους. Απέχει 33 χλμ. από την πόλη της Κοζάνης. Στα δυτικά του χωριού κυλάει ο ποταμός Αλιάκμονας και στα ανατολικά υψώνονται τα Πιέρια όρη. Το 1929 πραγματοποιήθηκε ο ηλεκτροφωτισμός της κωμόπολης.
Ονομασία: Για το όνομα της πόλης η επικρατέστερη άποψη είναι ότι προέρχεται είτε από το Λατινικό Beneventum είτε από τις αρχαίες Ούαλλες, πόλη που αναφέρει ο Πτολεμαίος.
Ιστορία: Στο ύψωμα Παλιόχωρα, που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Βελβεντού έχουν εντοπιστεί λείψανα αρχαίου οικισμού. Από εδώ προέρχονται διάφορες αρχαιότητες, ανάμεσα στις οποίες και μια πολύ ενδιαφέρουσα επιγραφή των αυτοκρατορικών χρόνων. Στην επιγραφή μαρτυρούνται διάφοροι θεσμοί της Ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας, όπως του Μακεδονιάρχη, του αρχιερέα, του ιεροφάντη και του πρεσβυτεράρχη των Ολυμπίων.
Το διάστημα μεταξύ των ετών 1763 και 1773 επισκέφτηκε το Βελβεντό ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ενώ το 1774 μετά από αίτημα των ντόπιων προκρίτων και του επισκόπου Κοζάνης προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δημιουργήθηκε η πρώτη σχολή στον οικισμό, με πρώτο δάσκαλο τον πρώην διευθυντή της Ελληνικής Σχολής Θεσσαλονίκης, Ιωνά Σπερμιώτη.
Μακεδονικός Αγώνας: Αρκετοί κάτοικοι του οικισμού συμμετείχαν ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα, είτε ως μέλη τοπικών επιτροπών είτε ως αντάρτες στα ένοπλα Ελληνικά τμήματα, ενώ σημαντική ήταν και η οικονομική ενίσχυση που δόθηκε από τους Βελβεντινούς της Αθήνας. Το Βελβεντό απελευθερώθηκε στις 11 Οκτωβρίου του 1912, όταν αποσπάσματα της Α’ Μεραρχίας εισήλθαν στην πόλη.
Κατά τον πόλεμο του 1940–1941, σκοτώθηκαν πέντε κάτοικοι του Βελβεντού, οπλίτες των Ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ, κατά τη διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου που ακολούθησε, έχασαν τις ζωές τους πάνω από 110 κάτοικοι της κωμόπολης.
Προσωπικότητες: Από το Βελβεντό κατάγονταν ο επίσκοπος Κίτρους Ζαχαρίας, ο λόγιος ιερομόναχος και τοπικός ευεργέτης Γεώργιος Σακελλαρίου, ο χειρουργός και ιατροφιλόσοφος Δημήτριος Μπίρδας, οι σύντροφοι του Ρήγα Φεραίου Παναγιώτης και Ιωάννης Εμμανουήλ, ο πολεοδόμος Σταμάτης Κλεάνθης, ο διαπρεπής παιδαγωγός Χαρίσιος Παπαμάρκου, ο λόγιος Νικόλαος Παπαευαγγέλου, ο στρατιωτικός αρχίατρος, γαμπρός του στρατηγού Μακρυγιάννη και προσωπικός γιατρός των παιδιών του Γεωργίου Α’, Γεώργιος Παπαζήσης, οι Μακεδονομάχοι Μάρκος Παλαμίδης, Αντώνιος Ρήγας, Αθανάσιος Τζιουραλής, Δημήτριος Χατζηζήσης, Χαρίσιος Λάμπρου (διετέλεσε αργότερα και Δήμαρχος Βελβεντού) και Γεώργιος Χατζόπουλος, ο επιχειρηματίας και τοπικός ευεργέτης Ζήνων Παπαναστασίου και οι πολιτικοί Ιωάννης Αντωνιάδης (1882–1952) και Γιάννης Βλατής..

ΒΕΛΒΕΝΤΟ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
Σημαντικά μνημεία του Βελβεντού αποτελούν οι ιεροί ναοί που σώζονται μέχρι σήμερα. Συγκεκριμένα, ο παλιότερος είναι ο Άγιος Μηνάς στην είσοδο της κωμόπολης, του οποίου η κατασκευή χρονολογείται κατά τον 12ο αιώνα μ.Χ., ενώ άλλες εκκλησίες είναι ο Άγιος Νικόλαος (κτίσμα του 16ου αιώνα) και ο τρίκλιτος ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που κτίστηκε το 1804 και αποτελεί τον μεγαλύτερο σε μέγεθος ναό του οικισμού.
Ακόμη, το Βελβεντό διαθέτει παραδοσιακά δημόσια (όπως το παλιό αρρεναγωγείο) και ιδιωτικά κτίρια (οικίες και αρχοντικά), καθώς και μεταγενέστερα νεοκλασικά. Σε απόσταση 8 χλμ. από την κωμόπολη βρίσκεται το εγκαταλελειμμένο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας.
Στην εικόνα αγιογραφίες από το εσωτερικό του ναού του Αγίου Νικολάου στο Βελβεντό.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Στο Βελβεντό λειτουργεί λαογραφικό μουσείο, το οποίο στεγάζεται στην παραδοσιακή αρχοντική κατοικία Κώστα του 19ου αιώνα.
Το 1962 ιδρύθηκε το Αθλητικό Σωματείο με την επωνυμία Α.Σ. Βελβεντό Κοζάνης.  
Στο Βελβεντό εδρεύουν, μεταξύ άλλων και ο ιδρυμένος το 1933 Αναμορφωτικός Όμιλος Βελβεντού «Ο Πίερος», η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυριών Βελβεντού «Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου», καθώς και ορειβατικός και κυνηγετικός σύλλογος. Παράλληλα, τόσο στην Ελλάδα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη) όσο και στο εξωτερικό ΗΠΑ, Γερμανία και Αυστραλία, λειτουργούν πολιτιστικοί σύλλογοι απαρτισμένοι από άτομα που έλκουν την καταγωγή τους από το Βελβεντό.

Η ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ
Η Αγία Κυριακή είναι ορεινό χωριό και Τοπική Κοινότητα του Δήμου Βελβεντού της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με πληθυσμό 82 κατοίκους. Βρίσκεται σε ορεινή τοποθεσία που δεσπόζει στο βόρειο τμήμα της τεχνητής λίμνης του Αλιάκμονα, και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 990 μ. Μέχρι το έτος 1961 ονομαζόταν Σκούλιαρη.
Αξιοθέατα: Το ξωκκλήσι της Αγίας Κυριακής, από το 1965 και μετά, αναπαλαιώθηκε και συντηρήθηκε. Το 1968 έγινε το υπόστεγο στην είσοδο και το 1978 ανοίχτηκε ο δρόμος μέχρι το εκκλησάκι. Το 1994 υδροδοτήθηκε, δενδροφυτεύθηκε και περιφράχτηκε. Δίπλα από την εκκλησία σώζεται ένα αιωνόβιο άγριο κυπαρίσσι, το «μιρτζιάν(ι)», που θεωρείται μνημείο της φύσης για την περιοχή. Η εκκλησία γιορτάζει στις 7 Ιουλίου.
Πολιτισμός-Εκδηλώσεις: Στην Αγία Κυριακή γιορτάζεται τον Μάιο το Κουρμπάνι, με παραδοσιακό πλιγούρι και άλλα εδέσματα, καθώς και τοπικούς χορούς

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ
Το Καταφύγιο ή Καταφύγι είναι ορεινό χωριό και Τοπική Κοινότητα του Δήμου Βελβεντού της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με πληθυσμό 178 κατοίκους. Είναι χτισμένο σε μέσο υψόμετρο 1.400 μέτρων στις πλαγιές των Πιερίων και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Ελλάδας.
Ιστορία: Η παράδοση αναφέρει πως οι κάτοικοί του ζούσαν σε ένα εύφορο χωριό, ονομαζόμενο Ποδάρι, στις όχθες του Αλιάκμονα, αλλά επειδή καταπιέζονταν από τους Τούρκους αποσύρθηκαν -άγνωστο πότε- στις απόκρημνες και δασωμένες πλαγιές του Φλάμπουρου επάνω στο ψηλό οροπέδιο, όπου είχαν τις στάνες τους. Το Καταφύγιo δημιουργήθηκε από οικογένειες οι οποίες μετακινήθηκαν από τα μέρη των Τρικάλων, των Αγράφων, της Πίνδου και των Γρεβενών, ύστερα από την αποτυχημένη επανάσταση του Μητροπολίτου Τρίκκης Διονυσίου του Φιλοσόφου (Σκυλοσόφου). Οι οικογένειες αυτές έφτασαν στα μέρη της Κοζάνης και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Βελβεντού, αλλά λόγω της έντονης Τουρκικής παρουσίας, αναχώρησαν και όπως αναφέρει η παράδοση, άφησαν δύο ζώα να ανέβουν στα Πιέρια. εκεί όπου θα έβρισκαν νερό και κατάλληλο χώρο θα δημιουργούσαν το νέο χωριό. Τα ζώα, σύμφωνα με την παράδοση έφτασαν στο σημείο πού σήμερα είναι το χωριό και εκεί όπου τρέχει ακόμα και σήμερα νερό. Η βρύση ή οι βρύσες αυτές οι κάτοικοι τις ονόμασαν πηγάδια. Εκεί δημιούργησαν και τον πρώτο οικισμό, χτίζοντας τον ναό του Αγίου Νικολάου γύρω στα 1740 – 1750. Το χωριό ονομάστηκε Καταφύγιο λόγω της απόρθητης τοποθεσίας του.
Μετά την συνοικία του Αγίου Νικολάου, δημιουργήθηκε η λεγόμενος «Μεσιανός μαχαλάς» με κέντρο την εκκλησία της Παναγίας, και το Σχολείο, ενώ στην συνέχεια κατοικήθηκε και η άλλη πλευρά του χωριού, η οποία ονομάστηκε «Μαγουλάδες, με ναό τον Άγιο Γεώργιο.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ – ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ιωάννης Τσικόπουλος (Καταφύγιο Κοζάνης, 1839 – Αθήνα 1 Ιουλίου 1912) ήταν Έλληνας φιλόλογος, λόγιος, συγγραφέας και καθηγητής του 19ου αιώνα που έδρασε κυρίως στη Μακεδονία και υπήρξε εκ των πρώτων συντακτών του Μεγάλου Ιστορικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών.
Γεννήθηκε στο Καταφύγιο Πιερίων Κοζάνης το 1839 όπου έμαθε και τα πρώτα του γράμματα. Το Καταφύγιο ήταν μια από τις λίγες προνομιούχες Κοινότητες της Μακεδονίας που στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας διέθεταν οργανωμένο σχολείο αρκετά χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821. Πολύ αργότερα, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, το σχολείο αυτό εξελίχθηκε σε πρότυπη Αστική Σχολή, ένα λαμπρό εκπαιδευτικό ίδρυμα με ξεχωριστή προσφορά και συμβολή στον αγώνα για τη μόρφωση και αφύπνιση του Ελληνισμού της Δυτικής Μακεδονίας. Διέθετε σπάνια βιβλιοθήκη με έργα Ελλήνων συγγραφέων σε εκδόσεις της Λειψίας και το κτίριο έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Σε αυτή δίδαξαν, εκτός από τον ίδιο Ιωάννη Τσικόπουλο, ο Γ. Παπαγεωργίου, Ν. Οικονόμου καθώς και οι Πτυχιούχοι της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού Παν/μιου Αθηνών, καθηγητές Ιωάννης Γαζής και Νικόλαος Μαλούτας. Από αυτή αποφοίτησαν πολλοί άριστοι μαθητές, όπως ο ιατρός Δημήτριος Ι. Μπίρδας και κάποιοι που έγιναν Αρχιερείς, όπως ο Γρεβενών Κύριλλος και ο Κολινδρού Σαμουήλ (την περίοδο 1872-1888), καθώς και ο σύγχρονος μας Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης (Ζηζιούλας).

ΤΟ ΠΟΛΥΦΥΤΟ ΚΟΖΑΝΗΣ
Το Πολύφυτο είναι ημιορεινό χωριό και Τοπική Κοινότητα του Δήμου Βελβεντού της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με πληθυσμό 7 κατοίκους.
Είναι χτισμένο σε μέσο υψόμετρο 320 μέτρων Ανατολικά του Αλιάκμονα και βορειοανατολικά της τεχνητής λίμνης Πολυφύτου, σε απόσταση 9 χλμ. Βόρεια-Βορειοανατολικά από την πόλη του Βελβεντού και 45 χλμ. Ανατολικά από την πόλη της Κοζάνης (μέσω Νεράιδας).

ΚΟΖΑΝΗ, ΠΡΟΣΒΑΣΗ – ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ

ΚΤΕΛ ΚΟΖΑΝΗΣ Α.Ε.
Το ΚΤΕΛ Κοζάνης Α.Ε. διαθέτει ιδιόκτητες εγκαταστάσεις 6.500 τ.μ. στην Ευαγγέλου Γιάνναρη 22 στην πόλη της Κοζάνης, για την εξυπηρέτηση του κοινού.
Ο στόλος των οχημάτων αποτελείται από 117 λεωφορεία 50 θέσεων και εξυπηρετεί καθημερινά 3.000 επιβάτες από 8 σταθμούς στην Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης ενώ πραγατοποιεί δρομολόγια από και προς την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη.
Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Υπεραστικού ΚΤΕΛ Κοζάνης Α.Ε., είναι ο κ. Μπατσίλας Νικόλαος.
Για να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του ΚΤΕΛ Ν. Κοζάνης Α.Ε. κάντε κλικ στην εικόνα:

EURO TAXI ΚΟΖΑΝΗΣ
Ο στόλος του EUROTAXI Κοζάνης είναι πάντα έτοιμος να εξυπηρετήσει το επιβατικό κοινό. Τα κορυφαία στην κατηγορία τους και αξιόπιστα EUROTAXI Κοζάνης φροντίζουν για την άνετη και ασφαλή μετακίνηση των ανθρώπων που τα επιλέγουν..
Όπου κι αν κοιτάξεις, θα δεις ένα EUROTAXI. Σε κάθε πιάτσα και κάθε σημείο της πόλης τα EUROTAXI Κοζάνης είναι εκεί για να σε εξυπηρετήσουν 24ώρες τη μέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα 365 ημέρες τον χρόνο!
Η έδρα του EUROTAXI Κοζάνης βρίσκεται επί της οδού Ιπποκρατους 4, ενώ υπάρχουν χώροι στάθμευσης των οχημάτων ταξί και στα εξής σημεία: Οδός Ιπποκράτους, Οδος Τράντα, Οδός Δημοκρατίας, Οδός Μαμάτσιου, Οδός Αιανής, Οδός Σιαλβέρα, Σταθμός ΟΣΕ Κοζάνης.
Πρόεδρος του Συνεταιρισμού Eurotaxi Κοζάνης είναι ο κ. Ζιώγας Γεώργιος.
Για να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του EUROTAXI Κοζάνης κάντε κλικ στην εικόνα..

ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΖΕΙΔΩΡΟΣ
Με την αξιοποίηση και του ιστορικού αρχείου-παρακαταθήκης,
του Teodoro Evangeloudis (1985-2023), τιμής ένεκεν
Αρχαιολόγος ΑΠΘ, Απόφοιτος Ινστιτούτου Θερβάντες
Ιστορικός ερευνητής Ρεμπέτικου Τανγκό

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ – ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Ιστορία της Ελλάδας, ιστορίας της Ευρώπης, ιστορικό αρχείο Teodoro Evangeloudis, Βικιπαίδεια, ιστότοποι και Σελίδες (Κοινωνικών Δικτύων) Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, των Δήμων της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, καθώς και από ιδιωτικές σελίδες (Fb Pages) ή ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, τις οποίες αναγράφουμε στις επί μέρους αναφορές μας.
Σημείωση: Για όσους δημιουργούς φωτογραφιών έχουμε στοιχεία, αναγράφουμε το όνομά τους. Για όσους δεν έχουμε στοιχεία, αναγράφουμε την πηγή προέλευσης.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ
Ευχαριστούμε τους Εθνικούς και Περιφερειακούς Χορηγούς μας, που υποστηρίζουν αυτή τη δράση μας για την προβολή του φυσικού, πολιτιστικού και ιστορικού κάλλους της Ελλάδας.. που έχει ως στόχο το συλλογικό όφελος.

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΙΑΣ
«Ού πολιτείαν γενέσθαι την αρίστην άνευ συμμέτρου χορηγίας” Αριστοτέλης
(Καμμία Πολιτεία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί άριστη, χωρίς την ανάλογη χορηγία)

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ

EXPRESS KTEO ΚΟΖΑΝΗΣ
Η εταιρεία EXPRESS ΚΤΕΟ ΚΟΖΑΝΗΣ Ε.Π.Ε., ιδρύθηκε το 2005. Αδειοδοτήθηκε από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών και ξεκίνησε την δραστηριότητά της στον χώρο του τεχνικού ελέγχου οχημάτων. Διοικείται από τον κ. Αχιλλέα Πούτα ο οποίος έχοντας εμπειρία στον χώρο του αυτοκινήτου 35 χρόνια, ηγείται του Ομίλου “ΠΟΥΤΑΣ” καλύπτοντας υπηρεσίες ΚΤΕΟ, ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ και ΟΔΙΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ. Παρέχει πιστοποιημένες υπηρεσίες τεχνικού ελέγχου σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ EN ISO 9001:2008, σε όλες τις κατηγορίες οχημάτων (ελαφρά, βαρέα, δίκυκλα).
Για να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της εταιρείας κάντε κλικ στην εικόνα:

EURO TAXI ΚΟΖΑΝΗΣ
Ο στόλος του EUROTAXI Κοζάνης είναι πάντα έτοιμος να εξυπηρετήσει το επιβατικό κοινό. Τα κορυφαία στην κατηγορία τους και αξιόπιστα EUROTAXI Κοζάνης φροντίζουν για την άνετη και ασφαλή μετακίνηση των ανθρώπων που τα επιλέγουν..
Όπου κι αν κοιτάξεις, θα δεις ένα EUROTAXI. Σε κάθε πιάτσα και κάθε σημείο της πόλης τα EUROTAXI Κοζάνης είναι εκεί για να σε εξυπηρετήσουν 24ώρες τη μέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα 365 ημέρες τον χρόνο!
Η έδρα του EUROTAXI Κοζάνης βρίσκεται επί της οδού Ιπποκρατους 4, ενώ υπάρχουν χώροι στάθμευσης των οχημάτων ταξί και στα εξής σημεία: Οδός Ιπποκράτους, Οδος Τράντα, Οδός Δημοκρατίας, Οδός Μαμάτσιου, Οδός Αιανής, Οδός Σιαλβέρα, Σταθμός ΟΣΕ Κοζάνης.
Πρόεδρος του Συνεταιρισμού Eurotaxi Κοζάνης είναι ο Κ. Ζιώγας Γεώργιος.
Για να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του EUROTAXI Κοζάνης κάντε κλικ στην εικόνα..

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ “ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ ΑΝΑΡΡΑΧΗΣ”
Στην Αναρράχη της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης του Δήμου Εορδαίας, λειτουργεί η επιχείρηση “Ζωοτροφές Αναρράχης” που ιδρύθηκε το έτος 1928 από τον Βελισσάριο Μυλωνά, αρχικά ως πετρελαιοκίνητος αλευρόμυλος και στη συνέχεια ως ζωοτροφόμυλος. Είναι μια από τις παλαιότερες επιχειρήσεις ζωοτροφών στην Ελλάδα.
Η επιχείρηση εφαρμόζει ολοκληρωμένα συστήματα ελέγχου ποιότητας για τα προϊόντα της τα οποία και αναβαθμίζει διαρκώς. Το εργοστάσιό της είναι εξοπλισμένο με τεχνολογία αιχμής (2 πελλιετιέρες, 3 κυλινδρόμυλοι, 2 σφαιρόμυλοι, 1 συγκρότημα νιφαδοποίησης, συσκευαστήρια ενσίρωσης, συσκευαστήρια ζωοτροφών, καθαριστήρια δημητριακών, ξηραντήρια συνεχούς ροής) ενώ διαθέτει αποθηκευτικούς χώρους άνω τον 20.000 τόνων, ενσιρωτική αλωνιστική μηχανή, καθώς και στόλο 5 ιδιωτικής χρήσης φορτηγών αυτοκινήτων, άνω των 20 τόνων..
Για να επισκεφθείτε τον ιστότοπο της εταιρείας, κάντε κλικ στην εικόνα..

Χωριά και Πόλεις της Ελλάδας