Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

Η Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας ή Νομός Λακωνίας βρίσκεται στη Νότια Πελοπόννησο και είναι η νοτιότερη Περιφερειακή Ενότητα της Πελοποννήσου και της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Η Λακωνία είναι ένας τόπος με μακραίωνη ιστορία. Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή έχουν εντοπιστεί στη νότια Λακωνία και ανάγονται στην Παλαιολιθική εποχή. Η νεολιθική εποχή (6000 π.Χ.-3000 π.Χ.) που ακολούθησε, έχει αφήσει σημαντικά ευρήματα που μαρτυρούν ανθρώπινη κατοίκηση. Κατά τη Μυκηναϊκή εποχή η περιοχή γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη. Τα ομηρικά έπη και ο μύθος του Μενέλαου και της ωραίας Ελένης απηχούν αυτή την πραγματικότητα.
Η αρχαία Σπάρτη εμφανίστηκε στο προσκήνιο κατά την διάρκεια του 10ου αι. π,Χ., ενώ η νέα σύγχρονη πόλη της Σπάρτης χτίστηκε το 1834. (βλ. παρ. Ιστορία).

ΙΣΤΟΡΙΑ → ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΣΤΗΝ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή έχουν εντοπιστεί στη νότια Λακωνία και ανάγονται στην Παλαιολιθική εποχή. Σε αυτή χρονολογούνται τα ευρήματα σε βραχώδεις περιοχές δυτικά από την Αρεόπολη (σπήλαιο Απήδημα και θέση Καλαμάκια), στην περιοχή της Σελινίτσας (ανατολικά του Γυθείου) και στην περιοχή της Κοκκινιάς (αρχαία ονομασία Ακριαί).
Η νεολιθική εποχή (6000 π.Χ.-3000 π.Χ.) που ακολούθησε, έχει αφήσει σημαντικά ευρήματα που μαρτυρούν ανθρώπινη κατοίκηση. Κύριες θέσεις είναι το Κουφόβουνο, ένας από τους μεγαλύτερους νεολιθικούς οικισμούς της Πελοποννήσου (νότια της Σπάρτης, στον οικισμό Άγιος Ιωάννης), καθώς και το σπήλαιο Αλεπότρυπα, στον Διρό, το οποίο κατοικήθηκε κατά τα τέλη της νεολιθικής εποχής. Η γεωγραφική εντόπιση των εν λόγω θέσεων δείχνει ότι κατά την εποχή αυτή οι κάτοικοι είχαν έρθει από τη θάλασσα και στη συνέχεια εξαπλώθηκαν στο εσωτερικό.
Κατά τη Μυκηναϊκή εποχή η περιοχή γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη. Τα ομηρικά έπη και ο μύθος του Μενέλαου και της ωραίας Ελένης απηχούν αυτή την πραγματικότητα. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούν και τα αρχαιολογικά ευρήματα (κυρίως νεκροταφεία με θαλαμωτούς τάφους). Σημαντικά Μυκηναϊκά κέντρα υπήρξαν στις Αμύκλες, στο Βαφειό, στην Πελλάνα, στο Περιστέρι (δίπλα στη Σκάλα), στο Μενελάιο, στη Συκιά, στην Επίδαυρο Λιμηρά κ.α..
Η κάθοδος των Δωριέων, γύρω στο 1100 π.Χ., έφερε ένα τμήμα τους στην καρδιά της κοιλάδας του Ευρώτα. Κατά τη διάρκεια του 10ου αι. π.Χ. εμφανίζεται στο προσκήνιο η αρχαία Σπάρτη.
Στην παρακάτω εικόνα τα ερείπεια του Θεάτρου της αρχαίας Σπάρτης,

Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ
Η Σπάρτη (Σπάρτα στη Δωρική διάλεκτο, Σπάρτη στην Αττική διάλεκτο) ήταν αρχαιοελληνική πόλις, που ήταν χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ευρώτα στη Λακωνία στη νότια Πελοπόννησο. Έχει μείνει γνωστή στην παγκόσμια ιστορία για τη στρατιωτική δύναμή της, την πειθαρχία της. Επίσης, είναι γνωστή και στην Ελληνική Μυθολογία, κυρίως για τον μύθο της Ωραίας Ελένης. Η ιστορική περίοδος της Σπάρτης αρχίζει μετά την Κάθοδο των Δωριέων γύρω στο 1100 π.Χ., (αν και η αρχαιολογία υποστηρίζει ότι η κάθοδος των Δωριέων έγινε αργότερα) και τελειώνει κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας, αν και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την επίδραση του Μυκηναϊκού Πολιτισμού στην περιοχή πολύ πριν την άφιξη των Δωριέων, πράγμα που θεωρείται η προϊστορία της Αρχαίας Σπάρτης. Κατά τη διάρκεια της Κλασσικής Αρχαιότητας η Σπάρτη ήταν μία από τις δύο πιο ισχυρές πόλεις-κράτη στην Αρχαία Ελλάδα, μαζί με την Αθήνα.
Στην εικόνα απεικόνηση της αγοράς στην Αρχαία Σπάρτη από τον Γερμανό-Αυστρο-ουγγαρέζο ιστορικό Γιάκομπ Φον Φάλκε (Falke Jacob Von το 1887.

ΝΟΜΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ | ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας ή Νομός Λακωνίας γεωγραφικά ανήκει στην Πελοπόννησο. Εχει έκταση 3.639 τ. χλμ. και πληθυσμό 84.469 κατοίκους. Μεγαλύτερη πόλη του Νομού είναι η Σπάρτη, με πληθυσμό 16.782 κατοίκους. Άλλες σημαντικές πόλεις είναι το Γύθειο, οι Μολάοι, ο Βλαχιώτης, η Σκάλα, η Αρεόπολη, το Οίτυλο, ο Μυστράς, ο Πύργος Διρού, ο Γερολιμένας, η Βάθεια, τα Βρέσθενα, η Μονεμβασιά και η Νεάπολη Βοιών στα Βάτικα.
Ο Νομός Λακωνίας συνορεύει στα βόρεια με το νομό Αρκαδίας και στα δυτικά με το νομό Μεσσηνίας. ενώ βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος (Μυρτώο Πέλαγος), το Μεσσηνιακό κόλπο και το Λακωνικό κόλπο. Στο νομό Λακωνίας ανήκει και το γραφικό κατοικημένο νησί της Πελοποννήσου το οποίο βρίσκεται κοντά στις ακτές, στο ανατολικό άκρο της εισόδου του Λακωνικού κόλπου. Η Λακωνία έχει δύο κύριες οροσειρές, το όρος Ταΰγετος με υψόμετρο 2.407 μέτρα, που είναι και η υψηλότερη κορυφή της Πελοποννήσου και το όρος Πάρνωνας, με υψόμετρο 1.961 μέτρα. Ανάμεσα στα δύο βουνά βρίσκεται η Κοιλάδα του Ευρώτα και η Σπάρτη.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ – ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Η Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας αποτελείται από τους εξής Δήμους: Σπάρτης, Μονεμβασιάς, Ευρώτα, Μάνης και Ελαφονήσου.
Αντιπεριφερειάρχης της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, είναι ο κ. Θεόδωρος Βερούτης.

Ο ΔΗΜΟΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
Ο Δήμος Σπάρτης είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, Έδρα του νέου Δήμου είναι η Σπάρτη και ιστορική έδρα ο Μυστράς. Η έκταση του Δήμου είναι 1181,78 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του 32.786 κάτοικοι. Δήμαρχος του Δήμου Σπάρτης είναι ο κ. Μιχαήλ Βακαλόπουλος.
Ο Δήμος Σπάρτης διαιρείται σε 7 Δημοτικές Ενότητες τις εξής: Σπαρτιατών, Μυστρά, Θεραπνών, Οινούντος, Πελάννας, Φάριδος και Καρυών, οι οποίες περιλαμβάνουν 52 Κοινότητες που αποτελούνται από 111 συστατικούς οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι οικισμοί της κάθε Κοινότητας).
1. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Σπαρτιατών (Σπάρτη, Αγία Κυραική, Γούναρης, Καλάμι, Κοκκινοράχη, Ριβιώτισσα), Αμυκλών (Αμύκλες, Βαφειό, Κατσαρός, Περιστέρι, Ρίζα), Αφισίου (Αφισί), Καλυβίων Σοχάς (Καλύβια Σοχάς), Κλαδά (Κλαδάς).
2. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΥΣΤΡΑ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Μαγούλας (Μαγούλα, Σανατόριο), Μυστρά (Μυστράς, Βλαχοχώρι, Παλαιολόγιο, Πικουλιάνικα, Ταϋγέτη), Αγίας Ειρήνης (Αγία, Ειρήνη, Λιαπίνα), Αγίου Ιωάννη Λακεδαίμονος (Αγιος Ιωάννης), Αναβρυτής (Αναβρυτή, Μονή Φανερωμένης), Λογγάστρας (Λογγάστρα, Καραβάς Λογγάστρας), Παρορείου (Παρόρειο), Σουστιάνων (Καραβάς Σουστιάνων), Τρύπης (Τρύπη, Καραβάς Τρύπης, Σταυρός).
3. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΝΩΝ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Γκοριτσάς (Γκοριτσά, Πολύδροσο), Αγίων Αναργύρων (Αγιοι Ανάργυροι), Αγριάνων (Αγριάνοι), Καλλονής (Καλλονή), Κεφαλά (Κεφαλάς), Πλατάνας (Πλατάνα, Ζαγάνο), Σκούρας (Σκούρα), Χρυσάφων (Χρύσαφα, Μονή Αγίων Τεσσαράκοντα).
4. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΙΝΟΥΝΤΟΣ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Σελλασίας (Σελλασία), Βαμβακούς (Βαμβακού), Βαρβίτσης (Βαρβίτσα), Βασαρά (ο Βασαράς, τα Βέρια, Μονή Αγίων Αναργύρων), Βουτιάνων (Βουτιάνοι), Βρεσθένων (Βρέσθενα), Θεολόγου (Αγιος Ιωάννης Θεολόγος, Καλύβια Θεολόγου), Κονιδίτσης (Κονιδίτσα, Κοπελιά, Κουρεμένος).
5. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΛΛΑΝΑΣ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Καστορείου (Καστόρειο, Καστρί, Κάστορας), Αγίου Κωνσταντίνου (Αγιος Κωνσταντίνος, Φουνταίικα), Αγόριανης (Αγόριανη), Αλευρούς (Αλευρού), Βορδονίας (Βορδόνια, Επάνω Χώρα, Κάμπος, Λόπεσι, Παππαδιάνικα, Σουλήνα), Γεωργιτσίου (Γεωργίτσι), Λογκανίκου (Λογκανίκος, Βεργαδαίικα, Γιακουμαίικα, Κοτίτσα, Κυπαρίσσι), Πελλάνας (Πελλάνα, Παρδάλι), Περιβολίων (Περιβόλια).
6. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΑΡΙΔΟΣ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Ξηροκαμπίου (Ξηροκάμπι, Αγιος Χριστόφορος, Ανθοχώρι, Κυδωνίτσα, Πενταυλοί), Ανωγείων (Ανώγεια, Διπόταμα, Λεύκη, Σωτήρα), Αρνης (Αρνα), Βασιλικής (Βασιλική), Γοράνων (Γοράνοι), Καμινιών (Καμίνια, Μονή Ζερμπίτσης, Παλιοχώρι), Λευκοχώματος (Λευκόχωμα, Καβουράκι, Κυδωνιά), Παλαιοπαναγίας (Παλαιοπαναγία, Κρυονέρι, Τόριζα), Πολοβίτσης (Πολοβίτσα, Λιαντίνα), Ποταμιάς (Ποταμιά), Σπαρτιάς (Σπαρτιά), Τραπεζαντής (Τραπεζαντή).
7. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΡΥΩΝ: Περιλαμβάνει την Κοινότητα Καρυών (Καρυές).

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟΥ ΣΠΑΡΤΗΣ
Το Δημαρχείο της Σπάρτης κτίστηκε στο κέντρο της δυτικής πλευράς της κεντρικής πλατείας της πόλης. Είναι έργο του αρχιτέκτονα Γ. Κατσαρού και αντιπροσωπεύει ένα από τα σημαντικότερα νεοκλασικά κτίρια της Σπάρτης. Η οικοδόμησή του διήρκησε 36 χρόνια, από το 1873 έως το 1909. Το κτήριο εγκαινιάστηκε το 1910.
Αποτελείται από το ισόγειο και έναν όροφο. Το 1925 υπέστη τροποποιήσεις με στόχο τη χρήση του ισογείου ως χώρου αναψυχής. Επιβλητική σκάλα με τρία σκέλη οδηγεί στον όροφο όπου υπάρχει μεγάλη βεράντα, ενώ η αρχική είσοδος βρισκόταν στην ανατολική πλευρά του κτιρίου. Το 1976, το κτίριο ανακατασκευάστηκε, ενώ αναπλάστηκε η κύρια του ανατολική όψη. (Peloponnisos Serach).

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ (ΕΔΡΑ ΣΠΑΡΤΗ)

Η ΣΠΑΡΤΗ → ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΗ ΜΕ ΕΝΔΟΞΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Η Σπάρτη είναι πόλη και πρωτεύουσα του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Είναι χτισμένη σε μέσο υψόμετρο 200 μέτρων, στις ανατολικές υπώρειες του Ταΰγετου, κοντά στη δεξιά όχθη του ποταμού Ευρώτα, στο εσωτερικό της Κοιλάδας του Ευρώτα. Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται σε 16.782 κατοίκους.
Η πόλη ιδρύθηκε το έτος 1834, την περίοδο δηλ. μετά την απελευθέρωση της χώρας, ύστερα από απόφαση του βασιλιά Όθωνα. Την 1 Ιανουαρίου 1857, σε επίσημη τελετή, έγινε εγκαθίδρυση των αρχών στη νέα πόλη από την πόλη του Μυστρά, την παλιά διοικητική πρωτεύουσα της περιοχής. Η νέα πόλη υπήρξε η πρώτη στην Ελλάδα που χαράχθηκε με πολεοδομικό σχέδιο. Έχει πλατείες, δεντροφυτεμένους δρόμους, νεοκλασικές οικοδομές και πλούσια ύδρευση ενώ αποφασίστηκε να φέρει το ίδιο όνομα με την ομώνυμη πόλη της αρχαιότητας, το κέντρο της οποίας βρισκόταν στα βόρεια της πρωτεύουσας του σύγχρονου νομού Λακωνίας.
Το ένδοξο παρελθόν της γύρω περιοχής και η κοντινή απόσταση από τον ιστορικό Μυστρά, προσελκύουν πολλούς επισκέπτες απ’όλο τον κόσμο.
Στην παρακάτω εικόνα η Σπάρτη όπως φαίνεται από τον Μυστρά.

ΣΠΑΡΤΗ → ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Σπάρτη αποτελεί το οικονομικό και εμπορικό κέντρο του νομού Λακωνίας. Παρότι τα σχέδια της Οθωνικής περιόδου δεν ακολουθήθηκαν πιστά, η Σπάρτη παραμένει και σήμερα μια πόλη που διακρίνεται για την καλή ρυμοτομία της, τους δενδροφυτεμένους φαρδείς δρόμους, τα πάρκα και τις μεγάλες πλατείες της, καθώς και για τα πολλά παλιά κτήρια που διατηρούνται σε άριστη κατάσταση.
Στην εικόνα η Σπάρτη με φόντο τον χιονισμένο Ταΰγετο.

ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΛΕΩΝΙΔΑ Α’ ΣΤΗ ΣΠΑΡΤΗ
Ο Λεωνίδας Α´ (Σπάρτη, περ. 540 π.Χ. –Θερμοπύλες, Αύγουστος ή Οκτώβριος 480 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας ο οποίος διατέλεσε βασιλιάς της Σπάρτης από τη δυναστεία των Αγιαδών. Ο πατέρας του ήταν ο βασιλιάς Αναξανδρίδας Β’ (ή Αλεξανδρίδας αλλιώς), ο οποίος απέκτησε τέσσερις γιούς: τον Κλεομένη από τη δεύτερη γυναίκα του και τρείς γιούς (Δωριέας, Λεωνίδας, Κλεόμβροτος) από την πρώτη του σύζυγο. Πιστευόταν πως ήταν απόγονος του Ηρακλή.
Ο Λεωνίδας ανέβηκε στο θρόνο το 488 π.Χ. μετά τον αδελφό του τον Κλεομένη, τον οποίο ο πατέρας του είχε αποκτήσει από τη δεύτερη σύζυγό του. Ο Λεωνίδας, καθότι τριτότοκος γιος, δεν περίμενε ότι θα γινόταν βασιλιάς. Όμως ο Κλεομένης εξορίστηκε και τελικά πέθανε σε μια φυλακή της Σπάρτης και ο Δωριέας είχε πεθάνει στη Σικελία οδηγώντας μια ομάδα μισθοφόρων.

ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ
Η φράση “ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ” στα αρχαία Ελληνικά κατά την πιο γνωστή μετάφραση σημαίνει “Ελα να τα πάρεις” και ήταν η απάντηση που δόθηκε στους κήρυκες του βασιλιά των Περσών Ξέρξη, όταν αυτός ζήτησε την παράδοση των όπλων των αμυνομένων Ελλήνων, στο στενό των Θερμοπυλών.
Στην αρχική του έννοια, η φράση εκφράζει μια πρόκληση για μάχη, αντίδραση σε μια απαίτηση παράδοσης που φαίνεται πως εξόργισε τον Πέρση ηγεμόνα, ο οποίος διέταξε,αμέσως μετά, να ξεκινήσει η ιστορική μάχη των Θερμοπυλών, το 480 π.Χ.. Η φράση παραδίδεται από τον μεταγενέστερο αρχαίο Έλληνα συγγραφέα Πλούταρχο, στο έργο του Ηθικά (κεφάλαιο Αποφθέγματα Λακωνικά, Λεωνίδας Αναξανδρίδου, απόφθεγμα 11).
Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ: Ο Λεωνίδας ανέλαβε την ηγεσία του συμμαχικού Ελληνικού στρατού και κατάφερε με επιτυχία να τους κρατήσει ενωμένους και να ξεχάσουν τις διαφορές τους. Η στρατιωτική του ευφυΐα έγινε εμφανής τον Αύγουστο του 480 π.Χ. στο στενό των Θερμοπυλών, με το τρόπο που παρέταξε τα στρατιωτικά τμήματα και με τη ταχύτητα με την οποία τα ενάλλασσε στο πεδίο της μάχης.
Μπροστά στον πολυπληθέστατο στρατό των Περσών, ο Λεωνίδας με 300 Σπαρτιάτες και 700 Θεσπιείς προέβαλε γενναία αντίσταση, εκμεταλλευόμενος και τη φυσική διαμόρφωση της θέσης. Αρχικά ο Ξέρξης του απέστειλε αγγελιαφόρο και ζήτησε να παραδώσει τα όπλα και να παραδοθεί (παραχωρώντας γή και ύδωρ), αλλά ο Σπαρτιάτης βασιλιάς απάντησε «Μολών λαβέ», δηλαδή «έλα να τα πάρεις», θέλοντας έτσι να τον προκαλέσει να δώσει μάχη και να αποδείξει την αξία του. Το διαχρονικό «μολών λαβέ» έχει περάσει πλέον στην ιστορία, έχει γίνει καθημερινή φράση και του έχει χαρίσει αιώνια αίγλη. Με αντίθετους συμβολισμούς έχει καταγραφεί και η προδοσία του Εφιάλτη, ο οποίος οδήγησε τους Πέρσες στα νώτα των Ελλήνων από την Ανοπαία οδό και εξασφάλισε τη νίκη του Περσικού στρατού. Όλοι οι Έλληνες στρατιώτες σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων και ο βασιλιάς Λεωνίδας, ο οποίος έγινε σύμβολο πατριωτικής αυτοθυσίας.
Απόδοση Τιμών: Η θυσία του Λεωνίδα και των 300 συμπολεμιστών του έγινε διαχρονικό σύμβολο και στη θέση που έπεσε ο Λεωνίδας και οι συμπολεμιστές του οι αρχαίοι έστησαν μνημείο με χαραγμένο πάνω του το γνωστό επίγραμμα του Σιμωνίδη:

Ὦ ξεῖν’, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε
κείμεθα, τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι“

“Ξένε, πες στους Λακεδαιμόνιους ότι κειτόμεθα εδώ, πιστοί στους νόμους τους”, εννοώντας: “πεθάναμε εδώ ακολουθώντας τις Σπαρτιατικές παραδόσεις”.

ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ
Η ρήση «Μολών Λαβέ» ως υπερκείμενο ρητό στο έμβλημα του Πρώτου Σώματος του Ελληνικού Στρατού.

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ
Η Σπάρτη έχει αξιόλογο αρχαιολογικό μουσείο. Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης, στεγάζεται σε ένα μονώροφο νεοκλασικό κτίριο στο κέντρο της πόλης, που χτίστηκε στα 1875.

ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΙΑΣ 
Η Σπάρτη έχει ένα σύγχρονο μουσείο ελιάς, αφού αυτός ο ευλογημένος τόπος ανά τους αιώνες φημίζεται για την καλλιέργεια της ελιάς και το εξαιρετικό ελαιόλαδο που παράγει η ευρύτεερη περιοχή της Λακωνίας.

Η ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ
Η Κουμαντάρειος Πινακοθήκη στεγάζεται στην Οικία Βαλασάκη πεί της οδού Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 123, στη Σπάρτη και αποτελεί το πρώτο παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης εκτός Αθηνών. Ιδρύθηκε το 1982 με δωρεά του νεοκλασικού κτιρίου και της συλλογής του Ιωάννη Κουμάνταρου από τα παιδιά του, Ντόλυ Γουλανδρή και Γεώργιο Κουμάνταρο.
Στο ισόγειο του κτιρίου παρουσιάζεται η συλλογή Ι. Κουμάνταρου, που αποτελείται από έργα Ευρωπαίων ζωγράφων με ποικίλα θέματα από τον 16^ο ως τον 19^ο αιώνα.
Ο πρώτος όροφος της Πινακοθήκης ανακαινίστηκε πλήρως το 2018 και δημιουργήθηκε μια νέα μόνιμη έκθεση από έργα της Εθνικής Πινακοθήκης. Σε αυτήν παρουσιάζεται ένα συνοπτικό διάγραµµα της ιστορίας της νεοελληνικής τέχνης, που σχεδιάστηκε µε γνώμονα τις κυριότερες καλλιτεχνικές τάσεις και τα σημαντικότερα θέματα που αναπτύχθηκαν από τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του Ελληνικού κράτους μέχρι τις µέρες µας.
Η μόνιμη έκθεση περιλαμβάνει εβδομήντα δύο έργα, ζωγραφικά (70) και γλυπτά (12), σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών. Η θεματογραφία περιλαμβάνει ιστορική ζωγραφική, πορτρέτο, αρχαιότητα, ηθογραφία, συμβολισμό, υπαιθρισμό, προβληματισμούς γύρω από το Ελληνικό φως και  την Ελληνικότητα, αφαιρετική και αφηρημένη τέχνη. Πηγή: Εθνική Πινακοθήκη.

Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
Η αποκάλυψη των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου έγινε με τις ανασκαφές της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής (1910 και εξής), οι οποίες ξανάρχισαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, κυρίως στο χώρο του θεάτρου και των καταστημάτων.

Ο ΤΑΫΓΕΤΟΣ
Ο Ταΰγετος είναι ένα από τα μεγαλύτερα βουνά της Ελλάδας, με ύψος 2.404 μέτρα. Τα όμορφα δάση της μέσης ορεινής ζώνης του, οι θάμνοι και τα αρωματικά φρύγανα στα χαμηλότερα μέρη του βουνού, οι ρεματιές με τα πλατάνια, τα φαράγγια και οι χαράδρες του, είναι τα στοιχεία του τοπίου που θα γοητεύσουν τον επισκέπτη. Ψηλότερη κορυφή του βουνού, αλλά και της Πελοποννήσου, είναι ο Προφήτης Ηλίας, όπου είναι κτισμένο το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία που κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου συγκεντρώνει πολλούς προσκυνητές.

ΟΙ ΑΜΥΚΛΕΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Οι Αμύκλες είναι χωριό και έδρα τοπικής Κοινότητας της Δημοτικής Ενότητας Σπαρτιατών, του Δήμου Σπάρτης, στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με πληθυσμό 586 κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία: Ο οικισμός είναι κτισμένος σε υψόμετρο 210 μ. στις ανατολικές υπώρειες του Ταϋγέτου και την πεδιάδα του ποταμού Ευρώτα, πάνω στην επαρχιακή εθνική οδό Σπάρτης-Γυθείου. Απέχει 6 χλμ. περίπου νότια του κέντρου της Σπάρτης.
Ως τοπική Κοινότητα περιλαμβάνει και τους οικισμούς Βαφειό, Κατσαρός, Περιστέρι και Ρίζα, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται σε 868 κατοίκους. Η Κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 10,091 τ.χλμ.. Το χωριό, απλωμένο στον κάμπο του Ευρώτα, έχει σύγχρονα αλλά και πετρόκτιστα παραδοσιακά σπίτια.
Οικονομία: Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια ελαιοδένδρων, αμπελιών και εσπεριδοειδών. Ωστόσο, βασική καλλιέργεια του χωριού ήταν αυτή του μεταξιού με τις μεγαλύτερες ποσότητες στον νομό Λακωνίας, η οποία, όμως, πλέον έχει εξαλειφθεί.
Σήμερα, η πρωτογενής παραγωγή είναι το πορτοκάλι και ξεχωρίζει το εργοστάσιο του Αγροτικού Συνεταιρισμού επεξεργασίας εσπεριδοειδών «Λακωνία». Οι Αμυκλαιείς ασχολήθηκαν και με δραστηριότητες όπως το εμπόριο και τη βιοτεχνία. Οι «Αμυκλάδες», (τα περίφημα υποδήματα πολυτελείας), και η αμυκλαϊκή πορφύρα, ήταν προϊόντα ευρέως γνωστά.
Αξιοθέατα: Ο αρχαιολογικός χώρος Αμυκλών από τους σημαντικότερους της Λακωνίας αλλά και όλης της Πελοποννήσου (βλ. παρακάτω) • Η κατοικία ιδιοκτησίας Κρητικού και Παπαϊωάννου, αξιόλογο δείγμα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, διατηρητέο μνημείο • Η κατοικία Καργάκου, διατηρητέο μνημείο • Ο νερόμυλος Λιναρδάκη, διατηρητέο μνημείο • Η έκθεση φωτογραφίας, στο πρώην κοινοτικό κατάστημα, με την πορεία των κατοίκων του χωριού το χρονικό διάστημα 1900-1975 • Ο ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στη δυτική είσοδο του χωριού. Έχει εικόνα της Παναγίας, δωρεά των αγωνιστών του 1940 • Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία, στο νότιο τμήμα του χωριού, σταυρεπίστεγη Βυζαντινή με τοιχογραφίες (13ος αιώνας). Στην εκκλησία έχει ενσωματωθεί αρχαίο υλικό καθώς και υλικό από παλαιότερους ναούς • Η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων, με εντοιχισμένο αρχαίο υλικό • Ο ναός της Αγίας Παρασκευής ανατολικά του χωριού.

Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΑΜΥΚΛΩΝ
Ο αρχαιολογικός χώρος των Αμυκλών (Αμυκλαίον), από τους σημαντικότερους της Λακωνίας, αλλά και όλης της Πελοποννήσου. Βρίσκεται λίγο ανατολικότερα του χωριού, στον λόφο της Αγίας Κυριακής. Εδώ, υπήρχε οικισμός που άκμασε στην Μεσοελλαδική Περίοδο (2000-1600 π.Χ.) και κατά τους Μυκηναϊκούς Χρόνους (1600-1100 π.Χ). Σώζονται ερείπια του ιερού που ήταν αφιερωμένο στον παλαιότερο προδωρικό θεό της περιοχής, τον Υακινθαίο Απόλλωνα (Υάκινθο). Εδώ υπήρχε και κολοσσικό κιονόμορφο άγαλμα του θεού (ύψος 13 μ.), τοποθετημένο σε μεγάλο ορθογώνιο θρόνο, καθώς και επιβλητικό στωικό οικοδόμημα με πολλές στοές και δωμάτια.

ΑΜΥΚΛΑΙ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΕΤΟΣ 1958
Αμύκλαι Λακωνίας εικόνες από το χθες. Σήμερα γάμος γίνεται σ`ωραιο περιβολι. Με συνοδεία οργάνων και πλήθους κόσμου, ο γαμπρός πηγαίνει προς την εκκλησια, για να συναντήσει τη νύφη.

ΤΟ ΒΑΦΕΙΟ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Βαφειό είναι οικισμός της τοπικής Κοινότητας Αμυκλών, της Δημοτικής Ενότητας Σπαρτιατών, του Δήμου Σπάρτης, στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με πληθυσμό 70 κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία: Ο οικισμός είναι κτισμένος σε υψόμετρο 210 μ. στις ανατολικές υπώρειες του Ταϋγέτου και την πεδιάδα του ποταμού Ευρώτα, πάνω στην επαρχιακή εθνική οδό Σπάρτης-Γυθείου. Απέχει 6 χλμ. περίπου Νότια του κέντρου της Σπάρτης.
Αρχαιολογικά ευρήματα: Το Βαφειό είναι σημαντικό κέντρο της Μυκηναϊκής εποχής και τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή το αποδεικνύουν.
Τα δύο χρυσά κύπελλα από το Βαφειό της Λακωνίας που φιλοξενούνται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με αριθμό καταλόγου 1758 και 1759 αντίστοιχα είναι αρχαιολογικά ευρήματα της Μυκηναϊκής εποχής. Τα κύπελλα βρέθηκαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές του Χρήστου Τσούντα το 1888 μέσα στον Θολωτό τάφο της εποχής για τον οποίο θα διαβάσετε σχετικά παρακώτω. Είναι κατασκευασμένα από χρυσό με έκτυπες ανάγλυφες απεικονίσεις. Το ένα κύπελλο περιγράφει την αιχμαλωσία τριών ταύρων με δίχτυ, κατά την οποία τραυματίζονται οι δύο θαρραλέοι κυνηγοί. Το δεύτερο κύπελλο αφηγείται σε τρεις σκηνές την αιχμαλωσία ταύρου με θηλιά στο πόδι, η οποία αφηγείται από δεξιά προς τα αριστερά.
Οι σκηνές παριστάνουν σύλληψη ταύρου, που ίσως να σχετίζεται με τον μύθο της Πασιφάης και τα μινωικά ταυροκαθάψια. Ίσως η σύλληψη του ταύρου να γινόταν για θρησκευτικούς σκοπούς ή οι σκηνές τους να επαναλαμβάνονταν στον αγωνιστικό χώρο. Τα ιερά ζώα εκτός από το ότι ήταν μεγαλόσωμα και άγρια, είχαν και μεγάλα και μυτερά κέρατα, πολύ επικίνδυνα για τους θηρευτές τους. Αυτό μαρτυρεί και το δραματικό σκηνικό που δείχνει έναν από τους κυνηγούς να τινάζεται από τον ταύρο στον αέρα. Πρόκειται για πολύτιμα έργα Μυκηναϊκής εποχής του 16ου-15ου αιώνα π.Χ..

ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΚΥΠΕΛΑ ΤΟΥ ΒΑΦΕΙΟΥ
Στην παρακάτω εικόνα το ένα από τα δύο χρυσά κύπελλα που βρέθηκαν στο Βαφειό Λακωνίας, αφηγείται σε τρεις σκηνές την αιχμαλωσία ταύρου με θηλιά στο πόδι.

Ο ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΒΑΦΕΙΟΥ
Ο θολωτός τάφος του Βαφειού βρίσκεται στα όρια του οικισμού, μέσα σε έναν ελαιώνα. Ανασκάφηκε από τον αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα, το έτος 1889. Χρονολογείται στην πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή (1500 π.Χ. περίπου).
Ο τάφος ήταν συλημένος αλλά περιείχε ένα στενόμακρο λάκκο, μέσα στον οποίο βρέθηκαν σπουδαία ταφικά ευρήματα (κτερίσματα): όπλα, σφραγιδόλιθοι, τα δύο περίφημα χρυσά κύπελλα με σκηνές κυνηγιού ταύρου κλπ.. Η ταφή αποδόθηκε στο λεγόμενο Πρίγκηπα του Βαφειού, ο οποίος είχε θησαυρίσει αντικείμενα πολυτελείας, εισηγμένα, με ανταλλαγή το περίφημο μάρμαρο της περιοχής, γνωστό ως Lapis Lacedaemonius.
Στον τάφο του αποκαλύφθηκαν τα δύο ολόχρυσα «κύπελλα του Βαφειού» διακοσμημένα με παραστάσεις από κυνήγι ταύρων, που μαρτυρούν τις υψηλές επιδόσεις της εποχής στη μεταλλοτεχνία.

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΚΛΑΔΑΣ
Ο Κλαδάς είναι ένα όμορφο χωριό και Τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Σπαρτιατών, του Δήμου Σπάρτης, στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 430 κατοίκους.
Γεωγραφικά Στοιχεία: Βρίσκεται 5 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης της Σπάρτης και είναι ένα πολύ όμορφο μέρος μέσα στο πράσινο. Προσφέρεται για επίσκεψη στο δρόμο προς τη Σπάρτη, την Ελαφόνησο, το Σκουτάρι ή τα Κύθηρα.
Ασχολίες κατοίκων: Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ η κυριότερη καλλιέργεια είναι εκείνη των ελαιόδεντρων, σε εκτάσεις γύρω από το χωριό και την ευρύτερη περιοχή.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΥΣΤΡΑ (ΕΔΡΑ ΜΑΓΟΥΛΑ)

Ο ΜΥΣΤΡΑΣ
Ο ιστορικός Μυστράς είναι οικισμός, τοπική Κοινότητα και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Σπάρτης, του Νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με μόνιμο πλυθυσμό 370 κατοίκους.
Γεωγραφικά Στοιχεία: Είναι κτισμένος σε υψ. 301 μέτρων στον Ταΰγετο, κοντά στην αρχαία Σπάρτη.
Ιστορία: Ο Μυστράς υπήρξε πρωτεύουσα του Βυζαντινού Δεσποτάτου του Μυστρά τον 14ο και 15ο αιώνα, βιώνοντας μία περίοδο ευημερίας και πολιτιστικής άνθησης. Η ιστορία «της νεκρής πολιτείας», σήμερα του Μυστρά, αρχίζει από τα μέσα του 13ου αιώνα, όταν ολοκληρώθηκε η κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Το 1249, ο πρίγκιπας των Φράγκων Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος, έκτισε ισχυρό τείχος και κάστρο στην ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου, στην κορυφή ενός υψώματος με απότομη και κωνοειδή μορφή, που λεγόταν Μυστράς ή Μυζηθράς.
Το όνομα Μυστράς ή Μυζηθράς προϋπήρχε της ίδρυσης του κάστρου και ήταν η ονομασία με την οποία αποκαλούσε το βουνό ο τοπικός πληθυσμός, πριν από το 1249. Μάλιστα, σύμφωνα με το Χρονικόν του Δεσποτάτου του Μορέως, ο Γουλιέλμος ονόμασε το κάστρο Μυζηθράν. Η ονομασία σχετίζεται με τη μυζήθρα και, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, συνδέεται με το σχήμα του βουνού. Κατ’ άλλους, προέρχεται από το Μυζηθράς, το οποίο αποδίδεται στον κύριο της περιοχής (ως όνομα ή ως επάγγελμα).
Υστερη Βυζαντινή Περίοδος: Η οχύρωση του βουνού και η μετεξέλιξη του Μυστρά, κατά τους επόμενους δύο αιώνες (ύστερη Βυζαντινή περίοδος), σε ισχυρό πολιτικό, στρατιωτικό, πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο, συνδέεται με την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τη Δ΄ Σταυροφορία (1204). Μετά από αυτήν το ενδιαφέρον του Βυζαντίου μετατοπίστηκε προς τις δυτικές επαρχίες του. Η αλλαγή συνδέεται και με την εμπορική διείσδυση των Ιταλικών πόλεων (Βενετίας, Γένοβας, Πίζας κ.ά.), η οποία αναβάθμισε τη σημασία των εμπορικών κέντρων και των ναυτικών σταθμών της Πελοποννήσου.
Μυστράς, μία πολύ ισχυρή Στρατηγική Θέση: Ο Μυστράς, ένα απομονωμένο βουνό, ύψους 634 μ., ανήκει στον ορεινό όγκο του Ταΰγετου και αποτελεί μία πολύ ισχυρή στρατηγική θέση. Το ιδιόμορφο ανάγλυφο του βουνού, με τα δύο πλατώματα στην κορυφή (όπου χτίστηκε το κάστρο) και στη βόρεια ράχη (όπου βρίσκονται τα παλάτια και η πλατεία), οι απότομες και απρόκρημνες πλαγιές στη νότια και νοτιοανατολική πλευρά του, και η δυνατότητα εύκολης οχύρωσης των υπόλοιπων πλευρών, που ήθελε από εδώ να ελέγχει όλο το εύρος της περιοχής, ήταν τα φυσικά πλεονεκτήματα αυτής της θέσης και ερμηνεύουν την επιλογή του Γουλιέλμου Β΄ Βιλλεαρδουίνου.
Το 1259 ο Μυστράς παραχωρείται στους Βυζαντινούς: Το 1259, στη μάχη της Πελαγονίας, στην οποία συγκρούστηκε το πριγκιπάτο της Αχαΐας με την αυτοκρατορία της Νίκαιας, οι Φράγκοι ηττήθηκαν και ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος, συνέλαβε τον Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο. Ο τελευταίος, για να εξασφαλίσει την απελευθέρωσή του, παραχώρησε στο Βυζάντιο τα κάστρα της Μεγάλης Μαΐνης, της Μονεμβασιάς και του Μυστρά.
Ανάπτυξη και πνευματική άνθηση: Μετά από το 1262, ο Μυστράς έγινε έδρα Bυζαντινού στρατηγού, του «σεβαστοκράτορος», ο οποίος άλλαζε κάθε χρόνο και διοικούσε όλη την Πελοπόννησο. Από τότε άρχισε η κυρίως ιστορική περίοδος του Μυστρά, που διήρκεσε δύο αιώνες. Οι κάτοικοι της πεδιάδας άρχισαν να χτίζουν τα σπίτια τους γύρω από το κάστρο, για να προστατευτούν από τις επιδρομές. Ο πληθυσμός αυξήθηκε ταχύτατα, δημιουργώντας μία νέα πόλη, που ονομάστηκε Χώρα και στη συνέχεια περιτειχίστηκε. Οι κάτοικοι που αναζητούσαν μόνιμη διαμονή συνέχιζαν να αυξάνουν, με αποτέλεσμα να κατοικηθεί και η περιοχή γύρω από το δεύτερο τείχος. Σταδιακά διαμορφώθηκε και η Κάτω Χώρα, η οποία επίσης περιτειχίστηκε. Την περίοδο αυτή ο Μυστράς γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη. Μεταφέρθηκε εκεί η έδρα της μητρόπολης Λακεδαιμονίας, χτίστηκε η μητρόπολη, η μονή των Αγίων Θεοδώρων, η Παναγία η Οδηγήτρια και υπήρξε ιδιαίτερη πνευματική άνθηση.
Από το 1308 το σύστημα της διοικήσεως μεταβλήθηκε και ο τίτλος του στρατηγού έδωσε τη θέση του σε μόνιμους διοικητές. Πρώτος διοικητής ήταν ο Μιχαήλ Καντακουζηνός (απεβ. 1316) (1308-1316). Τον διαδέχτηκε ο Ανδρόνικος Ασάν (1316-1322).
Το Δεσποτάτο του Μορέως: 1348 δημιουργήθηκε το Δεσποτάτο του Μορέως, με πρώτο δεσπότη τον Μανουήλ Καντακουζηνό (1349-1380), γιο του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού. Τον διαδέχτηκαν ο αδερφός του Ματθαίος Καντακουζηνός (1380-1383) και ο γιος του Ματθαίου Δημήτριος Α΄ Καντακουζηνός (1383-1384). Ο τελευταίος βρέθηκε αντιμέτωπος με τον αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο, όταν διεκδίκησε μεγαλύτερη ανεξαρτησία από την Κωνσταντινούπολη, και έδωσε τη θέση του στο γιο του αυτοκράτορα, Θεόδωρο Α΄ Παλαιολόγο (1383-1407). Τα χρόνια που ακολούθησαν το δεσποτάτο επεκτάθηκε σε όλη την Πελοπόννησο, αναβαθμίζοντας την πολιτική, διοικητική και πνευματική σημασία του Μυστρά.

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ → Η ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ
Η Μητρόπολη του Μυστρά είναι ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου μια εκκλησία βασιλική ξυλόστεγη, με ωραία γλυπτά στο τέμπλο και τοιχογραφίες. Στο προαύλιό της βρίσκεται το Μητροπολιτικό μέγαρο, σήμερα το Μουσείο του Μυστρά.
Πρόκειται για συγκρότημα κτηρίων που βρίσκεται μέσα από το βορειότερο σημείο του εξωτερικού τείχους. Είναι το αρχαιότερο σωζόμενο μνημείο της πόλης. Δύο είσοδοι, μια μικρή και παλαιότερη, νότια, και μια μεταγενέστερη και πιο επιβλητική, στη δυτική αυλή, οδηγούν στο εσωτερικό του συγκροτήματος και στο ναό, ο οποίος είναι αφιερωμένος στον Άγιο Δημήτριο.
Εδώ στέφθηκε αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος -η πλάκα με το δικέφαλο αετό στο κέντρο του ναού μαρτυρεί αυτό ακριβώς το γεγονός.
Ο ναός είναι μια τροποποιημένη μορφή της αρχικής τρίκλιτης βασιλικής που άρχισε να χτίζεται μάλλον από το μητροπολίτη Ευγένιο το 1263. Στη συνέχεια προστέθηκαν οι εργασίες και η διακόσμηση (τέλη 13ου αι.) του μητροπολίτη Νικηφόρου Μοσχόπουλου, με χορηγία του αδερφού του Ααρών, η μορφή του οποίου ξεχωρίζει ανεπαίσθητα σε μια τοιχογραφία στο ιερό.
Κατά το 15ο αι., ο μητροπολίτης Ματθαίος γκρέμισε την ξύλινη δίρριχτη στέγη. Στη θέση της κατασκευάστηκε ένα σύμπλεγμα τρούλων, ενώ παράλληλα προστέθηκε ο γυναικωνίτης και καταστράφηκε το πάνω μέρος των τοιχογραφιών του εσωτερικού κλίτους. Έτσι ο ναός μετατράπηκε σε βασιλική κάτω και σταυροειδή με τρούλο πάνω.
Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού εμφανίζει ποικιλία ως προς το ύφος και την εποχή, ενώ αξιοπρόσεκτος είναι ο ανάγλυφος δικέφαλος αετός των Παλαιολόγων στο δάπεδο, κάτω από τον τρούλο. Ποικιλία ως προς την τεχνοτροπία αλλά μεγαλύτερη εντόπιση ως προς το χρόνο (τελευταίο τέταρτο του 13ου έως τις αρχές του 14ου αιώνα) εμφανίζουν οι εξαιρετικές τοιχογραφίες του ναού, που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στον Νικηφόρο.
Το συγκρότημα της Μητρόπολης συμπληρώνουν κτήρια που προστέθηκαν μεταγενέστερα: το πυργόμορφο καμπαναριό (στη νοτιοανατολική γωνία του ναού), η στοά με τους πεσσούς και τις καμάρες στη δυτική πρόσοψη, μια δεύτερη στοά στη βόρεια πλευρά, απ’ όπου η θέα προς την κοιλάδα είναι εξαιρετική, καθώς και η όμορφη βόρεια αυλή με τα τόξα και τα διώροφα κτήρια στη δυτική πλευρά της, έργα του μητροπολίτη Ανανία Λαμπαδάρη, ο οποίος, σφαγιάστηκε από τους Οθωμανούς το 1760. Το σημείο όπου μαρτύρησε, έξω από τη Μητρόπολη, είναι περιφραγμένο με κιγκλίδωμα. Ένας άλλος μητροπολίτης, ο Χρύσανθος, έχτισε το 1802 τη βρύση που υπάρχει στην ίδια αυλή.

ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ

Οι εκκλησίες του Μυστρά υπήρξαν καθολικά μοναστηριών και αποτελούσαν χώρο μάθησης της Βυζαντινής αρχιτεκτονικής, ζωγραφικής, αγιογραφίας και χωροταξικής μελέτης της εποχής, λίγο πριν την αναγέννηση. Σήμερα, μόνο η Παντάνασσα λειτουργεί ως μοναστήρι. Πολλές από τις εκκλησίες οφείλουν τη σημερινή τους μορφή σε εργασίες συντήρησης που πραγματοποιήθηκαν από τον Αναστάσιο Ορλάνδο λίγο πριν το 1940 (Ο Αναστάσιος Ορλάνδος 1887-1979 ήταν Ελληνας αρχιτέκτονας, αρχαιολόγος, ακαδημαϊκός, ο σπουδαιότερος ερευνητής της Ελληνικής αρχιτεκτονικής και ένας από τους θεμελιωτές της επιστήμης της Βυζαντινής τέχνης στην Ελλάδα). Η μορφή των εκκλησιών συνδέεται με το φυσικό ανάγλυφο της θέσης στην οποία χτίστηκαν. Συνολικά, η αρχιτεκτονική μορφή και τα δομικά υλικά, διαμορφώνουν ένα απόλυτα αρμονικό σύνολο με το περιβάλλον.
Οι Άγιοι Θεόδωροι και η Παναγία η Οδηγήτρια (παρακάτω εικόνα), οι μεγαλύτερες και πιο εντυπωσιακές εκκλησίες του Μυστρά, βρίσκονται στη βόρεια γωνία του εξωτερικού τείχους. Αποτελούσαν τμήματα του μοναστηριακού συγκροτήματος του Βροντοχίου, το οποίο ήταν πνευματικό κέντρο του Μυστρά και χώρος ταφής των δεσποτών.
Παραθέτουμε παρακάτω τις επτά πιο σημαντικές εκκλησίες του Μυστρά:
• Ο Άγιος Δημήτριος (Μητρόπολη), Βασιλική ξυλόστεγη, με ωραία γλυπτά στο τέμπλο και τοιχο-γραφίες. Στο προαύλιό της βρίσκεται το Μητροπολιτικό μέγαρο, σήμερα το Μουσείο του Μυστρά.
• Η Ευαγγελίστρια, μονώροφη με χαρακτηριστικό πλατύ νάρθηκα, βρίσκεται στο καλντερίμι που οδηγεί από τη Μητρόπολη στη Μονή Βροντοχίου. Είναι ένας μικρός δίστηλος σταυροειδής ναός, με καλαίσθητο τρούλο, νάρθηκα και γυναικωνίτη, που χρονολογείται στα τέλη του 14ου ή στις αρχές του 15ου αι.. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο γλυπτός διάκοσμος στο εσωτερικό του, στον οποίο ξεχωρίζουν τα σκαλισμένα κυβικά κιονόκρανα. Ο περίβολος του ναού χρησίμευε ως νεκροταφείο, αν και όπως μαρτυρεί η ιδιαίτερη κομψότητά του, αυτός δεν προοριζόταν εξαρχής για κοιμητήριο.
• Οι Άγιοι Θεόδωροι, με το χαρακτηριστικό πασίγνωστο οκτάγωνο τρούλο, είναι η μεγαλύτερη και αρχαιότερη εκκλησία του Μυστρά. Διατηρεί εντυπωσιακές τοιχογραφίες, μεταξύ των οποίων και προσωπογραφία του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου, με χρονολογία 1423. Εδώ βρίσκεται και ο τάφος του δεσπότη του Μορέως, Θεοδώρου Α΄.
• Η Παναγία η Οδηγήτρια (Αφεντικό). Έτσι ονομάζεται τρίκλινος διώροφος τρουλωτός ναός με δύο εκατέρωθεν παρεκκλήσια εκείνο των «χρυσοβούλων» επειδή εσωτερικά καλύπτεται με αγιογραφική σύνθεση αγγέλων να κρατούν χρυσόβουλα των ετών 1314, 1319, 1320 και 1322, και το άλλο του Ανδρόνικου που εικονίζονται ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος και ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος.
• Η Αγία Σοφία, πάνω από τα παλάτια, του 1350, ήταν το καθολικό της μονής του Ζωοδότη Χριστού και πιθανότατα αποτελούσε την εκκλησία των Παλατιών. Σε αυτή έχουν ταφεί πολλά μέλη της άρχουσας τάξης του Μυστρά και σε τάφο της βόρειας στοάς βρέθηκε το μεταξωτό γυναικείο φόρεμα αρχόντισσας των αρχών του 15ου αιώνα, που είναι στο μουσείο του Μυστρά.
• Η Περίβλεπτος είναι ένα περίπλοκο και γραφικό μοναστηριακό συγκρότημα που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του οικισμού, δίπλα στον απόκρημνο βράχο. Υπήρξε καθολικό μοναστηριού αφιερωμένου στην Παναγία.
• Η Παντάνασσα (γυναικείο μοναστήρι), η εκκλησία της οποίας είναι το καλύτερα διατηρούμενο μνημείο. Εκεί βρίσκονται και οι τάφοι της δέσποινας Κλεόπα Μαλατέστα και της Θεοδώρας, της συζύγου του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου. Οι εξαιρετικές τοιχογραφίες στον όροφο και στο ιερό, χρονολογούνται γύρω στα 1430, ενώ αυτές του ισογείου είναι του 18ου αι..
Στην παρακάτω φωτογραφία ο Μεγαλοπρεπής Ιερός Ναός Παναγίας της Οδηγήτριας, τρίκλινος διώροφος τρουλωτός.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ
Το μουσείο ιδρύθηκε το 1951 και στεγάζεται σε διώροφο κτήριο της δυτικής πτέρυγας της βόρειας αυλής της Μητρόπολης. Το πρώτο άτυπο μουσείο στην ανατολική πτέρυγα του μητροπολιτικού συγκροτήματος ιδρύθηκε από τον Γάλλο βυζαντινολόγο Γκαμπριέλ Μιλέ στα τέλη του 19ου αιώνα.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν από την ίδρυσή του το 1951, η συλλογή του μουσείου εμπλουτίστηκε σημαντικά και περιλαμβάνει γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, τοιχογραφίες, φορητές εικόνες, ενδυματολογικά κατάλοιπα, κοσμήματα και χειρόγραφους κώδικες, που χρονολογούνται από τα παλαιοχριστιανικά ως τα μεταβυζαντινά χρόνια.
Το σημαντικότερο έκθεμα του μουσείου είναι τμήματα μεταξωτού γυναικείου φορέματος και πλεξούδα μαλλιών, από τάφο που βρέθηκε στην Αγία Σοφία.
Άλλα σημαντικά εκθέματα στο μουσείο του Μυστρά είναι:
• Μαρμάρινη πλάκα (14ος αι.) που προέρχεται από την Περίβλεπτο και παριστάνει την Ανάληψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Έχει επιπεδόγλυφο σκάλισμα και εμφανίζει μουσουλμανικές επιρροές στην τεχνική και τα διακοσμητικά θέματα.
• Τμήματα από επιστύλια τέμπλων. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν δύο τμήματα από την Παντάνασσα, με το μονόγραμμα ΖΑΜΠΕΑ ΝΤΕ ΛΕΖΗΝΑΩ, το οποίο ανήκε στη γυναίκα του δεσπότη Μανουήλ Καντακουζηνού.
• Προσκυνητάρια, με πιο σημαντικό το μαρμάρινο προσκυνητάρι με τον ένθρονο Χριστό, που έχει αποδοθεί με συνδυασμό επιπεδόγλυφης και εγχάρακτης τεχνικής (14ος-15ος αι.).
• Δύο ταφικές πλάκες με μονογράμματα της οικογένειας των Καντακουζηνών, προερχόμενες πιθανότατα από ψευδοσαρκοφάγο.
Η ζωγραφική του Μυστρά αντιπροσωπεύεται με σπαράγματα τοιχογραφιών από τα παρεκκλήσια του και με αξιόλογες φορητές εικόνες, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν επίσης η συλλογή της μικροτεχνίας, που περιλαμβάνει βυζαντινά και ενετικά έργα (νομίσματα, δαχτυλίδια, πόρπες, ένα χάλκινο θυμιατήρι κ.ά.), και της κεραμικής, που περιλαμβάνει εκθέματα των βυζαντινών χρόνων.
Τέλος, στο μουσείο του Μυστρά υπάρχουν τρεις χειρόγραφοι κώδικες της Ιεράς Μητρόπολης Μονεμβασίας και Σπάρτης, που χρονολογούνται στα υστεροβυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια.

ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ
Το Παλάτι του Μυστρά, που είναι επίσης γνωστό ως Ανάκτορο των Δεσποτών, είναι παλάτι που χρονολογείται στη Βυζαντινή περίοδο των Δεσποτών του Μορέως, στον Μυστρά του Δήμου Σπάρτης του Νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Αποτελεί τμήμα του ευρύτερου αρχαιολογικού τόπου του Μυστρά, ο οποίος είναι χαρακτηρισμένος ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO.
Το παλάτι του Μυστρά αποτελούσε κατοικία του δεσπότη του Μυστρά και του Μορέα ή Πελοποννήσου, ο οποίος και κυβερνούσε την ευρύτερη περιοχή του Μορέα, μαζί με άλλα μέλη της οικογένειάς του, κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου. 
Συνήθως, ο δεσπότης ήταν υιός ή αδερφός του Βυζαντινού Αυτοκράτορα. Παράλληλα, το συγκεκριμένο παλάτι χρησίμευε ως κατοικία του αυτοκράτορα κατά το διάστημα παρουσίας του εντός των τειχών της πόλεως.
Η ανέγερση του παλατιού ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα υπό τον Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο, αμέσως μετά την ίδρυση της ίδιας της πόλεως του Μυστρά, αποτελώντας, αρχικώς, κατοικία του τοπικού Φράγκου ηγεμόνα, γεγονός το οποίο πιστοποιείται μέσω των αρχιτεκτονικών ομοιοτήτων που το τελευταίο παρουσιάζει με ανάλογες Φραγκικές κτιριακές κατασκευές, όπως, μεταξύ άλλων, του Χλεμουτσίου. Στη συνέχεια, ωστόσο, κατελήφθη από τους Βυζαντινούς. Η σημερινή μορφή του παλατιού χρονολογείται στον 15ο αιώνα.
Αργότερα, το παλάτι κατεστράφη μαζί με το σύνολο της υπόλοιπης καστροπολιτείας, πιθανότητα το 1464, κατά τη διάρκεια της επιδρομής του Σιγισμόνδου Μαλατέστα. Εργασίες αποκατάστασης του παλατιού ξεκίνησαν το 1984, ενώ περαιτέρω σημαντικές εργασίες αναστήλωσής του πραγματοποιήθηκαν μεταξύ του 1995 και της δεκαετίας του 2010. Απώτερος σκοπός είναι η μετατροπή του συγκεκριμένου χώρου σε μουσείο. Το παλάτι του Μυστρά αποτελεί μοναδικό παράδειγμα Βυζαντινού ανακτόρου το οποίο να έχει διασωθεί πλήρως έως σήμερα.
Περιγραφη: Το ανάκτορο, στην πραγματικότητα, είναι συγκρότημα αριθμού διαφορετικών κτιρίων επί της βόρειας πλαγιάς του λόφου του Κάστρου του Μυστρά, όπου και δεσπόζει στην άνω πόλη. Οι δύο πτέρυγες του παλατιού, γνωστές με τις ονομασίες των ηγεμονικών οικογενειών, αποτελούν τα σημαντικότερα τμήματα του παλατιού. Η μία από αυτές, γνωστή ως πτέρυγα των Καντακουζηνών, ανεγέρθηκε κατά τις απαρχές του 14ου αιώνα, ενώ η δεύτερη, γνωστή ως πτέρυγα των Παλαιολόγων, ανεγέρθηκε κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα. Το κάτω επίπεδο της τελευταίας αυτής πτέρυγας περιελάμβανε αποθηκευτικούς χώρους, το δεύτερο επίπεδό της περιελάμβανε χώρους διαβίωσης αποτελούμενους από οκτώ δώματα και το τελευταίο επίπεδο περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, την αίθουσα του θρόνου, γνωστής ως χρυσοτρίκλινου, μήκους 36,30 μέτρων και πλάτους 10,50 μέτρων. Τα περιμετρικά του συγκεκριμένου συγκροτήματος κτίρια αποτελούσαν κατοικία άλλων ευγενών του Μυστρά, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων αξιωματούχων. Το ύψος των συγκεκριμένων κτιρίων κυμαινόταν μεταξύ δύο και τεσσάρων επιπέδων.

Η ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΜΥΣΤΡΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Αγία Ειρήνη είναι χωριό και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Μυστρά του Δήμου Σπάρτης, στο Νομό Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 198 κατοίκους. Μέχρι το 1955, ο οικισμός ονομαζόταν Βάρσοβα. Στην Κοινότητα υπάγεται και ο οικισμός Λιαπίνα, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται σε 318 κατοίκους. Η Κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός με έκταση 7,179 τ.χλμ..
Η Αγία Ειρήνη βρίσκεται στο δυτικοκεντρικό τμήμα του νομού Λακωνίας, στις βορειοδυτικές απολήξεις του, Ταΰγέτου, στον επαρχιακό δρόμο προς Καστόρειο και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 340 μέτρων. Απέχει περίπου 7 χλμ. Βορειδυτικά της Σπάρτης.
Φωτογραφία Σαράντος Βουραντώνης

Η ΜΑΓΟΥΛΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Μαγούλα είναι χωριό και τοπική Ενότητα καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Μυστρά, του Δήμου Σπάρτης του νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 1477 κατοίκους. Στην Κοινότητα Μαγούλας υπάγεται και το χωριό Σανατόριο, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται στους 1691 κατοίκους.
Γεωγραφικά Στοιχεία: Η Μαγούλα βρίσκεται δυτικά της Σπάρτης και ήταν η έδρα του Δήμου Μυστρά (του ιστορικού Μυστρά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας). Απέχει μόλις 2 χλμ. δυτικά της πρωτεύουσας του νομού, ωστόσο λόγω της οικιστικής ανάπτυξης της περιοχής, έχει ενωθεί πλέον με την πόλη της Σπάρτης. Διασχίζεται από το μικρό ποταμό Μαγουλίτσα (Κνακίωνα).
Ιστορία: Τοποθετείται στη συνέχεια των αρχαίων συνοικισμών της Πιτάνης και Μεσώας της πόλης της αρχαίας Σπάρτης, και σε κοντινή απόσταση από την περιοχή όπου βρισκόταν το αρχαίο Γυμνάσιο «Πλατανιστά». Ο οικισμός πήρε το όνομά του, σύμφωνα με ορισμένους, από την λατινική λέξη magus, που σημαίνει κάτι το μαγικό, το εξαιρετικής ομορφιάς. Είναι μια εύπορη και οικονομικά εύρωστη περιοχή με όμορφα σπίτια, όπου και απαγορεύεται η οικοδόμηση πολυώροφων κατοικιών.
Πολιτισμός: Στη Μαγούλα βρίσκεται το Σαϊνοπούλειο Αμφιθέατρο στο οποίο ανεβαίνουν σημαντικές παραστάσεις (από αρχαία θεατρικά έργα μέχρι συναυλίες από σπουδαίους καλλιτέχνες). Έχει χαρακτηριστεί ως το ωραιότερο νεόκτιστο θέατρο της Ελλάδας, με φυσική σκηνογραφία την καστροπολιτεία του Μυστρά. Ο Μάνος Χατζιδάκις, είχε χαρακτηρίσει το Σαϊνοπούλειο ως το ωραιότερο θέατρο της Ελλάδας μετά την Επίδαυρο.
Στην εικόνα παρέλαση στο χωριό την 25η Μαρτίου 2025, για τον εορτασμό της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Πορτοκαλεώνας στη Μαγούλα της Δημοτικής Ενότητας Μυστρά του Δήμου Σπάρτης στη Λακωνία.

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Άγιος Ιωάννης είναι χωριό και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Μυστρά του Δήμου Σπάρτης, στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 612 κατοίκους.
Ο Άγιος Ιωάννης είναι ημιορεινός οικισμός στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Λακωνίας και βρίσκεται στις ανατολικές απολήξεις της κορυφής «Νεραϊδοβούνι» του Ταϋγέτου, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 230 μέτρα. Απέχει 4,5 χλμ. περίπου νοτιοδυτικά της Σπάρτης. Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός.
Αξιοθέατα: Η εκκλησία της Αγίας Τριάδας, κεντρική εκκλησία του χωριού • Οι εκκλησίες της Παναγίας Πορταΐτισσας και του Αγίου Δημητρίου, στη νοτιοανατολική έξοδο του οικισμού • Η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης στη βορειοδυτική έξοδο του οικισμού.
Στην εικόνα το χωριό Αγιος Ιωάννης της Δημοτικής Ενότητας Μυστρά, του Δήμου Σπάρτης, όπως φαίνεται από τον Ταΰγετο.

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΥΣΤΡΑ 1891

«Άγιος Ιωάννης έξω από τη Σπάρτη, Σεπτέμβριος 1891, συνάντηση μιας μοδίστρας και ενός ιππέα στο χωριό». «Η περιοχή ανάμεσα στα χωριά Μαγούλα, Μυστράς, Παρόρι, Αγιάννης και Σκλαβοχώρι, είναι ένας πραγματικός παραμυθένιος οπωρώνας. Ώρες περπατάει κανείς σε πυκνά δάση από τεράστιες πορτοκαλιές, λεμονιές, εσπεριδοειδή, που κρέμονται τα κλαδιά τους, κουρασμένα από το φόρτωμα των χρυσών καρπών, στο έδαφος. Παντού κρυστάλλινα ρυάκια και ρυάκια από τις κοντινές γάργαρες κοιλάδες του Ταϋγέτου τραγουδούν ασταμάτητα κάτω από τα όμορφα οπωροφόρα δέντρα και τα ζωντανεύουν». Ο Oudouard-Alfred Martel (1859 – 1938) ήταν πρωτοπόρος Γάλλος εξερευνητής σπηλαίων και φωτογράφος.

Η ΑΝΑΒΡΥΤΗ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Αναβρυτή είναι ορεινός οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Μυστρά, του Δήμου Σπάρτης, στο Νομό Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με πληθυσμό 48 κατοίκους.
Βρίσκεται σε υψόμετρο 800 μέτρων, στις ανατολικές πλαγιές του Ταϋγέτου, νοτιοδυτικά της Σπάρτης.
Κατά την αρχαιότητα, κοντά στην Αναβρυτή υπήρχε ιερό της Δήμητρας. Στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ού αιώνα, ο οικισμός είχε γνωρίσει ιδιαίτερη ανάπτυξη, λόγω της βυρσοδεψίας,
Ο οικισμός, όπως και πολλά χωριά της περιοχής, κατά την πάροδο των χρόνων έχει όλο και λιγότερους κατοίκους, οι πιο πολλοί από τους οποίους μένουν στο χωριό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, στις εξοχικές κατοικίες τους.
Από το χωριό υπήρξε μεταναστευτικό ρεύμα προς τις χώρες του εξωτερικού. Μάλιστα, Ο Σύλλογος Βρυσεών Αναβρυτής Νέας Υόρκης, ο οποίος υφίσταται μέχρι σήμερα, ιδρύθηκε το 1901 και αποτέλεσε τον πρώτο Ελληνικό Σύλλογο στην Αμερικανική ήπειρο.
Αξιοθέατα: Στην Αναβρυτή υπάρχουν πλήθος εκκλησιών Bυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων, ενώ το μοναδικό σχολείο του χωριού, στεγάζει το Βοτανολογικό και Γεωλογικό Μουσείο, με πλήθος φυτών και πετρωμάτων του Ταϋγέτου.
Μονοπάτια Ταΰγέτου: Η Αναβρυτή είναι το κέντρο όπου ξεκινούν μονοπάτια προς όλο τον Ταΰγετο. Μεγάλος αριθμός ορειβατών περνούν κάθε χρόνο κυρίως από το γνωστό μονοπάτι E4. Ακριβώς γι αυτό τον λόγο η Αναβρυτή έχει γίνει η βάση για οποιαδήποτε απόδραση στον Ταΰγετο.
Η Κοινότητα Αναβρυτής: Στην Κοινότητα Αναβρυτής υπάγεται και η Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης, με τον συνολικό μόνιμο πληθυσμό της να ανέρχεται στους 49 κατοίκους.
Η Μονή Παναγίας Φανερωμένης: Η Μονή Φανερωμένης Λακωνίας, της Κοινότητας Αναβρυτής βρίσκεται κοντά στη κοινότητα Αναβρυτή και ακριβώς επί της πλησίον βουνοκορφής. Το καθολικό της Μονής αυτής είναι αφιερωμένο στο γενέθλιο της Θεοτόκου και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Επίσημα αποτελεί Μετόχι Ιεράς Μονής στο οποίο προΐσταται εφημέριος. Παλαιότερα η Μονή λειτουργούσε με 18 μοναχούς, ενώ σήμερα λειτουργεί μόνο με έναν.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΝΩΝ (ΕΔΡΑ ΓΚΟΡΙΤΣΑ)

Η ΓΚΟΡΙΤΣΑ
Η Γκοριτσά είναι χωριό και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Θεραπνών του Δήμου Σπάρτης, της Περιφερειακής Ενότητα Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με πληθυσμό 468 κατοίκους.
Ο οικισμός είναι χτισμένος στις δυτικές παρυφές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 340 μέτρα, ενώ στα νότια του χωριού ρέει ο Ευρώτας.
Ως Κοινότητα Γκοριτσάς περιλαμβάνει και το χωριό Πολύδροσο (βλ. επόμενη παράγραφο) με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται σε 485 κατοίκους. Στην εικόνα η πλατεία της Γκοριτσάς.

ΤΟ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Πολύδροσο είναι ένα ορεινό μικρό χωριό του Δήμου Σπάρτης στο Νομό Λακωνίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου με μόνιμο πληθυσμό17 κατοίκους.
Το χωριό στην κυριολεξία κρυμμένο μέσα στο πράσινο, και χρειάζεται προσπάθεια για να το ανακαλύψει κάποιος. Βρίσκεται στον Νότιο Πάρνωνα σε υψόμετρο 1.000 μέτρων και υπάγεται στην Κοινότητα Γκοριτσάς, του Δήμου Σπάρτης (βλ. προηγ. παράγραφο).
Στο παρελθόν ονομαζόταν Τσίντζινα ή Τσίντσινα και είναι ένα από τα ορεινότερα χωριά της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας.
Τον χειμώνα, το σύνολο σχεδόν των κατοίκων του μετακομίζει στο ημιορεινό χωριό Γκοριτσά (έδρα της Κοινότητας), ενώ το καλοκαίρι οι κάτοικοί του είναι περίπου 400. Από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του χωριού είναι η εκκλησία του Αγ. Ιωάννη, το “Ψητό”, η Αγ. Μαρίνα και το μοναστήρι των Αγ. Αναργύρων. Στο χωριό φύονται αρκετά αιωνόβια έλατα.

ΤΑ ΧΡΥΣΑΦΑ
Το Χρύσαφα είναι ημιορεινό χωριό και Τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Θεραπνών του Δήμου Σπάρτης, στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Είναι κτισμένα σε υψόμετρο 550 μέτρων, σε μια δυτική πλαγιά του Πάρνωνα, 15 περίπου χιλιόμετρα ανατολικά της Σπάρτης. Στα βορειοανατολικά του χωριού κυριαρχούν δασομένοι λόφοι, ενώ στα νοτιοδυτικά βρίσκονται καλλιέργειες που περιλαμβάνουν κυρίως ελαιώνες. Το χωριό αποτελείται από τις γειτονιές Γεράνεια, Καπέικο και Μπουζούκου. Ο συνολοκός πληθυσμός της Κοινότητας στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η Μονή των Αγίων Τεσσαράκοντα, είναι 279 κάτοικοι.
Ο οικισμός χτίστηκε στην σημερινή του θέση κατά τον 12ο ή 13ο αιώνα και γνώρισε σημαντική ακμή κατά τον 17ο αιώνα, χάρη στην ανάπτυξη του εμπορίου μεταξιού.
Στα Χρύσαφα σώζονται οι εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του Αγίου Δημητρίου (1641), της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας (τέλη του 13ου αιώνα), των Αγίων Πάντων, του Αγίου Νικολάου, ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (τέλη 13ου αιώνα), καθώς και η μονή των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΙΝΟΥΝΤΟΣ (ΕΔΡΑ ΣΕΛΛΑΣΙΑ)

Η ΣΕΛΛΑΣΙΑ
Η Σελλασία είναι χωριό, τοπική Κοινότητα καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Οινούντος του Δήμου Σπάρτης, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 390 κατοίκους. Βρίσκεται στα Βόρεια της Σπάρτης.
Ονομασία: Η ονομασία του χωριού έως το 1929 ήταν Βρουλιά, οπότε και μετονομάστηκε σε Σελλασία.
Ιστορία: Στην αρχαιότητα υπήρχε φυλάκιο των Σπαρτιατών στο χωριό για να ελέγχει τη διάβαση προς τη Λακωνία. Το 222 π.Χ. έγινε εκεί μία μάχη σταθμόε, που έκλεισε το κεφάλαιο πόλις-κράτος στην Αρχαία Ελλάδα. Ο Αντίγονος Γ΄ Δώσων, αντιβασιλιάς της Μακεδονίας και η Αχαϊκή Συμπολιτεία (που ανάμεσα στα στρατεύματά της βρισκόταν ο νεαρός τότε Φιλοποίμην) πολέμησαν με τους Σπαρτιάτες του μεταρυθμιστή βασιλιά Κλεομένη Γ’. Η Σπάρτη ήταν η τελευταία πόλη-κράτος της παλαιότερης εποχής που συνέχιζε να αντιστέκεται, τόσο στην εξουσία των Μακεδόνων όσο και στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. Τελικά οι δυνάμεις των συμμάχων νίκησαν τους Σπαρτιάτες και ενέταξαν τη νικημένη πόλη στην Αχαϊκή Συμπολιτεία.
Προσωπικότητες: Η Σελλασία είναι τόπος καταγωγής της επιχειρηματικής οικογένειας Γιαννακόπουλου. Επίσης είναι και ο τόπος καταγωγής του Ελληνοαμερικάνου τενίστα Πητ Σάμπρας, από την πλευρά της μητέρας του. Φωτογραφία Δήμητρα Μαρκοπούλου.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΛΛΑΝΑΣ (ΕΔΡΑ ΚΑΣΤΟΡΕΙΟ)

ΤΟ ΓΕΩΡΓΙΤΣΙ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Γεωργίτσι είναι ορεινό γραφικό χωριό και Τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Πελλάνας, του Δήμου Σπάρτης στο νομό Λακωνίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Είναι κτισμένο στην βορειοανατολική πλευρά του Ταΰγέτου σε υψόμετρο 970 μέτρων και βλέπει προς την κοιλάδα του ποταμού Ευρώτα. Απέχει 29 χλμ. από την Σπάρτη. Έχει μόνιμο πληθυσμό 237 κατοίκους. Το χωριό έχει πάρει το προσωνύμιο Μπαλκόνι του Ταϋγέτου.
Η επικρατέστερη άποψη θεωρεί πως το χωριό έλαβε το όνομά του κατά την Βυζαντινή εποχή, απο το όνομα ενός τοπικού άρχοντα που είχε λάβει χωράφια στην περιοχή, υπό το σύστημα της «πρόνοιας» και λεγόταν Γεωργίτσης.
Στα περίχωρα του χωριού υπάρχουν έλατα, καστανιές και πλατάνια, η ύπαρξη των οποίων οφείλεται στην μεγάλη ποσότητα νερού της περιοχής. Το κλίμα είναι ηπειρωτικό, δροσερό το καλοκαίρι και ψυχρό το χειμώνα. Τα περισσότερα σπίτια του είναι πετρόκτιστα με κεραμιδένιες στέγες και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ανέγερση σπιτιών στα πρότυπα των ιστορικών οικιών του χωριού.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΑΡΙΔΟΣ (ΕΔΡΑ ΞΗΡΟΚΑΜΠΙ)

ΤΟ ΞΗΡΟΚΑΜΠΙ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Ξηροκάμπι είναι οικισμός, τοπική Κοινότητα και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Φάριδος, του Δήμου Σπάρτης, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 868 κατοίκους. Ο οικισμός βρίσκεται σε υψόμετρο 242 μέτρων.
Στι φωτογραφία γραφικό τοπίο από το Ξηροκάμπι.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΡΥΩΝ (ΕΔΡΑ ΚΑΡΥΕΣ)

ΟΙ ΚΑΡΥΕΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Οι Καρυές (αρχ. αι Καρυαί ) είναι ένας γραφικός ορεινός οικισμός Δημοτική Ενότητα και Κοινότητα, του Δήμου Σπάρτης στο νομό Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με πληθυσμό 352 κατοίκους. Ο απερίγραπτου φυσικού κάλλους οικισμός, είναι χτισμένος στις δυτικές πλαγιές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 950 μέτρων. Βρίσκονται στην θέση του ομώνυμου αρχαίου οικισμού, στον οποίον οφείλουν το όνομά τους οι Καρυάτυδες του Ερεχθείου.
ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ: Ήδη από τα ομηρικά χρόνια η αρχαία πολίχνη ανήκε στην Τεγέα και μάλιστα φαίνεται πως συμμετείχε στον Τρωϊκό πόλεμο. Στις Καρυές λέγεται πως συγκέντρωσε τον στρατό του ο βασιλιάς της Σπάρτης Μενέλαος, πριν αναχωρήσει για την Τροία. Εύλογα μπορούμε να ταυτίσουμε το πέρασμα του Μενελάου με τη φύτευση των υπεραιωνόβιων, πλέον, πλατανιών της Παναγίας, τα οποία λέγεται ότι τα φύτεψε ο ίδιος ο Μενέλαος.
Οι Καρυές αποτέλεσαν το μήλο της έριδος μεταξύ Τεγέας και Σπάρτης, άλλαξαν δε αρκετές φορές χέρια, για να καταλήξουν τελικά στη Σπάρτη.
Οι Καρυές φαίνεται ότι συμμετείχαν στους Περσικούς πολέμους (5ος αι. π.Χ.), καθ’ όσον αναφέρει ο Ηρόδοτος: «Λακεδαιμονίοι και Αρκάδες πάντες». Στην πορεία, κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο βρίσκονταν υπό την κατοχή της Σπάρτης, η οποία εκείνη την εποχή ήταν η κύρια δύναμη της Πελοποννήσου, αλλά και μεγάλου μέρους του τότε Ελλαδικού χώρου.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ: Οι αρχαίες Καρυές επιβεβαιώνουν την παρουσία τους χάρη στον περιηγητή Παυσανία, ο οποίος πέρασε από τον οικισμό τον 2ο αι. μ. Χ. και αναφέρθηκε στην ύπαρξη ενός ιερού που ήταν αφιερωμένο στη θεά Άρτεμη, ενώ επιπλέον σώζονται ως μαρτυρίες πληροφορίες σχετικά με την εύρεση αρχαιολογικών τεκμηρίων από ντόπιους. Έξω από τον οικισμο υπάρχουν αναφορές από τον Παυσανία για το ιερό του Δία Σκοτίτα και το τρόπαιο του Ηρακλή.
Το ιερό του Δία βρισκόταν στο ομώνυμο δάσος και ήταν αφιερωμένο σε μια ιδιότητα του Δία που σχετεζόταν με τον Κάτω Κόσμο.
Αντίστοιχα και το τρόπαιο του Ηρακλή βρισκόταν κοντά στο ιερό του Δία και λέγεται πως το έστησε ο ίδιος ύστερα από τον φόνο του Ιπποκόωντος και των δώδεκα γιων του.
Το ιερό της Αρτέμιδος Καρυάτιδος βρισκόταν μέσα στον αρχαίο οικισμό και πρόκειται για ένα αγροτικό ιερό, το οποίο οικοδομήθηκε την αρχαϊκή περίοδο. Ο οικισμός φαίνεται πως ήταν σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο της εποχής, καθώς εδώ κάθε χρόνο τελούνταν μια ετήσια εορτή προς τιμήν της θεάς, τα Καρυάτεια. Στην εορτή αυτή οι ιέρειες χορεύτριες της θεάς, οι γνωστές Καρυάτιδες, χόρευαν έναν τοπικό χορό, ενώ έφεραν στα κεφάλια τους καλάθια όπου είχαν συγκεντρώσει τις προσφορές των πιστών.
Γενικότερα, έχουν βρεθεί αρχαιολογικά τεκμήρια, τα οποία μας βοηθούν να οροιοθετήσουμε τον αρχαίο οικισμό. Συγκεκριμένα έχουν βρεθεί: σπόνδυλοι και θεμέλια οικοδομημάτων, μαρμάρινος κίονας καθώς επίσης τρεις μεγάλοι πίθοι ύψους ενάμιση περίπου μέτρων, οι οποίοι, καθόσον λέγεται, έμοιαζαν αρχαίοι. Διάσπαρτα και αρκετά είναι τα όστρακα αγγείων, που βρέθηκαν προς τον λόφο του Άη Λια και μάλιστα λέγεται ότι έφεραν μαύρη στιλπνή διακόσμηση. Αρκετά είναι τα νομίσματα, χρυσά και χάλκινα, τα οποία ύστερα από μελέτες, τοποθετούνται χρονικά από τα αρχαία μέχρι και τα Βυζαντινά χρόνια και συνεπώς γίνεται φανερό ότι ο οικισμός ήταν αναπτυγμένος και οικονομικά. Προς το λόφο του Άη Λια, τέλος, βρέθηκαν τριάντα περίπου τάφοι, καθώς στη περιοχή εκείνη φαίνεται ότι λειτουργούσε βυζαντινό νεκροταφείο.
Τα παραπάνω στοιχεία οροιοθετούν τον αρχαίο οικισμό γύρω από τον ποταμό Δειρό.
Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΡΥΩΝ: Ο οικισμός δεν χάθηκε ποτέ στον χρόνο, αντιθέτως γίνεται φανερό ότι η πορεία και η συμβολή του στην ιστορία και στον πολιτισμό υπήρξε και συνεχίζει αλώβητη στο πέρασμα του χρόνου. Κατάφερε να επιβιώσει αφήνοντας παρακαταθήκη υλικά κατάλοιπα, καθώς και άυλα πολιτισμικά τεκμήρια στις μνήμες των κατοίκων, διατηρώντας τα, κατ’ αυτό τον τρόπο, έως σήμερα.
Στον οικισμό επιβιώνουν ακόμα στοιχεία του παλαιού και παραδοσιακού κόσμου. Τα υλικά στοιχεία σε συνδυασμό με τα άυλα ήθη και έθιμα, που διατηρούνται μέχρι και σήμερα, κρατούν ζωντανή την παράδοση και την αυθεντικότητα της τοπικής κουλτούρας.
ΑΣΧΟΛΙΕΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ: Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία, την τυροκομία, τη γεωργία, με οικοδομικές εργασίες, καθώς και με εμπορικές, βιοτεχνικές και τουριστικές δραστηριότητες.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ: Το μνημείο των Καρυάτιδων, η Παναγία, οι Πλάτανοι Μενελάου, η πηγή του Σάκαλη (18ος αιώνας), το Κοινοτικό Ρολόι-Πανόραμα (1930), κ.α..

ΚΑΡΥΕΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ → ΑΠΕΡΙΓΡΑΠΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΛΛΟΣ
Οι Καρυές Λακωνίας, χτισμένες στους πρόποδες του Πάρνωνα σε υψόμετρο 950 μέτρων, βρίσκονται σε ένα μαγευτικό τοπίο, πνιγμένο στις καστανιές και καρυδιές.

Ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ
Ο Δήμος Μονεμβασιάς είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Έδρα του Δήμου είναι οι Μολάοι. Η έκταση του Δήμου είναι 908,2 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του 21.816 κάτοικοι. Δήμαρχος του Δήμου Μονεμβασιάς είναι ο κ. Ηρακλής Τριχείλης.
Ο Δήμος Μονεμβασιάς διαιρείται στις εξής πέντε Δημοτικές Ενότητες: Μολάων με έδρα τους Μολάους, Ασωπού με έδρα τα Παπαδιάνικα, Βοϊών με έδρα την Νεάπολη Βοϊών, Ζάρακα με έδρα την Ρειχέα και Μονεμβασιάς με έδρα την Μονεμβασιά. Οι Δημοτικές Ενότητες περιλαμβάνουν 38 Τοπικές Κοιντητες οι οποίες αποτελούνται από 94 συστατικούς οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε κοινότητας):
1. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΛΑΩΝ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Μολάων (Μολάοι), Ελαίας (Ελαία), Κουπιών (Κουπιά), Μεταμορφώσεως (Μεταμόρφωση), Πακίων (Πάκια), Συκέας (Συκέα).
2. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΩΠΟΥ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Παπαδιανίκων (Παπαδιάνικα, Καραβοστάσι, Πλύτρα), Ασωπού (Ασωπός, Γλυφάδα), Δαιμονίας (Δαιμονία, Αρχάγγελος, Παραλία), Φοινικίου (Φοινίκι, Κρισά).
3. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΙΟΥ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Νεαπόλεως (Νεάπολη Βοιών, Παραδείσι), Αγίου Γεωργίου (Αγιος Γεώργιος, Βιγκλάφια, Μεγάλη Σπηλιά), Αγίου Νικολάου Βοιών (Αγιος Νικόλαος, Βαλτάκι, Κόρακας, Προφήτης Ηλίας, Τσουμάλα), Αγίων Αποστόλων (Αγιοι Απόστολοι, Κατούνια, Κοντραφουριάνικα, Μανολαριάνικα, Σκλαβούνα), Ανω Καστανέας (Ανω Καστανέα), Βελανιδίων (Βελανίδια), Ελίκας (Ελίκα, Αγιος Μάμας, Λίμνες Κ. Ελίκας), Μαραθιάς), Κάμπου (Δερματιάνικα, αδιάκοπος), Καστανέας Επιδαύρου Λιμηράς (Κάτω Καστανέα, Βαρκό, Παναγία), Λαχίου (Λάχι, Παλαιόκαστρο), Μεσοχωρίου (Μεσοχώρι, Αγιος Κωνσταντίνος, Παρασπόρια), Παντανάσσης (Παντάνασσα, Αγιος Ελισσαίος, Κρυόβρυση, Λίμνες Κ. Παντανάσσης, Πλατανιάς), Φαρακλού (Φαρακλό).
4. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΖΑΡΑΚΑ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Ρειχέας (Ρειχέα, Μπελεσαίικα), Γέρακα (Γέρακας, Αγιος Ιωάννης, Αριάνα, Λιμένας Γέρακα, Λογγάρι), Κυπαρισσίου (Κυπαρίσσι, Κάψαλα, Μητρόπολη, Παραλία), Λαμποκάμπου (λαμπόκαμποσ, Πιστάματα), Χάρακος (Χάρακας).
5. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Μονεμβασιάς (Μονεμβασιά, Αγία Κυριακή, Γέφυρα), Αγγελώνας (Αγγελώνα), Αγίου Δημητρίου Μονεμβασιάς (Αγιος δημήτριος, Φλόκα), Αγίου Ιωάννου Επιδαύρου Λιμηράς (Αγιος Ιωάννης, Κρεμμύδι, Παλαιά Μονεμβασιά, Πορί), Αγίου Νικολάου Μονεμβασιάς (Αγιος Νικόλαος) Βελιών (Βελιές), Κουλεντίων (Ελληνικό, Παναγίτσα, Φούτια), Λιρών (Λιρά, Καλύβες, Τέρια), Νομίων (Νόμια, Αγία Παρασκευή, Αγιος Στέφανος, Αγιος Φωκάς, Καστέλλα, Ξιφίας, Τροχάλια), Ταλάντων (Τάλαντα, Κληρονομαίικα).

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΛΑΩΝ

ΟΙ ΜΟΛΑΟΙ
Οι Μολάοι είναι κωμόπολη, τοπική Κοινότητα και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Μολάων, του Δήμου Μονεμβασιάς, του Νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 2.850 κατοίκους. Ο οικισμός βρίσκεται 61 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σπάρτης, χτισμένος σε υψόμετρο 200 μέτρων, στα δυτικά της ομώνυμης πεδιάδας.
Ονομασία: Το όνομα του οικισμού των Μολάων προέκυψε από παραφθορά της Λατινικής λέξης mola που σημαίνει μύλος.
Ιστορία: Ο οικισμός απαντάται για πρώτη φορά σε κείμενο του 1209 και συγκεκριμένα στη λεγόμενη Συνθήκη της Σαπιέντζας. Η συνθήκη αυτή είχε συναφθεί ανάμεσα στο Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο, ηγέτη των Φράγκων, και στους Βενετούς οι οποίοι βοήθησαν τους Σταυροφόρους στην κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και στην κατάκτηση του Μορέως. Στη Συνθήκη αυτή οριοθετούνται το Πριγκηπάτο και οι κτήσεις των Βενετών, και σε κάποιο σημείο της ο Γοδεφρείδος δηλώνει ότι έχει ήδη στην κατοχή του την πόλη Mola, ενώ το σύνολο της Λακεδαίμονος..
Στην διάρκεια των Ορλωφικών οι Μολάοι έπαθαν μεγάλες καταστροφές από τις επιδρομές των Τουρκαλβανών. Απελευθερώθηκαν σχεδόν με το ξεκίνημα της επανάστασης του 1821, αλλά καταστράφηκαν το 1825 από επιδρομή του Ιμπραήμ στην περιοχή. Με την απελευθέρωση της Ελλάδας, εξελίσσονται σε διοικητικό κέντρο.
Aρχαιολογικά ευρήματα: Αν και έχει σήμερα την όψη μιας τελείως σύγχρονης πόλης, υπάρχουν παράλληλα αρκετά σημεία της που μας πείθουν ότι έχει τις ρίζες της βαθιά μέσα στην ιστορία. Τέτοια είναι: τάφοι και πλούσια Mυκηναϊκά ευρήματα στη Θέση Γκαγκανιά, ο μεταλλευτικός ορυκτός πλούτος της στην ίδια θέση, ο λόφος Βίγκλα με λείψανα αρχαίας ακρόπολης στην κορυφή του, ο “παλιόπυργος”- ένα Μεσαιωνικό κτίσμα πάνω στον κοκκινωπό βράχο της Αγίας Παρασκευής, αλλά κυρίως το φαράγγι με την ονομασία Λάρνακας που διασχίζει την πόλη. Στο χώρο αυτό του φαραγγιού, ο οποίος μάλιστα διέθετε και δικό του πηγαίο νερό – από την πηγή την ονομαζόμενη “μάνα” – φαίνεται ότι αναπτύχθηκε ο πρώτος οικιστικός πυρήνας, ο οποίος αργότερα, στα Βυζαντινά χρόνια, εξελίχτηκε σ΄ένα αρκετά μεγάλο και οικονομικά εύρωστο οικισμό. Διέθετε μάλιστα και κάστρο, στο οποίο κατέφευγαν οι κάτοικοι σε περιπτώσεις εχθρικών επιδρομών και από το οποίο ήλεγχαν την πεδιάδα μέχρι τη Μονεμβασιά.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΩΠΟΥ

ΤΑ ΠΑΠΑΔΙΑΝΙΚΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Τα Παπαδιάνικα είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Ασωπού, καθώς και έδρα του Δήμου Μονεμβασιάς, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 1737 κατοίκους. Το όνομα του οικισμού κατά το παρελθόν ήταν το «Καλύβια Φοινικίου» καθώς αποτελούνταν από σκόρπια κτίσματα που ανήκαν σε πλούσιους της γύρω περιοχής.
Tα Παπαδιάνικα βρίσκονται σε υψόμετρο 59 μέτρων. Kατοικήθηκαν το 1821, από ανθρώπους που ήρθαν στην περιοχή από την Κρήτη και πήραν το όνομά τους, από την πιο πολυμελή οικογένεια, την οικογένεια Παπαδάκη. Από τα Παπαδιάνικα καταγόταν ο διεθνής τερματοφύλακας Νίκος Σαργκάνης.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΙΩΝ (ΝΕΑΠΟΛΗ ΒΟΙΩΝ)

Η ΝΕΑΠΟΛΗ ΒΟΙΩΝ
Η Νεάπολη Βοιών ή Βάτικα είναι παραθαλάσσια κωμόπολη, Κοινότητα και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Βοιών του Δήμου Μονεμβασιάς, στο Νομό Λακωνίας, της Περιφέρεια Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 2.715 κατοίκους.
Γεωγραφικά Στοιχεία: Βρίσκεται στην θέση της αρχαίας πόλης των Βοιών, σε ένα ήρεμο κόλπο. Πίσω από την Νεάπολη βρίσκεται ο ορεινός όγκος της Κριθίνας, ο οποίος καταλήγει στο ακρωτήριο Μαλέας. Η Νεάπολη συνδέεται ακτοπλοϊκά με τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα. Χτίστηκε την περίοδο 1837 – 1840 στη θέση των αρχαίων Βοιών (Βάτικα).
Ιστορία: Οι Βοιαί ήταν μια αρχαία πόλη, η οποία δημιουργήθηκε μεταξύ του 1050 π.Χ. και του 950 π.Χ. από τον Ηρακλείδη Βοία, ανήκε στο Κοινό των Ελευθερολακώνων, το οποίο απαρτιζόταν από 18 πόλεις. Η πόλη γνώρισε ιδιαίτερη ακμή κατά τη διάρκεια των Ρωμαϊκών χρόνων ως εμπορικό λιμάνι, αλλά μέχρι την ύστερη αρχαιότητα είχε παρακμάσει. Στη συνέχεια εμφανίστηκαν διάφοροι οικισμοί γνωστοί ως Βάτικα (παραφθορά της λέξης Βοιάτικα). Κατά τον Μεσαίωνα, οι κάτοικοι της περιοχής φαίνεται να μιλούσαν ένα γλωσσικό ιδίωμα παρόμοιο με αυτό της τσακωνικής.
Η σύγχρονη πόλη: Η σημερινή πόλη σχεδιάστηκε το 1837 από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Μπίρμαχ, ο οποίος έχει επίσης σχεδιάσει την Σπάρτη και την Κάρυστο. Το 1845 ορίζεται έδρα του Δήμου Βοιών και παρέμεινε έδρα του μέχρι το 1912, όταν καταργήθηκε ο δήμος, και έγινε έδρα της κοινότητας Νεαπόλεως. Το 1994 έγινε έδρα του δήμου Νεαπόλεως Βοιών και το 1999 του δήμου Βοιών. Από το 2011 ανήκει στο δήμο Μονεμβασιάς, του οποίου πρωτεύουσα είναι οι Μολάοι.
Υποδομές: Η Νεάπολη διαθέτει καταλύματα, χώρους εστίασης και μια μακρόστενη παραλία, η οποία αναγνωρίστηκε ως ακτή κολύμβησης το 1990. Από το 2010 έως και σήμερα πραγματοποιείται συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση της ποιότητας των υδάτων της σύμφωνα με την σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η παραλία της Νεάπολης βρίσκεται κάθε χρόνο στον Κατάλογο με τις Βραβευμένες με Γαλάζια Σημαία Ακτές και αποτελεί μία από τις 10 βραβευμένες ακτές της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας.
Αξιοθέατα: Στην κεντρική πλατεία του παράλιου δρόμου βρίσκεται το άγαλμα του Βατικιώτη Θαλασσινού, φτιαχμένο από ορείχαλκο • Ο Ιερος Ναος της Αγίας Τριάδας είναι ορατός από όλη τη πόλη • Το Μουσείο Ανάδειξης και Προβολής της Ναυτικής Παράδοσης που ιδρύθηκε το 2015 με σκοπό να προβάλει την ναυτική παράδοση του τόπου βρίσκεται στο παλιό Δημοτικό Σχολείο • Από το 2015 επίσης λειτουργεί το Αρχαιολογικό Μουσείο Νεάπολης Βοιών με πλήθος ευρημάτων από τη Χερσόνησο του Μαλέα. Αυτό το μουσείο εκθέτει ένα εξαιρετικό πήλινο μοντέλο μιας αρχαίας γαλέρας που διασώθηκε από το βυθό της θάλασσας στα δίχτυα των ψαράδων.

ΤΑ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ
Τα Βελανίδια είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Βοιών, του Δήμου Μονεμβασιάς στο Μομό Λακωνίας, της Περιφέρειας πελοποννήσου με μόνιμο πληθυσμό 368 κατοίκου. Γεωγραφικά στοιχεία: Βρίσκεται στο Νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου, κοντά στο ακρωτήριο Μαλέα. Πιο συγκεκριμένα, είναι κτισμένο στο νοτιότερο άκρο του ορεινού όγκου του Πάρνωνα, στην ανατολική κλίτη του όρους Κρίθινα.
Ιστορία: Τα Βελανίδια είναι οικισμός των Βυζαντινών χρόνων, κάτι που μαρτυρά το πλήθος των Bυζαντινών ναών που είναι διάσπαρτοι σε όλη την έκταση χωριού. Πιθανότατα ο οικισμός που δημιουργήθηκε περί το 1718 στη θέση Παλιοκαμάρες είναι συνένωση πολλών μικρότερων και παλαιοτέρων, κάτι που εξηγείται από την ανάγκη των ανθρώπων εκείνης της εποχής για την δημιουργία πιο οργανωμένων οικισμών.
Όπως μαρτυρούν χαλάσματα κοντά στο ναό του Αγίου Παντελεήμονος ο οικισμός αυτός εγκαταλείφτηκε οριστικά από τους γηγενείς οι οποίοι μετακινήθηκαν στην σημερινή θέση του οικισμού, η οποία εκτιμάται οτι κατοικήθηκε γύρω στα 1770, με την εγκατάσταση Σπετσιωτών φυγάδων μετά τα Ορλωφικά.
Έτσι πραγματοποιήθηκε η συνένωση των δυο οικισμών και η εξέλιξη του είναι τα σημερινά Βελανίδια που φέρουν ξεκάθαρες αρχιτεκτονικές επιρροές από νησιώτικους οικισμούς κάτι που δικαιολογεί και δικαιολογείται και από την τεράστια ανάπτυξη του ναυτικού επαγγέλματος σε αυτόν τον τόπο.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΖΑΡΑΚΑ

Η ΡΕΙΧΕΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Ρειχέα είναι ένα παραδοσιακό ορεινό χωριό και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Ζάρακα, στο Δήμο Μονεμβασιάς του Νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 370 κατοίκους. Στην Κοινότητα Ρειχέας υπάγεται και ο οικισμός Μπελεσαίικα, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται σε 479 κατοίκους.
Φυσικό κάλλος: Το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους της περιοχής καλύπτεται από θαμνώδεις σχηματισμούς, φρύγανα και δάση σκληρόφυλλων που χρησιμοποιούνται κυρίως για βοσκή. Στη Ρειχέα συναντάμε τοποθεσίες ιδιαίτερου φυσικού κάλλους όπως το φαράγγι «Μπαλογκαίρι» που μας οδηγεί στην ομώνυμη παραλία του και στην ειδυλλιακή παραλία της «Βλυχάδας» η οποία προσελκύει πολλούς επισκέπτες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ιστορία: Στη Ρειχέα υπάρχουν μέχρι σήμερα τα τείχη από το κάστρο των Βυζαντινών χρόνων. Ερείπια οικισμών συναντάμε στη «Ράχη Αμύνης», στο «Μπαλογκαίρι» και στο «Βούρβουρο». Κοντά στη Ρειχέα βρίσκεται το «Καστράκι του Αγίου Δημητρίου» με την ξεχωριστή του εκκλησία χτισμένη αιώνες πριν.
Αξιοσημείωτο είναι να αναφέρουμε και την κεντρική εκκλησία του χωριού την «Ζωοδόχο Πηγή», χτισμένη το 1852, μαζί με το γεφύρι που περνάει πάνω από το ρέμα που καταλήγει στο «Μπαλογκαίρι».
Νεότερα χρόνια: Μέχρι το 1925 στις θέσεις «Πούλος» και «Μονοδέντρι» οι κάτοικοι άλεθαν σιτάρι σε ανεμόμυλους. Μετά το 1925 (περίπου) καταργήθηκαν οι ανεμόμυλοι και άλεθαν σε μύλους, που τα λιθάρια τους τα γύριζαν μηχανές. Η αμοιβή του μυλωνά ήταν το λεγόμενο «αλεστικό», δηλ. μια μικρή ποσότητα από το αλεύρι. Μια μικρή άποψη για τους πλέον πια ερειπωμένους ανεμόμυλους μπορεί να έχει κανείς κατεβαίνοντας από την πλαγιά της Κουλοχέρας.
Το Λαογραφικό Μουσείο Ρειχέας: Στον οικισμό λειτουργεί το Λαογραφικό Μουσείο με εκθέματα που αποτυπώνουν την αγροτική και κτηνοτροφική ζωή του τόπου, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ενδυμασίες, καθώς και σπάνια εκθέματα οικοσκευής. To Λαογραφικό Μουσείο Ρειχέας είναι κυριολεκτικά ένα λαμπρό κόσμημα και τιμή για όλο τον Ζάρακα, είναι το πολιτιστικό δημιούργημα του χωριού.

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΒΛΥΧΑΔΑ
Η παραλία Βλυχάδα βρίσκεται σε απόσταη 7,5 χλμ. από τον οικισμό της Ρειχέας και είναι μία όμορφη αγνή παραλία μοναδικής άγριας ομορφιάς, με λευκό βότσαλο και δροσερά νερά.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ

Η ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ
Η Μονεμβασιά (Μονεμβάσια ή Μονεμβασία), γνωστή στους Φράγκους ως Μαλβαζία, είναι μικρού μεγέθους ιστορική πόλη και τοπική Κοινόπτητα της Δημοτικής Ενότητας Μοναμβασιάς, του Δήμου Μονεμβασίας, του Νομού Λακωνίας. στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με πληθυσμό 67 κατοίκους. Είναι περισσότερο γνωστή από το μεσαιωνικό φρούριο, επί του ομώνυμου “Βράχου της Μονεμβασίας”.
Ιδρυση: Tα αρχαιολογικά ευρήματα τοποθετούν την ίδρυση της Μονεμβασιάς στη βασιλεία του Ιουστινιανού. Από τότε χρονολογείται το πρώτο στάδιο βασιλικής του Χριστού Ελκόμενου, στο κέντρο της Κάτω Πόλης.
Ονομασία: Το όνομά της Μονεμβασιάς είναι σύνθετη λέξη, που προέρχεται από τις δύο Ελληνικές λέξεις Μόνη και Έμβασις.
Γεωγραφικά στοιχεία: Η Μονεμβασιά συνδέεται με την υπόλοιπη ηπειρωτική Πελοπόννησο μέσω ενός φυσικά σχηματιζόμενου λαιμού συνολικού μήκους 400 μέτρων. Από γεωφυσικής απόψεως αποτελεί ένα τόμπολο (tombolo). Το 1890 ένα μικρό κομμάτι από το φυσικό τόμπολο κόπηκε για να χτιστεί μια τεχνητή γέφυρα ώστε να περνούν πλοία. 
Στα διασωθέντα κτήρια και τις δομές, στο κάστρο περιλαμβάνονται αμυντικές κατασκευές του εξωτερικού κάστρου και αρκετές μικρές Bυζαντινές εκκλησίες. Η Μονεμβασιά είναι κτισμένη πάνω σε ασβεστολιθικό βράχο στη νοτιοανατολική ακτή της Πελοποννήσου, περίπου 20 ναυτικά μίλια από το ακρωτήριο Μαλέας. Ο βράχος έχει μήκος 1,5 χιλιόμετρα, μέγιστο πλάτος 600 μέτρα και μέγιστο ύψος 198,5 μέτρα. Γύρω από τους γκρεμούς υπάρχει λωρίδα ξηράς. Η κορυφή του βράχου είναι σχετικά ομαλή και κεκλιμένη. Αν και δεν περιγράφεται ως νησί από αρχαίους περιηγητές όπως ο Στράβων και ο Παυσανίας, περιγράφουν ότι είχε μορφή παρόμοια με τη σημερινή. Οι γεωλογικές μεταβολές τις τελευταίες τρεις χιλιετίες ήταν μικρές και αποτελούσαν κυρίως βύθιση ή ανύψωση εκτάσεων γης, όπως αυτές που προκλήθηκαν από ισχυρό σεισμό το 365.
Πολλές από τις οδούς είναι στενές και κατάλληλες μόνο για τους πεζούς. Ο κόλπος της Παλαιάς Μονεμβασίας βρίσκεται στον Βορρά.
Βυζαντινή Περίοδος: Σε αντίθεση με άλλους οικισμούς στην περιοχή της Πελοποννήσου οι οποίοι παρήκμασαν από τον 7ο αιώνα και μετά – μια περίοδος γνωστή ως σκοτεινοί χρόνοι – η Μονεμβασιά λόγω της θέσης πάνω σε σημαντικούς θαλάσσιους δρόμους, όπως αυτός που τη συνέδεε με τη Σικελία, αναπτύχθηκε σε εμπορικό και καλλιτεχνικό κέντρο. Στην Κάτω Πόλη βρέθηκε χάλκινο νόμισμα κομμένο στη Σικελία του Φιλιππικού Βαρδάνη. Η παλαιότερη γνωστή μνεία στη Μονεμβασία χρονολογείται από την τρίτη δεκαετία του 8ου αιώνα, και γίνεται από τον προσκυνητή Βιλιβάλδο, ο οποίος ταξίδευσε από τη Σικελία στους Άγιους Τόπους με ενδιάμεση στάση στη Μονεμβασιά. Η Μονεμβασιά αναφέρεται επίσης από τον Θεοφάνη Ομολογητή, ο οποίος περιγράφει την άφιξη της πανούκλας στο Βυζάντιο το 746-747.
Οι πειρατικές και άλλες επιδρομές δεν την εμπόδισαν να αναπτυχθεί: Η καίρια θέση της Μονεμβασιάς στο θαλάσσιο δρόμο προς την ανατολική Μεσόγειο υπήρξε στόχος πειρατικών επιδρομών στους επόμενους αιώνες, καθώς και επιδρομών ηγεμόνων της Δύσης. Οι επιδρομές Αράβων αρχίζουν τον 9ο αιώνα και μετά την εγκατάστασή τους στην Κρήτη, οι επιδρομές πολλαπλασιάζονται.
Στις αρχές του 10ου αιώνα, η εκκλησιαστική έδρα της Μονεμβασιάς μεταφέρθηκε από την δικαιοδοσία της εκκλησίας της Ρώμης στο πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, όπου υποβαθμίστηκε σε επισκοπή της Κορίνθου. Παρόλα αυτά, η Μονεμβασιά συνέχισε να αναπτύσσεται, ενώ παράλληλα διατηρούσε προνόμια, ανάμεσα στα οποία ήταν και η αυτοδιοίκηση.
Κατά τη διάρκεια του 11ου και 12ου αιώνα, η Μονεμβασιά γνώρισε εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη. Εκείνη την περίοδο, ο οικισμός εξαπλώθηκε σε όλο το βράχο και όχι μόνο στην αθέατα πλευρά του και σε ανοικοδομήθηκαν σημαντικά μνημεία, όπως ο ναός της αγίας Σοφίας (αρχικά αφιερωμένο στην Παναγία Οδηγήτρια) στην πάνω πόλη και ο ναός του Ελκόμενου Χριστού, ο οποίος ανακατασκευάστηκε εκείνη την περίοδο, πιθανόν λόγω της τοποθέτησης της εικόνας του Χριστού Ελκόμενου στο ναό. Την εποχή των Κομνηνών, η Μονεμβασία είχε εξελιχθεί σε φύλακα της δυτικής εισόδου του Αιγαίου. Το 1147 πλοία του βασιλιά της Σικελίας Ρογήρου Β’ προσπάθησαν να την καταλάβουν χωρίς επιτυχία και αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν με σοβαρές απώλειες. 
Η κατάληψή της από τους Φράγκους: Οι Λατίνοι πολιόρκησαν ανεπιτυχώς τη Μονεμβασιά το 1222. Το 1252, ύστερα από πολιορκία τριών χρόνων, ο γιος του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου Γουλιέλμος Β’, πρίγκιπας της Αχαΐας, κατέλαβε τη Μονεμβασία, Όσοι κάτοικοι της Μονεμβασιάς δεν επιθυμούσαν να παραμείνουν στην υπό Λατινική κατοχή πόλη αναχώρησαν για τις Πηγές στη Βιθυνία, οι οποίες απέκτησαν τα ίδια εμπορικά προνόμια με τη Μονεμβασιά. Η ίδια η Μονεμβασία διατήρησε τα προνόμια που είχε, με μόνη υποχρέωσή της αγγαρεία στα καράβια, και έγινε έδρα Λατίνου επισκόπου. Η απώλεια της υπήρξε σοβαρό πλήγμα για τον αυτοκράτορα της Νίκαιας Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο, καθώς ανέτρεπε τα σχέδιά του για την ανάκτηση των εδαφών που είχαν περιέλθει στους Φράγκους.
Το 1259 την ανακατέλβαν οι Βυζαντινοί: Όταν ο Γουλιέλμος αιχμαλωτίστηκε από τους Βυζαντινούς στη μάχη της Πελαγονίας το 1259 και αρνήθηκε να παραχωρήσει τις κτήσεις του στην Πελοπόννησο με αντάλλαγμα την απελευθέρωσή του, ο Μιχαήλ τον κράτησε αιχμάλωτο μέχρι το 1262, οπότε δέχθηκε να παραδώσει στους Βυζαντινούς τα κάστρα της Μονεμβασιάς, του Μυστρά, της Μαΐνης και του Γερακίου. Ο Μιχαήλ τον τίμησε με τον τίτλο του μεγάλου δομεστίκου, σύμβολο υποτέλειας στην αυτοκρατορία. Η Μονεμβασία ορίστηκε έδρα Βυζαντινού στρατηγού και έδρα Ορθόδοξου μητροπολίτη, ενώ παράλληλα παραχωρήθηκαν στους κατοίκους σημαντικά προνόμια, που ανανεώθηκαν και διευρύνθηκαν από τον Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο (1282-1328), όπως η απαλλαγή από φόρο κληρονομιάς και η απαλλαγή από το κομμέρκιον (δασμούς).
To Γιβραλτάρ της Ανατολής: Το παρωνύμιο της Μονεμβασίας είναι «Γιβραλτάρ της Aνατολής», επειδή τυχαίνει να είναι σε σμίκρυνση πανομοιότυπη με τον βράχο του Γιβραλτάρ.

Μονεμβασιά.. ο Bυζαντινός οικισμός της Κάτω πόλης και τα τείχη της Άνω πόλης

Η ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Λίγο βορειότερα από τη Μονεμβασιά βρισκόταν κατά την αρχαιότητα η Επίδαυρος Λιμηρά. Η περιοχή της Επιδαύρου Λιμηράς κατοικείται από την προϊστορία. Κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων ήταν η σημαντικότερη πόλη στις ανατολικές ακτές της χερσονήσου του Μαλέα και άνθισε κατά τη διάρκεια των Ρωμαϊκών χρόνων. Ο Παυσανίας επισκέφθηκε την Επίδαυρο Λιμηρά και περιέγραψε ότι απέναντι από την πόλη βρισκόταν ακρωτήριο το οποίο αναφέρει ως «άκρα Μινώα», η οποία έχει ταυτοποιηθεί ως η Μονεμβασιά. Ο Στράβων ένα αιώνα αργότερα την αναφέρει ως «φρούριο Μινώα». Το τοπωνύμιο «Μινώα» υποδηλώνει την ύπαρξη λιμένα στην αρχαιότητα, ίχνη της οποίας έχουν εντοπιστεί υποθαλάσσια. Παρόλα αυτά δεν είναι γνωστό αν υπήρχε σημαντικός οικισμός πάνω στο βράχο. Είναι πιθανό να δημιουργήθηκε εκεί οικισμός τον 4ο αιώνα, όταν η πρωτεύουσα μετακινήθηκε από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα μεταβολές στις θαλάσσιες εμπορικές οδούς.
Η ίδια η Επίδαυρος Λιμηρά εγκαταλείφθηκε τον 4ο αιώνα.

Η ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα η Μονεμβασιά συνδέεται με τη ξηρά με γέφυρα η οποία έχει χτιστεί πάνω στο φυσικό τόμπολο (φυσική προέκταση της ηπειρωτικής Πελοποννήσου) και στην οποία υπάρχει άνοιγμα για να περνούν βάρκες. Στο παρελθόν, εκατέρωθεν της γέφυρας υπήρχε λιμάνι. Στην κορυφή του βράχου βρίσκεται η Πάνω Πόλη και η Κάτω Πόλη βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του βράχου.

Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΕΛΚΟΜΕΝΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Μπαίνοντας στην πόλη ο κεντρικός δρόμος με το Bυζαντινό καλντερίμι οδηγεί στη Κεντρική Πλατεία με το παλαιό κανόνι και την Εκκλησία του Ελκομένου Χριστού.

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ ΚΑΙ Η ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ
Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος (1909-1990) καταγόταν από τη Μονεμβασία, όπου και βρίσκεται σήμερα ο τάφος του. Στον ναό του Αγίου Νικολάου, ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος παρακολούθησε τα μαθήματα του Δημοτικού σχολείου και του Τριετούς Ελληνικού Σχολείου (Σχολαρχείου) από το 1914 έως το 1921.

Ο ΔΗΜΟΣ ΕΥΡΩΤΑ
Ο Δήμος Ευρώτα είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Έδρα του Δήμου είναι η Σκάλα. Η έκταση του Δήμου είναι 654,3 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του 16.058 κάτοικοι. Δήμαρχος του Δήμου Μονεμβασιάς είναι ο κ. Δήμος Βέρδος.
Ο Δήμος Ευρώτα διαιρείται στις εξής πέντε Δημοτικές Ενότητες: Γερονθρών με έδρα το Γεράκι, Ελους με έδρα τον Βλαχιώτη, Κροκεών με έδρα τις Κροκεές, Νιάτων με έδρα τον Αγιο Δημήτριο και Σκάλας με έδρα τη Σκάλα. Οι Δημοτικές Ενότητες περιλαμβάνουν 25 Τοπικές Κοιντητες οι οποίες αποτελούνται από 40 συστατικούς οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε κοινότητας):
1. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΕΡΟΝΘΡΩΝ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Γερακίου (Γεράκι, Βελωτά), Αλεποχωρίου (Αλεποχώρι), Ζαροφώνας (Ζαροφώνα), Καρίτσης (Καρίτσα).
2. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΛΟΥΣ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Βλαχιώτη (Βλαχιώτης, Αγιος Ανδρέας), Αγίου Ιωάννη (Αγιος Ιωάννης), Αστερίου (Αστέρι), Γλυκόβρυσης (Κάτω Γλυκόβρυση, Ανω Γλυκόβρυση), Γουβών (Γούβες, Μακρινάρα), Ελους (Ελος), Μυρτέας (Μυρτιά).
3. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΡΟΚΕΩΝ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Κροκεών (Κροκεές, Ασήμι, Φάρος), Βασιλακίου (Βασιλάκι, Κουμάνοι, Χάνια), Δαφνίου (Δαφνί), Λάγιου (Λάγιο, Βαλτάκι, Γλώσσα).
4. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΙΑΤΩΝ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Αγίου Δημητρίου Ζάρακος (Αγιος Δημήτριος), Απιδέας (Απιδέα), Κρεμαστής (Κρεμαστή), Νιάτων (Νιάτα).
5. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΚΑΛΑΣ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Σκάλας (Σκάλα, Τρίνησα), Βρονταμά (Βρονταμάς), Γραμμούσης (Γράμμουσα), Λεΐμονα (Λεΐμονας, Αγιοι Ταξιάρχες), Περιστερίου (Περιστέρι, Αγιος Γεώργιος, Φιλήσι), Στεφανιάς (Στεφανιά, Σούλι).

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΕΡΟΝΘΡΩΝ (ΕΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙ)

ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Γεράκι (γνωστό και ως Μικρός Μυστράς) είναι οικισμός, τοπική Κοινότητα καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Γερονθρών, του Δήμου Ευρώτα, του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 1.181 κατοίκους. Βρίσκεται σε απόσταση 39 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Σπάρτης, σε υψόμετρο 300 μέτρων.
Η κυριότερη ενασχόληση των κατοίκων του οικισμού είναι η καλλιέργεια της ελιάς. Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Γερακίου, εκτός από το εργοστάσιο παραγωγής ελαιολάδου, διαθέτει και μονάδα τυποποίησης της βρώσιμης ελιάς τύπου Καλαμών. Με την κτηνοτροφία επίσης ασχολούνται πολλές οικογένειες.
Εκκλησιαστιικά το Γεράκι υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μονεμβασίας και Σπάρτης και ειδικότερα στην Αρχιερατική Περιφέρεια Σπάρτης. Ο δε καθεδρικός ναός του Γερακίου είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Αξιοθέατα: Στο χωριό μπορεί κανείς να επισκεφθεί την ακρόπολη, να ανηφορίσει στο μεσαιωνικό κάστρο, να μελετήσει την αρχιτεκτονική των 30 Bυζαντινών ναών του (12ου-15ου αιώνα) και τις σπάνιες τοιχογραφίες.
Στη φωτογραφία το Κάστρο του Γερακίου με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΛΟΥΣ (ΕΔΡΑ ΒΛΑΧΙΩΤΗΣ)

Ο ΒΛΑΧΙΩΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Βλαχιώτης είναι οικισμός, τοπική Κοινότητα καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Ελους, του Δήμου Ευρώτα, του Νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 1.989 κατοίκους. Στην Κοινότητα υπάγεται και ο οικισμός Αγιος Ανδρέας, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται στους 2.011 κατοίκους. Ο οικισμός βρίσκεται σε υψόμετρο 21 μέτρων.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΡΟΚΕΩΝ (ΕΔΡΑ ΚΡΟΚΕΕΣ)

ΟΙ ΚΡΟΚΕΕΣ ΕΥΡΩΤΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Οι Κροκεές είναι οικισμός, τοπική Κοινότητα καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Κροκεών του Δήμου Ευρώτα, του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 1.137 κατοίκους. Η επίσημη ονομασία του οικισμού είναι “αι Κροκεαί”.
Στην Κοινότητα Κροκεών υπάγονται και οι οικισμοί Ασήμι και Φάρος, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται στους 1.173 κατοίκους.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΙΑΤΩΝ (ΕΔΡΑ ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ)

Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΖΑΡΑΚΟΣ ΕΥΡΩΤΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Άγιος Δημήτριος Ζάρακος είναι οικισμός, τοπική Κοινότητα καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Νιάτων, του Δήμου Ευρώτα, του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 595 κατοίκους. Η τοπική κοινότητα Αγίου Δημητρίου Ζάρακος, είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 59,144 τ.χλμ.. Ο Άγιος Δημήτριος Ζάρακος Λακωνίας είναι χτισμένος σε υψόμετρο 344 μέτρων.

Η ΑΠΙΔΕΑ ΕΥΡΩΤΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Απιδέα είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Νιάτων, του Δήμου Ευρώτα, του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 410 κατοίκους. Η τοπική Κοινότητα Απιδέας, είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 24,879 τ.χλμ.. Η Απιδέα Λακωνίας είναι χτισμένη σε υψόμετρο 340 μέτρων. Μέχρι το έτος 1940 ονομάζονταν Απιδιά.
Ο Ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου (βλ. εικόνα παρακάτω).

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΑΠΙΔΕΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Στην εικόνα ο Ιερός Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στην τοπική Κοινότητα Απιδέας της Δημοτικής Ενότητας Νιάτων, του Δήμου Ευρώτα του Νομού Λακωνίας.

Η ΚΡΕΜΑΣΤΗ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Κρεμαστή είναι ορεινός οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Νιάτων, του Δήμου Ευρώτα, του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 180 κατοίκους.
Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων, στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Πάρνωνα, 66 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σπάρτης. Περιβάλλεται από δάση πεύκων και ελάτων και βρίσκεται κοντά σε πηγή νερού.
Ιστορία: Η Κρεμαστή φαίνεται ότι δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ίσως τον 15ο αιώνα, μετά την κατάκτηση του Δεσποτάτου του Μυστρά από τους Οθωμανούς. Τότε, ο πληθυσμός μετεγκαταστάθηκε σε ορεινές περιοχές λόγω της ανασφάλειας της περιόδου. Στην ενετική απογραφή του 1700, η Κρεμαστή είχε 1.465 κατοίκους και εντασσόταν στην περιοχή της Μονεμβασιάς. Στο χωριό σώζεται κρήνη η οποία φέρει την χρονολογία 1722. Η οικονομία του χωριού στράφηκε προς την κτηνοτροφία και είναι πιθανό κάποια στιγμή να έφτασε σε τέτοια ανάπτυξη ώστε να άρχισε η εμπορία κτηνοτροφικών προϊόντων, ενώ παράλληλα υπήρχε και αγροτική παραγωγή για αυτοκατανάλωση. Η αύξηση του πληθυσμού του χωριού οδήγησε στην εγκατάσταση σε άλλες κοντινές περιοχές, δημιουργώντας τους άλλους οικισμούς της περιοχής του Ζάρακα.
Η Θυσία ανδρών και γυναικών της Κρεμαστής: Τον Αύγουστο του 1826, οι Τουρκοαιγύπτιοι αφού τελείωσαν, το καταστροφικό τους έργο στον Πραστό, στράφηκαν νοτιότερα. Έφθασαν στο χωριό Βρονταμά και στη συνέχεια προχώρησαν ανατολικά και επιτέθηκαν στην Κρεμαστή, καίγοντας λεηλατώντας και αιχμαλωτίζοντας ότι έβρισκαν στο διάβα τους.
Οι κάτοικοι της Κρεμαστής, μετά από τριήμερη απελπισμένη αντίσταση σε ένα μικρό παλαιό φρούριο παραδόθηκαν, λόγω έλλειψης νερού και τροφών, με εξαίρεση λίγους κατοίκους οι οποίοι προτίμησαν την ηρωική θυσία από την άτιμη δουλεία.
Υποδομές: Το χωριό είναι κεντρικά οργανωμένο, με πλατεία όπου βρίσκεται η εκκλησία και η διοίκηση (το κτίριο που στέγαζε τη δημογεροντία). Σήμερα εκεί βρίσκονται καφενεία και ταβέρνες. Τα σπίτια του χωριού είναι δίπατα, πέτρινα και με αρκετά μεγάλες διαστάσεις. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του χωριού είναι η ύπαρξη σπιτιών-οχυρών, χωρίς ανοίγματα στο ισόγειο και με πολεμίστρες και αμπάρες, όπως η λεγόμενη Καζάρμα, ένα από τα παλαιότερα σπίτια του χωριού. Σύμφωνα με την παράδοση, υπήρξαν αρχηγεία αγωνιστών της επανάστασης του 1821.
Προσωπικότητες: Από την Κρεμαστή Λακωνίας κατάγεται η γνωστή τραγουδίστρια Καλομοίρα.

ΤΑ ΝΙΑΤΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Τα Νιάτα είναι οικισμός, τοπική Κοινότητα καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Νιάτων, του Δήμου Ευρώτα, του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 656 κατοίκους. Το γραφικό χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 326 μέτρων. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται ο Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών.
Ιστορία-Ονομασία: Η ίδρυσή του χωριού ανάγεται στα Βυζαντινά χρόνια και για την ονομασία του η επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από τις πολλές στάνες (αιγοπρόβατα) που έχει το χωριό, δηλαδή στανάτα (νιάτα) από παραφθορά της λέξης. Κατ’άλλους και ιδιαίτερα από τους ηλικιωμένους ότι η ονομασία του Νιάτα προήλθε απο τογεγονός ότι το χωριό είναι νεότερό όλων των άλλων που βρίσκονται γύρω από αυτό.
Ασχολίες κατοίκων: Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων στο παρελθόν, όπως και σήμερα ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Στον κάμπο προς την πλευρά του Αγίου Δημητρίου καλλιεργούσαν σιτάρι (Κύριος Μαυραγάνη ), ενώ προς πλευρά των Μολάων, αμπελώνες. Τις σημερινές μέρες αρκετά από τα κτήματα τις περιοχής έχουν δεντοφυτετει με ελιές.
Τα πέτρινα πηγάδια: Εντύπωση προξενούν και στον επισκέπτη τα πολλά πετρόχτιστα πηγαδάκια, στo κάτω μέρος του χωριού (βλ. παρακάτω).

ΝΙΑΤΑ → ΤΑ ΠΕΤΡΟΧΤΙΣΤΑ ΠΗΓΑΔΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Εντύπωση προξενούν και στο επισκέπτη τα πολλά (75 τον αριθμό και πάνω από 100 στο παρελθόν) πανομοιότυπα -ομορφα πετρόχτιστα πηγαδάκια, συγκεκριμένα όλα στο κάτω μέρος του χωριού, βάθος έως 14 μέτρων το καθένα, που χρονολογούνται από τις αρχές του 19ου αιώνα. Από αυτά στο παρελθόν ύδρευταν το χωριό, αφού κάθε οικογένεια σχεδόν είχε το δικό της πηγάδι, από το οποίο αφού ανταλούσαν νερό με κουβάδες, το μετέφεραν στα σπίτια τους εντός μικρών ξύλινων βαρελιών, η σε πήλινα δοχεία (βίκες). Επίσης πάνω στο πηγάδια η κάτω και διπλά απ’ αυτά, είχαν τοποθετημένες τις γούρνες η κορίτες, τόσο για το πότισμα των ζώων, όσο και για το πλύσιμο των ρούχων.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΚΑΛΑΣ (ΕΔΡΑ ΣΚΑΛΑ)

Η ΣΚΑΛΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Σκάλα είναι κωμόπολη, τοπική Κοινότητα καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Σκάλας του Δήμου Ευρώτα, του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 2.816 κατοίκους. Ονομασία: Το όνομα της Kοινότητας προέρχεται από την αποβάθρα του Βασιλοπόταμου που υπήρχε στη συγκεκριμένη θέση, όταν ο ποταμός χτίστηκε για να γίνει πλωτός και να εξυπηρετεί τη διακίνηση εμπορευμάτων κατά τη διάρκεια της Ενετικής περιόδου.
Γεωγραφικά Στοιχεία: Τον κάμπο της Σκάλας τον διασχίζουν δύο ποτάμια, ο Βασιλοπόταμος και ο Ευρώτας, τα οποία συντελούν στο να είναι μια από τις πιο εύφορες περιοχές της Λακωνίας. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, με σημαντικότερες καλλιέργειες τα πορτοκάλια, Βαλέντσια, τα μανταρίνια και την μελισσοκομία.
Ονομασία: Το όνομα της κοινότητας προέρχεται από την αποβάθρα του Βασιλοπόταμου που υπήρχε στη συγκεκριμένη θέση, όταν ο ποταμός χτίστηκε για να γίνει πλωτός και να εξυπηρετεί τη διακίνηση εμπορευμάτων κατά τη διάρκεια της Ενετικής περιόδου.
Ιστορία: Η κοινότητα Σκάλας συστάθηκε το 1912 με την απόσπαση του οικισμού Σκάλα από το Δήμο Τρινάσου και τον ορισμό του ως έδρα της Κοινότητας. Η κοινότητα καταργήθηκε το 1994. Ο π. Δήμος Σκάλας συστάθηκε με την απόσπαση του οικισμού Σκάλα από την κοινότητα Σκάλας και τον ορισμό του ως έδρα του Δήμου το 1994, λειτούργησε δε ως Δήμος ωμέχρι την κατάργησή του το 2010 και την προσάρτησή του στον Δήμο Ευρώτα.
Η Σκάλα αναφέρεται ήδη το 1700 στην ενετική απογραφή, όπου και καταγράφονται 61 οικογένειες με 219 κατοίκους συνολικά. Κατά την Ενετική περίοδο η Σκάλα ήταν μέρος της αυτόνομης επαρχίας (τεριτόριο) της πεδιάδας του Έλους. Ύστερα από την επιστροφή των Οθωμανών το 1715 η σημασία της Σκάλας υποβαθμίστηκε αφού αποκόπηκε από τα δίκτυα μεταφορών λόγω της παραμέλησης των ενετικών έργων στον Βασιλοπόταμο.
Αθλητισμός: Ο Άρης Σκάλας είναι το μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό σωματείο στη Σκάλα. Ιδρύθηκε το 1931 με έδρα τον οικισμό. Τα χρώματα του είναι το πράσινο και το λευκό και για σήμα έχει τον θεό του πολέμου, Άρη. Αγωνίζεται στο γήπεδο της Σκάλας.

Ο ΒΡΟΝΤΑΜΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Βρονταμάς είναι ένας πεδινός οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Σκάλας, του Δήμου Ευρώτα, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας στην Περιφέρεα Πελοποννήσου, με πληθυαμό 624 κατοίκους. Ο οικισμός απέχει από την πρωτεύουσα του Νομού Σπάρτη 38 χλμ..
Βρίσκεται σε υψόμετρο 140 μέτρων. Αναπτύχθηκε οικιστικά, με την οικονομική στήριξη μεταναστών στην Αμερική, στις αρχές του περασμένου αιώνα. Εύκολα αναγνωρίζει κανείς στις κατοικίες του χωριού την τυπολογία και αρχιτεκτονική των Λαγκαδιανών μαστόρων.
Ασχολίες κατοίκων: Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με την γεωργία, και συμπληρωματικά με την κτηνοτροφία και την μελισσοκομία. Καλλιεργούν ελιές (κυρίως βρώσιμες Καλαμών) αμπέλια από τα οποία παράγεται το χαρακτηριστικό κρασί της περιοχής, ενώ ο κάμπος που διασχίζεται από τον Ευρώτα, προμηθεύει την περιοχή με τα οπωρικά. Στις όχθες του ποταμού φυτρώνουν πλατάνια, ιτιές, καλάμια και αγριολούλουδα, ενώ στην πανίδα του εντάσσονται η πέρδικα, το κοτσύφι, η καρακάξα, η κουκουβάγια, το αηδόνι κ.α..
Μνημεία: Σε κοντινή απόσταση από το χωριό βρίσκεται το “Παλιομονάστηρο”, σπηλαιώδης ναός του 1.100 μ.Χ. με Βυζαντινές τοιχογραφίες. Εδώ το 1825 οι κάτοικοι (περίπου 400), προκειμένου να αποφύγουν την επιδρομή και τις σφαγές του Ιμπραήμ, εγκλείστηκαν και κάηκαν ζωντανοί από τον επιδρομέα. Η μνήμη τους τιμάται στις 15 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο με όλες τις απαραίτητες τιμές.
Για την εκκλησία του χωριού της Κοιμήσεως Θεοτόκου βλ. παρακάτω.

Ο ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟΝ ΒΡΟΝΤΑΜΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο μεγαλοπρεπής Ιερός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου που δεσπόζει στο χωριό Βρονταμάς του Δήμου Ευρώτα, στο Νομό Λακωνίας, στην Πελοπόννησο. (φωτ. Peter Katsambis).

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΚΑΛΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Αγιος Γεώργιος είναι οικισμός της Κοινότητας Περιστερίου της Δημοτικής Ενότητας Σκάλας, του Δήμου Ευρώτα, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας στην Περιφέρεα Πελοποννήσου, με πληθυσμό 216 κατοίκους. Ο οικισμός απέχει από την πρωτεύουσα του Νομού την Σπάρτη 45 χλμ..
Μέχρι το 1928 το χωριό ονομαζόταν Άλαΐμπεη και μέχρι το 1984, Πανηγυρίστρα.
Είναι πεδινό χωριό στην Ανατολική όχθη του ποταμού Ευρώτα και βρίσκεται απέναντι από τη Σκάλα που βρίσκεται στην Δυτική όχθη. Η μεγάλη Βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, του 10ου αιώνα (φωτογραφία) είναι σταυροειδής, κυλινδρικός ναός μετά τρούλου. Σε επίσημη έκθεση του 1828 αναγράφεται ως «εκκλησία κοινή των 10 χωριών του Έλους».

Ο ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ
Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Έδρα του Δήμου είναι το Γύθειο και ιστορική έδρα η Αρεόπλη. Η έκταση του Δήμου είναι 510,5 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του 12.779 κάτοικοι. Δήμαρχος του Δήμου Ανατολικής Μάνης είναι ο κ. Ανδρεάκος Πέτρος.
Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης διαιρείται στις εξής τέσσερις Δημοτικές Ενότητες: Ανατολικής Μάνης με έδρα τον Κότρωνα, Γυθείου με έδρα το Γύθειο, Οιτύλου με έδρα την Αρεόπολη και Σμήνους με έδρα τον Αγιο Νικόλαο. Οι Δημοτικές Ενότητες περιλαμβάνουν 50 Τοπικές Κοινότητες οι οποίες αποτελούνται από 88 συστατικούς οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε κοινότητας):
1. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Δρυμού (Αργιλιά Δρυμός), Εξω Νυμφίου (Αλύπα, Εξω Νύμφιο, Μέσα Χώρα), Κοκκάλας (Αγιος Νικόλαος, Κοκκάλα, Ολυμπικές, Παχιάνικα, Σπίρα), Κότρωνα (Γονέα, Κότρωνας, Λουκάδικα, Ριγανόχωρα, Σκαλτσοτιάνικα, Φλομοχώρι, Χαλικιά Βάττα), Λαγίας (Αγιος Κυπριανός, Ακρογιάλι, Αχίλλειο, Δαμαρίστικα, Καινούργια Χώρα, Κοκκινόγεια, Κορογονιάνικα, Λάγια, Μαρμάρι, Πάλιγος, Πόρτο Κάγιο, Προφήτης ηλίας), Πυρρίχου (Πύρριχος, Χιμάρα).
2. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΥΘΕΙΟΥ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Αγίου Βασιλείου (Αγιος Ευστράτιος, Μοναχή Συκά), Αιγιών (Αιγίες, Μαλλιαρή Συκιά, Σύνορα), Γυθείου (Αγιος Κωνσταντίνος, Βουτρούβη, Γύθειο, Γυριστά, Λίμην, Μαρούλια, Πασσαβάς, Πριτσιώτικο, Σελινίτσα), Δροσοπηγής (Δροσοπηγή, Ελαία), Καλυβιών (Καλύβια, Παγανέα), Καρβελά (Γεφυράκι, Καρβελάς, Πετροβούνι), Καρυουπόλεως (Βρύσες Καρυούπολη, Λαγκάδα, Πρωτοβά), Κονακίων (Κονάκια, Πιλάλα), Κρήνης (Αρβανίτης, Κρίνη, Σμήνος), Λυγερέα (Αστέρι, Λυγερέας) Μαραθέας (Διρό, Κουλούκα, Μαραθέα, Νέα μαραθέα), Μυρσίνης (Μυρσίνη, Προφήτης Ηλίας), Νεοχωρίου (Αγερανός, Αγιος Βασίλειος, Βαθύ, Δίχοβα, Καμάρες, Καυκί, Νεοχώρι), Πλατάνου (Πλάτανος, Ψαθάκια), Σιδηροκάστρου (Μεσοχώρι, Πολυάραβος, Σιδηρόκαστρο, Σκαμνίτσα, Σκυφιάνικα), Σκαμνακίου (Σκαμνάκι), Σκουταρίου (Παρασυρός, Σκουτάρι), Χωσιαρίου (Χωσιάρι).
3. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΙΤΥΛΟΥ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Αλίκων (Αλικα, Κυπάρισσος, Μάραθος), Ανω Μπουλαριών (Ανω Μπουλαριοί, Βαθιά Γυαλιά, Κάτω Μπουλαριοί, Λεοντάκης), Αρεοπόλεως (Αρεόπολη, Δρυάλια, Λαγοκοίλι, Λιμένι, Ομαλές, Σωτήρας), Βάθεισ (Βάθεια, Κάποι, Μιανές), Βάχου (Βάχος, Σκάλα), Γέρμας (Αβραμιάνικα, Γέρμα), Γερολιμένος Γερολιμένας, Οχιά), Δρυάλου (Αγία Βαρβάρα, Δρύαλος, Καφιόνια, Παλαιόχωρα, Τσόπακας, Φραγκούλιας), Καρέας (Καρέα, Μπουτσελιάνικα), Κελεφά (Κελεφάς), Κοίτας (Αγιος Γεώργιος, Ανω Γαρδενίτσα, Αρχιά, Καλονιοί, Κάτω Γαρδενίτσα, Κεχριάνικα, Κοίτα, Νόμια, Ψίο), Κούνου (Αγία Κυριακή, Αγιος Αθανάσιος, Δρυ, Ελαία, Καλόπυργος, Καραβάς, Κέρια, Κηπούλα, Κούνος, Λαγουδιές, Πάγκια, Σταυρί, Τροχάλακας), Κρυονερίου (Κάτω Καρέα, Κρυονέρι), Μίνας (Αγγειαδάκι, Αγιος Γεώργιος, Βάμβακα, Ερημος, Καρύνια, Κουλούμι, Κουτρέλα, Λάκκος, Μέζαπος, Μερμηγκιάνικα, Μίνα, Μπρίκι, Πολεμίτας), Νέου Οιτύλου (Νέο Οίτυλο), Οιτύλου (Αρφίγκια, Ελαιοχώρι, Καραβοστάσι, Οίτυλον, Χοτάσια), Πύργου Διρού (Βελούσι, Γκλέζι, Καλός, Καμπινάρες, Μαρματσούκα, Νικάνδρειο, Ξεπαπαδιάνικα, Πύργος Διρού, Τριανταφυλλιά, Χαριά, Χαρούδα), Τσικκαλιών (Κοτράφι, Μουντανίστικα, Ξερόλακκος, Συχαλάσματα, Τσικκαλιά).
4. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΜΥΝΟΥΣ: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Αγίου Νικολάου (Αγιος Νικόλαος), Αρχοντικού (Αρχοντικό, Σίνα), Καστανιάς (Καστανιά), Κόκκινων Λουριών (Κόκκινα Λουριά), Μελίσσης (Μέλισσα), Μελιτίνης (Αγία Μαρίνα, Λεμονέα, Μελιτίνη), Παλαιόβρυσης (Παλαιοβρυση), Πετρίνας (Πετρίνα), Προσηλίου (Προσήλιο), Σελεγουδίου (Σελεγούδι).

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ (ΕΔΡΑ ΚΌΤΡΩΝΑΣ)

Ο ΚΟΤΡΩΝΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Κότρωνας είναι ένας ιδιαίτερης ομορφιάς παραθαλάσσιος οικισμός του Δήμου Ανατολικής Μάνης, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 267 κατοίκους. Ανήκει στα χωριά της προσηλιακής Μάνης. Απέχει 41 χιλιόμετρα από το Γύθειο και 87 χιλιόμετρα από την Σπάρτη. Ο Κότρωνας είναι κτισμένος στον μύχο ενός όρμου στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου της Μάνης και διαθέτει παραλίες με άμμο και βότσαλο, καθώς και μια χερσόνησο μήκους 300 μέτρων, γνωστή ως Σκοπά, η οποία ενώνεται με την ενδοχώρα με μια λωρίδα γης από βότσαλα.
Η Κοινότητα: Στην τοπική Κοινότητα Κότρωνα εκτός από τον ομώνυμο οικισμό, υπάγονται και οι οικισμοί Γονέα, Λουκάδικα, Ριγανόχωρα, Σκαλτσοτιάνικα, Φλομοχώρι και Χαλικιά Βάττα, με τον συνολικό μόνιμο πληθυσμό της, να ανέρχεται στους 455 κατοίκους.
Ιστορία: Στην περιοχή έχουν βρεθεί ευρήματα όπως οψιδιανός, πέλεκεις και κεραμικά τα οποία έχουν χρονολογηθεί από την πρωτοελλαδική, μεσοελλαδική και Mυκηναϊκή περίοδο.
Στον Κότρωνα έχει τοποθετηθεί η αρχαία πόλη Τεύθρωνα, την οποία σύμφωνα με τον Παυσανία, ίδρυσε ο Αθηναίος Τέθραντας. Η Τεύθρωνα ανήκει στο Κοινό των Ελευθερολακώνων. Ίχνη αρχαίων κτιρίων έχουν εντοπιστεί στην χερσόνησο Σκοπά, όπου τοποθετείται η μία από τις δύο ακροπόλεις της πόλης. Η άλλη βρισκόταν στη θέση του κάστρου Λουκάδικων. Υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο.
Εκκλησίες: Στον Κότρωνα βρίσκονται ο ναός του Αγίου Νικολάου, με τρούλο, ο οποίος κτίστηκε στη θέση παλαιότερου ναού στη χερσόνησο Σκοπά, ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους, ο ναός της Παναγίας και ο ναός της Υπαπαντής, ένας μονόχωρος, καμαρόσκεπος ναός ο οποίος έχει τοιχογραφίες του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα και έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. 
Πύργοι: Στον Κότρωνα σώζονται επίσης πύργοι, όπως ένα πυργόσπιτο του 1870, το οποίο έχει μετατραπεί σε εστιατόριο. Κοντά στη Γονέα βρίσκεται η μονή του Σωτήρος.

ΤΟ ΕΞΩ ΝΥΜΦΙΟ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Έξω Νύμφιο είναι οικισμός της Τοπικής Κοινότητας Εξω Νυμφαίου, στον Δήμο Ανατολικής Μάνης στο νομό Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 109 κατοίκους. 
Στην Κοινότητα εκτός από το Εξω Νύμφιο υπάγονται και οι οικισμοί Αλύπα και Μέσα Χώρα, με τον συνολικό της μόνιμο πληθυσμό να ανέρχεται στους 163 κατοίκους.
Είναι κτισμένο κοντά στα δυτικά παράλια του Λακωνικού κόλπου, σε υψόμετρο 150 μέτρων σε απότομο ύψωμα στην προσηλιακή (ανατολική) Μάνη. Το Έξω Νύμφι αποτελεί τον μεγαλύτερο από τους συνοικισμούς που αποτελούν το Νύφι. 
Το Έξω Νύμφι είναι κτισμένο στην πλαγιά υψώματος και αποτελείται από συστάδες συγγενικών σπιτιών που ανήκουν σε διαφορετικά γένη. Τα γένη που έχουν εγκατασταθεί στο Έξω Νύμφι είναι οι Βεντίκοι, Μπουρίκοι, Τσιγκάκοι, Μουσούληδες, Χριστοδουλάκοι, Κλαπατσιάροι, Μανούσοι και Τετραδάκηδες. Στο ψηλότερο σημείο του χωριού καθώς στο βορειότερο τμήμα, γνωστό ως Βίγλα, βρίσκονται τα πυργόσπιτα των ισχυρότερων οικογενειών, μαζί με απλούστερα κτίρια, κτισμένα τόσο πριν όσο και μετά την Επανάσταση του 1821, καθώς και μια μικρή εκκλησία. Στο χαμηλότερο τμήμα του οικισμού βρίσκονται τα νεότερα κτίσματα, κατά μήκος του δρόμου. Εκεί βρίσκονται η ενοριακή εκκλησία, αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο, λιοτρίβεια, καφενείο-κατάστημα και η πλατεία του χωριού, γνωστή ως σπλάντζα.

Η ΚΟΚΚΑΛΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Κοκκάλα είναι οικισμός και Τοπική Κοινότητα στον Δήμο Ανατολικής Μάνης του νομού Λακωνίας, στην περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 146 κατοίκους. Το χωριό υπάγεται στην δημοτική ενότητα Ανατολικής Μάνης και ήταν μέρος του Δήμος Ανατολικής Μάνης το 1997 – 2010. Σήμερα υπάγεται στην κοινότητα Κοκκάλας.
Ο οικισμός βρίσκεται σε μια τοποθεσία με άγρια ομορφιά, έχει μεγάλη ιστορία και σε συνδυασμό με τους επιβλητικούς πύργους και τις μαγευτικές παραλίες κάνουν την Μάνη και ειδικότερα την Κοκκάλα έναν ιδανικό προορισμό για όλες τις εποχές.
Ως Τοπική Κοινότητα η Κοκκάλα περιλαμβάνει και τους οικισμούς Αγιο Νικόλαο, Ολυμπιές, Παχιάνικα και Σπίρα, με τον συνολικό μόνιμο πληθυσμό της, να ανέρχεται στους 158 κατοίκους.

Η ΓΡΑΦΙΚΗ ΒΟΤΣΑΛΩΤΗ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΟΚΚΑΛΑΣ
Η Κοκκάλα Λακωνίας, είναι ένα πανέμορφο χωριό που διαθέτει και βοτσαλωτή παραλία με γαλαζοπράσινα νερά και μικρό λιμανάκι. Τόσο το χωριό, όσο και η υπόλοιπη Μάνη και η Λακωνία γενικότερα, είναι ένας μαγευτικός τόπος, που αξίζει να την επισκεφθούμε όλες τις εποχές του χρόνου.

Η ΣΠΙΡΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Σπείρα ή Σπίρα είναι οικισμός της Τοπικής Κοινότητας Κοκκάλας, της Δημοτικής Ενότητας Ανατολικής Μάνης, στον Δήμο Ανατολικής Μάνης του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Ο πληθυσμός του οικισμού είναι 4 μόνιμοι κάτοικοι.
Ο οικισμός της Σπίρας αποτελείται από δύο μέρη: τον “Κοζουνά”, στις παρυφές του λόφου και την “Κορφή”, στην κορυφή του λόφου, η οποία είναι ορατή από το δημόσιο δρόμο, όπου δεσπόζουν τα πυργόσπιτα και τα “Καστελάρικα”. Υπάρχει πακτωμένο ανάμεσα σε δύο μεγάλες πέτρες και ένα κανόνι που έχει απομείνει να θυμίζει την ιστορία του τόπου. Εκτός από την παλαιά εκκλησία (Παναγία η Σπηλαιώτισσα) υπάρχει και ένας παλαιός μύλος, ίσως ο μόνος αλευροανεμόμυλος της Μέσα Μάνης.

ΤΟ ΦΛΟΜΟΧΩΡΙ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Φλομοχώρι είναι οικισμός της Κοινότητας Κότρωνα στη Δημοτική Ενότητα Ανατολικής Μάνης του Δήμου Ανατολικής Μάνης, του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 97 κστοίκους. Aνήκει στα χωριά της προσηλιακής Μάνης. Απέχει 4 χιλιόμετρα από τον Κότρωνα.
Οι εκκλησίες του χωριού: Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα. Άλλες εκκλησίες περιλαμβάνουν τον Ταξιάρχη, με εντοιχισμένα ανάγλυφα, και τον Άνικο, από το Άγιος Νίκων, ο οποίος έχει εντοιχισμένα υλικά από αρχαίο ναό. Ο ναός των Ασωμάτων είναι ένας δίδυμος ναός με τοιχογραφίες του 13ου και 14ου αιώνα, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί αρχαίο μνημείο. Στο όρος Μακρύναρος βρίσκεται ο τοιχογραφημένος ναός του Αγίου Γεωργίου του Μακρυνιώτη. Προς Βάτα βρίσκεται ο τοιχογραφημένος Βυζαντινός ναός της Αγίας Κυριακής. Στη θέση Βάτα βρίσκεται ο ναός της Αγίας Βαρβάρας, ένας σταυρεπίστεγος ναός με τρούλλο διαστάσεων 2,20 x 10 μέτρα. Στο εσωτερικό του σώζονται το κτιστό τέμπλο και η κτιστή Aγία Tράπεζα, καθώς και τοιχογραφίες δύο περιόδων μεταβυζαντινής εποχής.
Οι Πύργοι του χωριού: Το χωριό είναι γνωστό για τους πύργους του. Οι πύργοι είναι δείγμα της παραδοσιακής μανιάτικης αρχιτεκτονικής και κτίστηκαν από τον 17ο μέχρι τον 19ο αιώνα, ως οχυρωμένες κατοικίες. Επίσης, στη θέση Καυκί βρίσκεται ο Πύργος ιδιοκτησίας Mανιατάκου, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, γιατί, μαζί με τα προσκτίσματα του και τον περίβολό του, αποτελεί τυπικό δείγμα οχυρής κατοικίας.
Στο χωριό ομιλείται η Μανιάτικη διάλεκτος.

Η ΛΑΓΙΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Λάγια είναι ένα όμορφο χωριό και Τοπική Κοινότητα του Δήμου Ανατολικής Μάνης του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 44 κατοίκους.
Στην αρχαιότητα ήταν αποικία της Λα (Η Λας ήταν διάσημη αρχαία πόλη της Λακεδαιμονίας). Υπήρξε επίσης έδρα της επισκοπής Λαγίας, καθώς και έδρα του π. Δήμου Λαγίας. Είχε ως έμβλημα τον Κέρβερο.
Στην Τοπική Κοινότητα Λαγίας, εκτός του οικισμού Λάγια, υπάγονται και οι οικισμοί Αγιος Κυπριανός, Ακρογιάλι, Αχίλλειο, Διμαρίστικα, Καινούργια Χώρα, Κοκκινόγεια, Κορογονιάνικα, Μαρμάρι, Πάλιρος, Πόρτο Κάγιο και Προφήτης Ηλίας, με τον συνολικό πληθυσμό της Κοινότητας να ανέρχεται στους 134 κατοίκους.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΥΘΕΙΟΥ (ΕΔΡΑ ΓΥΘΕΙΟ)

ΤΟ ΓΥΘΕΙΟ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Γύθειο είναι ιστορική κωμόπολη, λιμάνι και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Ανατολικής Μάνης του Νομού Λακωνίας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με πληθυσμό 4.070 κατοίκους.
Βρίσκεται στη νότια Πελοπόννησο κοντά στις εκβολές του ποταμού Ευρώτα, δυτικά του μυχού του Λακωνικού κόλπου. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Λαρύσιο και αποτελεί το κυριότερο λιμάνι του Λακωνικού κόλπου και το δεύτερο της νότιας Πελοποννήσου, μετά την Καλαμάτα.
Η νότια άκρη της πόλης του Γυθείου ενώνεται μέσω μικρής προβλήτας με ένα μικρό νησί, την αρχαία Κρανάη ή Μαραθονήσι, όπου βρίσκονται ο πύργος του Τζαννετάκη Γρηγοράκη, ο οκτάγωνος ομώνυμος φάρος (φάρος Κρανάης) και ο μικρός ναός του Αγίου Πέτρου.
Το Γύθειο αποτελεί έδρα του Δήμου Ανατολικής Μάνης, καθώς και έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Μάνης. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Λακωνίας μετά την Σπάρτη.
Η Κοινότητα Γυθείου: Στην Κοινότητα Γυθείου, εκτός του ομώνυμου οικισμού, υπάγονται και οι οικισμοί Αγιος Κωνσταντίνος, Βουτρούβη, Γυριστά, Λίμνη, Μαρούλια, Πασσαβάς, Πριτσιώτικο και Σελινίτσα, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται στους 4.503 κατοίκους.
Ονομασία: Ως τοπωνύμιο το Γύθειο πρωτοεμφανίζεται στην ιστορία τον 5ο αιώνα π.Χ.. Πρώτη αναφορά κάνει ο Θουκυδίδης στην επιδρομή του Αθηναίου Τολμίδη στον Λακωνικό στα νεώρια των Σπαρτιατών χωρίς όμως ν΄ αναφέρει ρητά το Γύθειο. Ο Πολύβιος και ο Στράβων αναφέρουν το Γύθειο με «ει». Ενώ ο Παυσανίας, καθώς κι οι νεότεροι, όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Πλούταρχος με «ι». Έτσι ακόμη νεότεροι κάνουν χρήση και των δύο τύπων.
Ο Παυσανίας ως ετυμολογία του ονόματος “Γύθειον” παρουσιάζει στα «Λακωνικά» του την πεποίθηση των αρχαίων κατοίκων ότι σήμαινε «Γη των θεών», από την ομηρική λέξη τετράγυον «Γύον» (Γη) + θεός και αυτό από την παράδοση ότι κάποτε ο Ηρακλής και ο Απόλλων κατά το χτίσιμο της πόλης ήλθαν σε σύγκρουση εξ αιτίας του μαγικού τρίποδα του Μαντείου των Δελφών. Επειδή όμως ο αγώνας δεν αναδείκνυε νικητή, τελικά κατόπιν της μεταξύ τους συνδιαλλαγής αντί Ηρακλείας ή Απολλωνίας ονόμασαν την πόλη «Γη θεών», με συνέπεια να τιμώνται και οι δύο στην πόλη αυτή.
Είναι καταφανές ότι ο μύθος αυτός δεν είναι τίποτε άλλο από τη συνεύρεση του αχαϊκού και δωρικού πνεύματος, από την εξ ανάγκης αποδοχή και κοινή συγκατοίκηση των Αχαιών (Απόλλων) με τους Δωριείς (Ηρακλείδες) μετά την κάθοδο (επιστροφή τους), αφότου σταμάτησε ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα. Την ετυμολογία αυτή του Παυσανία επανέλαβαν πλήθος νεότερων συγγραφέων μέχρι σήμερα.
Αρχαιότητα: Πρώτος που ξεκίνησε τις αρχαιολογικές έρευνες στο Γύθειο ήταν ο Ανδρέας Σκιάς το 1891, αποκαλύπτοντας το αρχαίο θέατρο του Γυθείου στο βόρειο άκρο του, καθώς και την ακρόπολη δυτικά του θεάτρου. Το έργο εκείνου συνέχισαν πολλοί άλλοι μεταξύ των οποίων και η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή. Από τη μελέτη των αρχαιολογικών και σπηλαιολογικών ευρημάτων και των σχετικών αναφορών των αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων, έχουν παρουσιασθεί σπουδαία συγγράμματα για την ιστορία του Γυθείου.
Σύμφωνα με το γεωγράφο του 2ου αιώνα μ.Χ. Παυσανία, ο Πάρις πέρασε πάνω σε αυτό την πρώτη του νύχτα με την Ωραία Ελένη ύστερα από την αρπαγή της. Πάνω στην Κρανάη πέρασαν την πρώτη νύχτα ο Πάρις και η Ωραία Ελένη, όπως λέει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, Ραψωδία Γ, στίχος 445.
Ενας αρχαίος θρύλος: Σύμφωνα με έναν αρχαίο θρύλο, το Γύθειο ιδρύθηκε από τον Ηρακλή και τον Απόλλωνα. Ο Ηρακλής και ο Απόλλων παριστάνονταν συχνά στα αρχαία νομίσματα της πόλης όπως και οι Διόσκουροι. Η μορφή των ονομάτων τους δείχνει ότι είχαν έντονη επίδραση από τους Φοίνικες από την Τύρο οι οποίοι σε πανάρχαιους χρόνους έκαναν συχνά εμπόριο στην περιοχή. Το Γύθειο είχε γίνει το επίκεντρο του εμπορίου των Φοινίκων στις Λακωνικές ακτές, κύριο προϊόν ήταν ο θαλασσινός Μύρηξ.
Ο σύγχρονος οικισμός: Το σύγχρονο Γύθειο ιδρύθηκε από τον Τζανέτο Γρηγοράκη ή Τζανήμπεη (1742-1813), ο οποίος ήταν ο τρίτος Μπέης της Μάνης, και τους τρεις γιους του, ώστε να γίνει πρωτεύουσα της Ανατολικής Μάνης.
Επανάσταση 1821: Στις 23 Μαρτίου του 1821 οι Γρηγοράκηδες μαζί με άλλους οπλαρχηγούς της Ανατολικής Μάνης, τον Π. Κοσονάκο, Ι. Κατσούλη κ.ά. ύψωσαν στο Μαραθονήσι – Γύθειο την σημαία της Επανάστασης έχοντας προηγουμένως συγκροτήσει ένοπλα σώματα. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης στο Γύθειο κατέφυγαν πολλές οικογένειες για ασφάλεια.
Το σύγχρονο Γύθειο: Το σύγχρονο Γύθειο υψώνεται αμφιθεατρικά στους ανατολικούς πρόποδες του αρχαίου Λαρυσίου όρους, που σήμερα ονομάζεται από τους ντόπιους «Ακούμαρος» ή «Κούμαρος», ακριβώς πάνω από το κυρίως λιμάνι, που θεωρείται το ασφαλέστερο της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου και από το οποίο πραγματοποιούνται εξαγωγές εσπεριδοειδών, (κυρίως πορτοκαλιών) λαδιού και ελιάς.
Το λιμάνι του Γυθείου: Το λιμάνι του Γυθείου, είναι ένα ασφαλές και βρίσκεται σε πολύ εμπορικά πλεονεκτική θέση. Τον Αύγουστο του 2017 εγκαινιάστηκε η επέκταση του λιμανιού η οποία επιτρέπει τον ελλιμενισμό μεγαλύτερων πλοίων.

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΤΖΑΝΕΤΑΚΗ
Ο εμβληματικός πύργος του Τζαννετάκη Γρηγοράκη πάνω στο νησί Κρανάη στο Γύθειο, κτίστηκε το έτος 1829, αποτελεί δε σήμερα ένα θαυμαστό αξιοθέατο.

Η ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Δροσοπηγή είναι ένα παραδοσιακό χωριό και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Γυθείου του Δήμου Ανατολικής Μάνης στο Νομό Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με πληθυσμό 46 μόνιμους κατοίκους. Στην Κοινότητα υπάγεται και ο οικισμός Ελαία με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται σε 57 κατοίκους.
Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 427 μέτρων, και αποτελείται από παραδοσιακά μανιάτικα πυργόσπιτα, υπαγόμενο στους διατηρητέους οικισμούς.
Στην εικόνα ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου Δροσοπηγής.

Ο ΑΓΕΡΑΝΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Αγερανός είναι οικισμός της Τοπικής Κοινότητας Νεοχωρίου, της Δημοτικής Ενότητας  Γυθείου, του Δήμου Ανατολικής Μάνης, του Νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με μόνιμο πληθυσμό 16 κατοίκους. Απέχει από την Σπάρτη περίπου 49 χλμ..
Ο Αγερανός είναι παραθαλάσσιος οικισμός της νοτιοδυτικής Λακωνίας και βρίσκεται στον βορειοδυτικό μυχό του Λακωνικού Κόλπου, πάνω σε μικρό ακρωτήριο που χωρίζει τους όρμους Επάνω και Κάτω Βαθύ, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 50 μέτρα.
Ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός, λόγω των πυργόσπιτων και των εκκλησιών που υπάρχουν στο χωριό.
Αξιοθέατα: Το πυργόσπιτο των Γρηγοράκηδων (Πύργος Αντωνόμπεη Γρηγοράκη), κατασκευής 1782 • Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (19ος αι.) λιθόκτιστη, μονόχωρη, καμαροσκέπαστη με ημικυκλική αψίδα ιερού. Η θύρα και τα παράθυρα πλαισιώνονται από λαξευμένους πωρόλιθους. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο • Ο ναός των Ταξιαρχών, δίπλα στον πύργο των Γρηγοράκηδων • Το πυργόσπιτο Τσικουριού • Η εκτεταμένη παραλία του οικισμού.

ΤΟ ΠΥΡΓΟΣΠΙΤΟ ΤΩΝ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΔΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΕΡΑΝΟ
Το πυργόσπιτο των Γρηγοράκηδων (Πύργος Αντωνόμπεη Γρηγοράκη), κατασκευής 1782. Μαζί με τα προσκτίσματα και τον περίβολό του αποτελεί αξιόλογο φρουριακό συγκρότημα και χαρακτηριστικό δείγμα της τοπικής Μανιάτικης αρχιτεκτονικής. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο.

Ο ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΕΡΑΝΟ
Ο ναός των Ταξιαρχών στον Αγέρανο του Δήμου Ανατολικής Μάνης, βρίσκεται δίπλα στον πύργο των Γρηγοράκηδων. Είναι μονόχωρος, σταυροειδής με τρούλο και πεντάπλευρη κόγχη ιερού και χρονολογείται στα μεταβυζαντινά χρόνια. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΙΤΥΛΟΥ (ΕΔΡΑ ΑΡΕΟΠΟΛΗ)

Η ΑΡΕΟΠΟΛΗ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Η Αρεόπολη είναι οικισμός, Τοπική Κοινότητα και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Οιτύλου του Δήμου Ανατολικής Μάνης, της  Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 805 μόνιμους κατοίκους. Η Αερόπολη είναι και ιστορική έδρα του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Μέχρι το 1912, ονομαζόταν Αρεόπολις (Τσίμοβα). Έχει κριθεί διατηρητέος οικισμός.
Ονομασία: Η ονομασία Αρεόπολη οφείλεται στον Άρη, θεό του πολέμου, κατά την Ελληνική Μυθολογία, ή στους αέρηδες της περιοχής, που φυσούν όλο το χρόνο. Η ονομασία Τσίμοβα, ή Τζίμοβα, επί Τουρκοκρατίας, κατά την επικρατέστερη εκδοχή, είναι σλαβική και κατά τον Κόμη ετυμολογείται από το βαπτιστικό όνομα «Τσίμο» ή από τη λέξη Ζιμά που μεταφράζεται ως χειμώνας.
Η Αρεόπολη έλαβε τη σημερινή της ονομασία, κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα.
Γεωγραφικά στοιχεία: Η Αρεόπολη Λακωνίας βρίσκεται σε υψόμετρο 250 μέτρων σε πλάτωμα κάτω από την κορυφή Προφήτης Ηλίας του Σαγγιά, στη δυτική πλευρά της Μάνης. Βρίσκεται ανάμεσα στους κόλπους Οιτύλου και Διρού. Απέχει δύο χιλιόμετρα από το Λιμένι, στον κόλπο Οιτύλου. Η περιοχή της παράγει εκλεκτά ελαιόλαδα και έχει αξιόλογη κτηνοτροφία.
Η Κοινότητα Αρεόπολης: Στην Κοινότητα Αερόπολης εκτός του ομώνυμου οικισμού, υπάγονται και οι οικισμοί Δρυάλια, Λαγοκοίλι, Λιμένι, Ομαλές και Σωτήρας, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται στους 938 κατοίκους.

ΤΟ ΛΙΜΕΝΙ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Λιμένι ή Λιμένιον, είναι οικισμός της τοπικής Κοινότητας Αρεοπόλεως, της Δημοτικής Ενότητας Οιτύλου, στον Δήμο Ανατολικής Μάνης του Νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με πληθυσμό 11 μόνιμους κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία:Το Λιμένι Λακωνίας είναι κτισμένο σε υψόμετρο 20 μέτρων, απέχει 5 χιλιόμετρα από την Αρεόπολη, της οποίας αποτελεί επίνειο. Απέχει 154 ναυτικά μίλια από τον Πειραιά. Είναι κτισμένο σε κόλπο στις δυτικές ακτές της μέσα Μάνης, απέναντι από τον οικισμό Καραβοστάσι, το οποίο είναι το επίνειο του Οιτύλου. Ο κόλπος αποτελεί το ασφαλέστερο φυσικό λιμάνι στις δυτικές ακτές της Μάνης.
Ιστορικά στοιχεία: Το Λιμένι αναπτύχθηκε υπό την κυριαρχία της οικογένειας Μαυρομιχάλη, η οποία είχε την έδρα της στην Αρεόπολη. Μετά τα Ορλωφικά το 1770 η ισχύ τους αυξανόταν διαρκώς μέχρι τα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια και αυτό αντικατοπτρίστηκε στην ανάπτυξη τόσο της Αρεόπολης, όσο και του Λιμενίου, όπου κτίστηκαν εκκλησίες και μεγάλα αρχοντικά, όπως το παλάτι του Πετρόμπεη, ο οποίος ήταν ο τελευταίος μπέης της Μάνης. 
Το σύγχρονο Λιμένι: Σήμερα το Λιμένι έχει εξελιχθεί σε σημαντικό τουριστικό προορισμό με καταλύματα, χώρους εστίασης και διάφορα καταστήματα

Ο ΓΕΡΟΛΙΜΕΝΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Γερολιμένας είναι παραθαλάσσιος οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Οιτύλου, στον Δήμου Ανατολικής Μάνης του νομού Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με πληθυσμό 58 μόνιμους κατοίκους. Στην Κοινότητα Γερολιμένος εκτός του ομώνυμου οικισμού, υπάγεται και ο οικισμός Οχιά, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται στους 114 κατοίκους.
Η ονομασία του οικισμού πιθανότατα οφείλεται στην θεώρησή του ως ιερού λιμανιού. Αναφέρεται ως επίνειο των αρχαίων Λακωνικών πόλεων Μέσσα και Ιππόλα, που βρίσκονταν στα Βορειοδυτικά του σημερινού οικισμού. Κατά το παρελθόν αναφερόταν στην τοπική διάλεκτο της Μάνης ως Λιμένας
Ο Γερολιμένας είναι κτισμένος σε υψόμετρο 8 μέτρων, στο νότιο άκρο της Μάνης στο μυχό ενός ομώνυμου όρμου, του τρίτου επιμέρους βορειοδυτικά του ακρωτηρίου του Ταινάρου. Κοντά στον Γερολιμένα καταλήγει το υψίπεδο Εμπρός, το οποίο εκτείνεται μέχρι τον Μέζαπο. Απέχει 49 χλμ. από το Γύθειο και 95 χλμ από την, πρωτεύουσα του νομού Λακωνίας, Σπάρτη. 
Εκκλησιαστικά υπάγεται στη μητρόπολη Μάνης ενώ ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο. Η οικονομία του Γερολιμένα βασίζεται κυρίως στον τουρισμό.

ΤΟ ΟΙΤΥΛΟ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Το Οίτυλο (παλαιότερα ως Οἴτυλον και Βοίτυλον) είναι οικισμός, τοπική Κοινότητα και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Ανατολικής Μάνης, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 324 κατοίκους.
Το Οίτυλο είναι ένας παραδοσιακός οικισμός της Εξω Μάνης που βρίσκεται σε υψόμετρο 237 μέτρων, δίπλα στο δρόμο Καλαμάτας – Αρεόπολης.
Στην Κοινότητα Οιτύλου εκτός του οικισμού Οίτυλος, υπάγονται και οι οικισμοί Αρφίγκια, Ελαιοχώρι, Καραβοστάσι και Χοτάσια, με τον συνολικό της πληθυσμό να ανέρχεται στους 471 κατοίκους.
Αρχαιότητα: Το Οίτυλο πήρε το όνομά του, από τον Οίτυλο του Άργους, γιό του Αμφιάνακτα και ήταν μία από τις Αχαϊκές πόλεις που κυβερνούσε ο Μενέλαος. Βρίσκεται περίπου στην ίδια θέση με την άλλοτε ακμάζουσα Αλληνική πόλη Αρχαία Οίτυλος, που αναφέρει ο Όμηρος και πήρε μέρος στον Τρωϊκό Πόλεμο. Προσφέρθηκε μάλιστα από τον Αγαμέμνονα ως «προίκα», για να εξευμενίσει το θυμό του Αχιλλέα.
Η σημασία και η αίγλη της πόλεως Οίτυλος, ήταν ισότιμη με όλες τις υπόλοιπες της Λακεδαίμονος που αναφέρονται στην Ιλιάδα από τον Όμηρο. Στη συγκεκριμένη δε περιοχή, είναι η κυρίαρχη πόλη μαζί με την Λας.
ΙΛΙΑΔΟΣ – ΡΑΨΩΔΙΑ Β΄(στίχοι:581-585)
Οἳ δ᾽ εἶχον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν,
Φᾶρίν τε Σπάρτην τε πολυτρήρωνά τε Μέσσην,
Βρυσειάς τ᾽ ἐνέμοντο καὶ Αὐγειὰς ἐρατεινάς,
οἵ τ᾽ ἄρ᾽ Ἀμύκλας εἶχον Ἕλος τ᾽ ἔφαλον πτολίεθρον,
οἵ τε Λάαν εἶχον ἠδ᾽ Οἴτυλον ἀμφενέμοντο,
Νεότερη Ιστορία: Η συμβολή των Μανιατών κατοίκων του Οιτύλου, στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, ήταν σημαντική.
Αδελφοποίηση: Το Οίτυλο αδελφοποιήθηκε το 1990, με το Καργκέζε της Κορσικής, της Γαλλίας. (Βλ. παρακάτω αφιέρωμα για το Γαλλικό χωριό Καργκέζε και τη σχέση του με τη Μάνη).

ΤΟ ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΜΕ ΤΟ ΟΙΤΥΛΟ ΚΑΡΓΚΕΖΕ ΣΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗ ΜΑΝΗ
Το Καργκέζε (Κορσικανικά: Carghjese) είναι χωριό και κοινότητα του Γαλλικού διαμερίσματος της Νότιας Κορσικής, στην δυτική ακτή του νησιού της Κορσικής, 27 χιλιόμετρα βόρεια του Αζαξιό. Ο πληθυσμό της Κοινότητας είναι 1.263 κάτοικοι.
Το χωριό ιδρύθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από τους απογόνους μια ομάδας μεταναστών από τη Μάνη, οι οποίοι είχαν πρωτοεγκατασταθεί στην Κορσική, έναν αιώνα νωρίτερα. Η οικονομία του χωριού σήμερα βασίζεται στον τουρισμό. Το Καργκέζε είναι γνωστό για τις δύο εκκλησίες του 19ου αιώνα, που είναι η μια απέναντι από την άλλη με θέα στο λιμάνι και τη θάλασσα. Μια έχει χτιστεί από από τους ντόπιους Κορσικανούς και η άλλη από τους απογόνους των Ελλήνων μεταναστών.
Στην φωτογραφία μερική άποψη του Καργκέζε με τις δύο εκκλησίες. Μπροστά είναι η εκκλησία που κτίστηκε από τους ντόπιους Κορσικανούς και στο βάθος η εκκλησία που κτίστηκε από τους απογόνους των Ελλήνων μεταναστών.
Το Οίτυλο, τρεις αιώνες περίπου από την άφιξή τους στην Κορσική των 730 αποικιστών από τη Μάνη (1676), το έτος 1990 αδελφοποιήθηκε με το Καργκέζε της Κορσικής, της Γαλλίας.

Στην παρακάτω φωτογραφία το χωριό Οίτυλο, όπως φαίνεται από τον δρόμο προς το Λιμένι.

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΔΙΡΟΥ
Ο Πύργος Διρού είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Οιτύλου, του Δήμου Ανατολικής Μάνης, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 250 κατοίκους.
Στην Κοινότητα εκτός του οικισμού Πύργου Διρού υπάγονται και οι οικισμοί Βελούσι, Γκλέζι, Καλός, Καμπινάρες, Μαρματσούκα, Νικάνδρειο, Ξεπαπαδιάνικα, Τριανταφυλλιά, Χαριά και Χαρούδα, με τον συνολικό πληθυσμό της να ανέρχεται σε 552 κατοίκους.
Ο οικισμός Πύργος Διρού είναι κτισμένος σε υψόμετρο 200 μέτρων και βρίσκεται περίπου 4 χιλιόμετρα νότια της Αρεόπολης, έχει δε χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός. Αποτελείται από επιμέρους κτιριακά σύνολα, με κεντρικό σύνολο τον Λευκιά. Οι πύργοι του έχουν χαρακτηριστεί μνημεία. Ανάμεσα στους πύργους ξεχωρίζει το συγκρότημα του οπλαρχηγού Σκλαβουνάκου, στον Πετρόλακκο. Το συγκρότημα διαθέτει εξαόροφο πύργο ύψους 19 μέτρων, ο οποίος πιθανόν να είναι ο ψηλότερος στη Μάνη, ένα μακρόστενο διώροφο σπίτι με ανώι, δεξαμενές νερού και οικογενειακό εκκλησάκι με νεκροταφείο. Κτίστηκε το 1812.
Άλλα αξιοθέατα του χωριού είναι οι βυζαντινοί ναοί του Aγίου Πέτρου Γλέζου και Ταξιαρχών Γλέζου, ο μονόχωρος ναός των Αγίων Θεοδώρων στου Καλού, του 12ου αιώνα, και ο μονόχωρος ναός του Αγίου Νικολάου, με κτιστό τέμπλο και τοιχογραφίες του 1868. Tο παλιό σχολείο του Πύργου Διρού έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο έχουν ενσωματωθεί σε αυτό υλικό από παλαιότερα κτίρια.
Κοντά στο Πύργο Διρού και στις ακτές του κόλπου Διρού, ο οποίος βρίσκεται ανάμεσα στον Πύργο και στην Αρεόπολη, βρίσκονται τρία σπήλαια, η Αλεπότρυπα, η Γλυφάδα ή Βλυχάδα και το Καταφύγι.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΜΥΝΟΥΣ (ΕΔΡΑ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ)

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΜΥΝΟΥΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Ο Άγιος Νικόλαος είναι χωριό και τοπική Κοινότητα, καθώς και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Σμύνους του Δήμου Ανατολικής Μάνης, του Νομού Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 129 κατοίκους.
Γεωγραφικά Στοιχεία: Βρίσκεται στις νοτιοανατολικές υπώρειες του Ταϋγέτου, βορειοδυτικά του Γυθείου και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 400 μέτρα. Απέχει 49 χλμ. περίπου Νότια της Σπάρτης. Η τοπική Κοινότητα του Αγίου Νικολάου, είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 7,411 τ. χλμ..
Αξιοθέατα: Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην κεντρική πλατεία του χωριού • Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, σε αίθουσα του Δημαρχείου, όπου διοργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα, για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης • Το Πυροβολείο, σε περίοπτη θέση στο υψηλότερο σημείο του χωριού • Το Κάστρο Μπαρδουνιάς, σε κορυφή λόφου κοντά στο χωριό.
Σημείωση: Στον Δήμο Ανατολικής Μάνης, στην Δημοτική Ενότητα Ανατολικής Μάνης υπάρχει ο συνώνυμος οικισμός Άγιος Νικόλαος.
Φωτογραφία από in lakonia.

Η ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΜΑΝΙΑΤΩΝ
Η Ένωση των Απανταχού Μανιατών «Η Μάνη», ιδρύθηκε στις 11 Μαΐου του 1989. Εδρεύει στον Πειραιά και στεγάζεται στο ιδιόκτητο νεοκλασικό κτίσμα της οδού Πραξιτέλους 215. Αποτελεί τον ιστορικότερο και πολυπληθέστερο σύλλογο Μανιατών με περισσότερα από 4.000 μέλη σε ολόκληρο τον κόσμο!
Σκοποί της «Ένωσης» είναι η καλλιέργεια αισθημάτων αγάπης και φιλαλληλίας μεταξύ των μελών της, η έρευνα και μελέτη της ιστορίας και του πολιτιστικού παρελθόντος της Μάνης, η προβολή της συνεισφοράς της στην εθνική δημιουργία, η διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος, των αρχαιολογικών θησαυρών και της φυσιογνωμικής της ιδιαιτερότητας καθώς και η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή των Μανιατών.
Οι δραστηριότητες του Συλλόγου είναι ποικίλες και αφορούν σε τομείς όπως ο πολιτισμός, ο αθλητισμός, τα γράμματα, οι τέχνες, η τοπική ιστορία της Μάνης, η οικονομική ζωή και η κοινωνική συνάρθρωση των Μανιατών. Η Ένωση των Απανταχού Μανιατών αγκαλιάζει όλους τους τοπικούς συλλόγους της Μάνης και είναι ανοιχτή σε δράσεις που υλοποιούνται από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς, οργανώσεις ή ιδρύματα.

Ο ΔΗΜΟΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ
Ο Δήμος Ελαφονήσου είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Έδρα του Δήμου είναι η Ελαφόνησος Η έκταση του Δήμου είναι 22 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του 898 κάτοικοι. Δήμαρχος του Δήμου Μονεμβασιάς είναι ο κ. Αγγελος Τσιριγωτάκης.
Ο Δήμος Ελαφονήσου περιλαμβάνει τους οικισμούς: Ελαφόνησος (νησίδα), το Καπάρι, το Κάτω Νησί, τη Λέυκη και την Πούντα.

Η ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΣ
Η Ελαφόνησος βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου. Ο πληθυσμός του νησιού 678 κάτοικοι που το καλοκαίρι σχεδόν διπλασιάζεται. Το νησί είναι πόλος έλξης τουριστών με κορύφωση το μήνα Αύγουστο.
“Η Ελαφόνησος είναι ένας φιλόξενος προορισμός, ένας σπάνιος τόπος. Η νήσος Ελαφόνησος, η περιοχή της Πούντας και η ευρύτερη έκταση στο ΝΑ άκρο της Πελοποννήσου που περιλαμβάνει τη λιμνοθάλασσα Στρογγύλη έως και το Μάγγανο, η νησίδα Παυλοπέτρι, καθώς και οι μικρές νησίδες περιμετρικά της νήσου (τα νησιά της Παναγίας και ο Αγλύφτης), αποτελούν την ευρύτερη Ελαφόνησο.
Η Ελαφόνησος διαθέτει μεταξύ άλλων τρεις από τις ομορφότερες παραλίες της Μεσογείου, έναν εξαιρετικά σπάνιο φυσικό πλούτο, ελκυστικά τοπία, υποθαλάσσιους θησαυρούς και τη γνωστή πλέον βυθισμένη πολιτεία, το «Παυλοπέτρι».
Ο πολυτιμότερος όμως θησαυρός της Ελαφονήσου είναι οι άνθρωποι της, οι νησιώτες της Πελοποννήσου, που ακούραστα χρόνια τώρα διατηρούν έναν από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους στη χώρα, προσδίδοντας στον τόπο τον σπάνιο στις μέρες μας χαρακτηρισμό αυθεντικό ψαρονήσι». Δήμος Ελαφονήσου.

ΝΟΜΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ – ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ

Το ΚΤΕΛ ΛΑΚΩΝΙΑΣ Α.Ε. με εμπειρία λειτουργίας πολλών δεκαετιών στοχεύει στην συνεχή ανανέωση του στόλου του και των υπηρεσιών του και αναζητά συνεχώς τις οργανωτικές και τεχνικές λύσεις οι οποίες θα παρέχουν στο επιβατικό κοινό την ποιότητα υπηρεσιών που επιθυμεί.
Το ΚΤΕΛ Ν. Λακωνίας Α.Ε. παρέχει με ποιότητα, ασφάλεια και ταχύτητα υπηρεσίες υπεραστικής επιβατικής συγκοινωνίας, τόσο εντός του Νομού Λακωνίας, όσο και με διανομαρχιακά δρομολόγια, συνδέοντας την Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας με αρκετές πόλεις της Ελλάδας, όπως η Αθήνα, ο Πειραιάς, η Κόρινθος, η Πάτρα, η Τρίπολη, η Καλαμάτα κ.α..

ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ – ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΗΓΕΣ: Ιστορία της Ελλάδα, Ιστορία της Ευρώπης, Ιστορικό αρχείο-παρακαταθήκη Θεόδωρου Ευαγγελούδη, Βικιπαίδεια, ιστότοποι και Σελίδες (Κοινωνικών Δικτύων) Περιφέρειας Πελοποννήσου, της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, των Δήμων της Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, καθώς και από ιδιωτικές σελίδες (Fb Pages) ή ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, τις οποίες αναγράφουμε στις επί μέρους αναφορές μας.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για όσους δημιουργούς φωτογραφιών έχουμε στοιχεία, αναγράφουμε το όνομά τους. Για όσους δεν έχουμε στοιχεία, αναγράφουμε την πηγή προέλευσης.

Κεντρικό αφιέρωμα για την Ελλάδα → Ελλάδα χωριά και πόλεις