Η Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης είναι η μεγαλύτερη στην Μακεδονία και στη Βόρεια Ελλάδα. Διοικητικά ανήκει στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και ταυτίζεται με τον π. Νομό Θεσσαλονίκης, ο οποίος ήταν ένας από τους 54 νομούς της Ελλάδας και ένας από τους επτά της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ από το 2011 αποτελεί τη Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης, μία από τις 74 Περιφερειακές Ενότητες της χώρας και μία από τις επτά της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Πρωτεύουσα του νομού είναι η ομώνυμη μεγαλούπολη, Θεσσαλονίκη.
Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη Περιφερειακή Ενότητα σε έκταση στη Βόρεια Ελλάδα (μετά την ΠΕ Σερρών) και η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό ΠΕ της Ελλάδας. Η Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό Περιφερειακή ενότητα της χώρας.
Αντιπεριφερειάρχης της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης είναι η κ. Παρασκευή Πατουλίδου.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης βρίσκεται στην κεντρική Μακεδονία και βρέχεται από τον Θερμαϊκό κόλπο στα δυτικά και τον Στρυμονικό κόλπο στα ανατολικά. Στο κεντρικό-βόρειο τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας, υπάρχει η κοιλάδα της Μυγδονίας με τη Λίμνη Κορώνεια (ή Λίμνη Αγίου Βασιλείου ή Λίμνη Λαγκαδά) και λίγο πιο ανατολικά τη Λίμνη Βόλβη, που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα.
Τα βουνά βρίσκονται στο κεντρικό και βόρειο τμήμα του νομού. Στα βουνά περιλαμβάνονται ο Χορτιάτης στα κεντροδυτικά του νομού, το Σιβρί και ο Βερτίσκος στα βόρεια, τα όρη Βόλβης, τμήμα από τα Κρούσσια και τμήμα από τα Κερδύλια στα βορειοανατολικά. Γειτονικά είναι ο Νομός Ημαθίας στα νοτιοδυτικά, ο Νομός Πέλλας στα δυτικά, ο Νομός Κιλκίς στα βόρεια, ο Νομός Σερρών στα ανατολικά και ο Νομός Χαλκιδικής στα νότια.
ΔΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΠΕ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει 14 Δήμους τους εξής: Δήμος Θεσσαλονίκης με έδρα τη Θεσσαλονίκη, Δήμος Αμπελοκήπων-Μενεμένης με έδρα τους Αμπελόκηπους, Δήμος Βόλβης με έδρα τον Σταυρό, Δήμος Δέλτα με έδρα τη Σίνδο, Δήμος Θερμαϊκού με έδρα την Περαία, Δήμος Θέρμης με έδρα τη Θέρμη, Δήμος Καλαμαριάς με έδρα την Καλαμαριά, Δήμος Κορδελιού-Ευόσμου με έδρα τον Εύοσμο, Δήμος Λαγκαδά με έδρα τον Λαγκαδά, Δήμος Νεαπόλεως-Συκεών με έδρα τις Συκιές, Δήμος Παύλου Μελά με έδρα την Σταυρούπολη, Δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη με έδρα το Πανόραμα, Δήμος Χαλκηδόνος με έδρα τα Κουφάλια και Δήμος Ωραιοκάστρου με έδρα το Ωραιόκαστρο.
Ο ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει έκταση 19,3 τ. χλμ. και μόνιμο πληθυσμό 325.182 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι η Θεσσαλονίκη.
Δήμαρχος του Δήμου Θεσσαλονίκης είναι ο κ. Στυλιανός Αγγελούδης.
Ο Δήμος διαιρείται σε 2 Δημοτικές Ενότητες τις εξής: Την Δημοτική Ενότητa Θεσσαλονίκης και την Δημοτική Ενότητα Τριανδρίας οι οποίες περιλαμβάνουν τις εξής Κοινότητες: Α’ Κοινότητα, Β’ Κοινότητα, Γ’ Κοινότητα, Δ’ Κοινότητα, E’ Κοινότητα, και την Κοινότητα Τριανδρίας. Οι περιοχές που περιλαμβάνει η κάθε Κοινότητα εμφαίνονται παρακάτω:
1. Δημοτική Ενότητα Θεσσαλονίκης: Περιλαμβάνει την Κοινότητα Α’ με πληθυσμό 53.017 κατοίκους (στην οποία υπάγονται το ιστορικό κέντρο και η περιοχή του Πεδίου του Άρεως (ΑΠΘ, ΔΕΘ) και αποτελείται από τις συνοικίες: Φραγκομαχαλάς, Άνω Λαδάδικα, Λαδάδικα, Βαρδάρης, Αριστοτέλους, Άγιος Δημήτριος, Αρχαία Αγορά (ο βυζαντινός Μεγαλοφόρος, παλαιά ονομασία Ομφαλός), Αγία Σοφία, Καπάνι, Άθωνος, Διαγώνιος, Ναυαρίνου, Ροτόντα, Σαράντα Εκκλησιές, Ιπποδρόμιο, Λευκός Πύργος), την Κοινότητα Β’ με πληθυσμό 35.962 κατοίκους (στην οποία υπάγονται οι περιοχές πέραν των Βυζαντινών βορειοδυτικών τειχών και των Δώδεκα Αποστόλων, αποτελείται δε από τις συνοικίες: Βαρδάρης, Παναγία Φανερωμένη, Ξηροκρήνη, Σιδηροδρομικός Σταθμός, Ξυλάδικα, Παλαιός Σταθμός, Μπεχτσινάρι, Σφαγεία-Ιχθυόσκαλα, Λαχανόκηποι, Δώδεκα Απόστολοι), την Κοινότητα Γ’ με πληθυσμό 31.805 κατοίκους (στην οποία υπάγονται οι περιοχές της Άνω Πόλης και του Επταπυργίου (βυζαντινής Ακρόπολης) και χωρίζεται στις συνοικίες: Αγία Αικατερίνη, Τσινάρι, Διοικητήριο, Βλατάδων, Ταξιάρχες, Κουλέ Καφέ, Πορτάρα, Άγιοι Ανάργυροι, Κάστρα, Επταπύργιο (Ακρόπολη)), την Κοινότητα Δ’ με πληθυσμό 92.882 κατοίκους (στην οποία υπάγεται η περιοχή της Τούμπας και χωρίζεται στις συνοικίες: Άνω Τούμπα, Κάτω Τούμπα, Άγιος Φανούριος, Δόξα, Κρυονέρι, Μαλακοπή) και την Κοινότητα Ε’ με πληθυσμό 150.321 κατοίκους (στην οποία υπάγονται οι πυκνοκατοικημένες περιοχές Φάληρο, Χαριλάου, Ανάληψη (Εξοχές ή Πύργοι), Ντεπώ, Ιπποκράτειο, Σαλαμίνα, Κηφισιά, Βυζάντιο, Τροχιοδρομικών, Νέα Ελβετία, Αλλατίνη, Οικισμός Ουζιέλ.
2. Δημοτική Ενότητα Τριανδρίας: Περιλαμβάνει την Κοινότητα Τριανδρίας με πληθυσμό 11.289 κατοίκους (στην οποία υπάγεται η συνοικία της Τριανδρίας και χωρίζεται στις γειτονιές Άνω Τριανδρία (Άγιος Σπυρίδων) και Νησάκι. Μέχρι το 1982 η Τριανδρία ήταν κοινότητα, το έτος 1983 αναγνωρίστηκε ως Δήμος και το 2011 ενσωματώθηκε στον Δήμο Θεσσαλονίκης).
Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Η Θεσσαλονίκη είναι η μεγαλύτερη πόλη της Μακεδονίας, έδρα του Δήμου, της Μητροπολιτικής περιοχής και του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, καθώς και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης.
Ιδρύθηκε το 316/5 π.Χ. από τον Μακεδόνα στρατηγό Κάσσανδρο, ο οποίος της έδωσε το όνομα της συζύγου του και ετεροθαλούς αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου Θεσσαλονίκης, και προήλθε από τη συνένωση 26 πολιχνών που βρίσκονταν γύρω από τον Θερμαϊκό κόλπο.
Η πόλη είναι ταυτισμένη με τον π. Νομό και νυν Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης, η οποία εκτός του ομόνυμου Δήμου, περιλαμβάνει και άλλους 13 Καλλικρατικούς Δήμους.
Μια περιοχή με στρατηγική θέση και ένδοξη ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Εξαιτίας αυτής της θέσης της, η πόλη αποτελούσε αυτοκρατορική πρωτεύουσα στα χρόνια του Γαλέριου, ενώ με την ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού (120 π.χ.), έγινε ο σημαντικότερος κόμβος ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Πολιούχος της πόλης είναι ο μεγαλομάρτυρας Άγιος Δημήτριος.
Από την ίδρυση της από τον Κάσσανδρο, η Θεσσαλονίκη ως μία ακμάζουσα Ελληνιστική πόλη, μέχρι την εποχή της Οθωμανικής κυριαρχίας, αξιοποιεί τη στρατηγική της θέση και αναπτύσσεται σε μια πολυπολιτισμική πόλη. Από το 1912, με τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων και την ενσωμάτωση της περιοχής στο σύγχρονο Ελληνικό Κράτος, η Θεσσαλονίκη αποτελεί τη δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Ελλάδας. Ο πληθυσμός του Πολεοδομικού Συγκροτήματος υπολογίζεται σε 788.191 κατοίκους, κατά την απογραφή του 2011. Ο πληθυσμός της Μητροπολιτικής περιοχής ανέρχεται σε 1.012.013 κατοίκους, ενώ εκείνος της Περιφερειακής Ενότητας (πρώην νομού) σε 1.110.912 κατοίκους.
ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΟ ΒΑΘΡΟ ΑΓΑΛΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Σημαντικό στοιχείο για την ιστορία της αρχαίας Θεσσαλονίκης αποτελεί η ενεπίγραφη μαρμάρινη βάση, που βρέθηκε στη Ρωμαϊκή αγορά της πόλης. Πρόκειται για τμήμα βάθρου με αγάλματα της οικογένειας του Φιλίππου Β΄, που είχαν στηθεί εκεί το 2ο αι. μ.Χ.. Ένα από αυτά, σύμφωνα με την επιγραφή ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΝ, εικόνιζε την Θεσσαλονίκη, κόρη του Φιλίππου και γυναίκα του Κασσάνδρου, που έδωσε το όνομά της στην πόλη.
Χρονολόγηση: Ρωμαϊκή Περίοδος 2ο αι. μ.χ.
Τόπος εύρεσης: Θεσσαλονίκη
Υλικό: Μάρμαρο
Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ
Στην περιοχή της σημερινής πόλης και ειδικότερα στην Τούμπα, τη Διεθνή Έκθεση, το Μικρό Έμβολο, την Πολίχνη, τη Νέα Ευκαρπία, τη Σταυρούπολη και την Πυλαία υπήρχαν προϊστορικοί και μεταγενέστεροι οικισμοί και πολίσματα. Έως τον 6ο αιώνα π.Χ. η περιοχή κατοικούνταν από φύλα όπως οι Φρύγες, οι Παίονες, οι Μύγδονες κ.ά.. Σύμφωνα με τον Εκαταίο τον Μιλήσιο, στην εποχή του υπερίσχυαν οι Θράκες και οι Έλληνες. Το διάστημα 510 π.Χ. – 480 π.Χ. η περιοχή είχε υποταγεί στους Πέρσες. Οι Μακεδόνες πρέπει να μετακινήθηκαν στην περιοχή του Θερμαϊκού κόλπου τον 6ο αιώνα π.Χ..
Σημαντικό πόλισμα ήταν η Θέρμη, η οποία τοποθετείται από τους περισσότερους αρχαιολόγους στο Μικρό Έμβολο. Διέθετε το πιο μεγάλο και πιο ασφαλές λιμάνι στην περιοχή, αλλιώς δε θα το επέλεγε ο Ξέρξης Α΄ της Περσίας για να αγκυροβολήσει εκεί και να ξεκουράσει το στόλο του. Η Θέρμη καταλήφθηκε το 431 π.Χ. από τους Αθηναίους, οι οποίοι δύο χρόνια αργότερα την παρέδωσαν στον βασιλιά των Μακεδόνων Περδίκκα Β΄. Στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ., πάλι οι Αθηναίοι μεσολάβησαν προκειμένου να περιέλθει η Θέρμη στην κυριαρχία των νόμιμων διαδόχων του θρόνου της Μακεδονίας και όχι στον σφετεριστή Παυσανία.
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Με βασικό άξονα την αρχαία πόλη της Θέρμης, ο Κάσσανδρος ανάγκασε σε μετοίκηση τους πληθυσμούς 26 τοπικών παράκτιων πολισμάτων και χωριών της ευρύτερης περιοχής και της δυτικής Χαλκιδικής δημιουργώντας τη νέα πολιτεία, που ονοματοθέτησε προς τιμή της συζύγου του, Θεσσαλονίκης. Λόγω της θέσης της, που συνέδεε τη Μακεδονία με το Αιγαίο Πέλαγος, η Θεσσαλονίκη σε πολύ σύντομο διάστημα έγινε η σημαντικότερη πόλη σε ολόκληρη τη Μακεδονία. Η εμπορική σημασία της πόλης προσέλκυσε από νωρίς (3ος αιώνας π.Χ.) διάφορους εποίκους (Αιγύπτιους, Σύρους, Ιουδαίους) αυξάνοντας τον πληθυσμό και το τοπογραφικό της μέγεθος, ενώ διατηρούσε εμπορικές επαφές με όλα τα λιμάνια της Ανατολής. Από τα ιστορικά δεδομένα φαίνεται πως η πόλη διέθετε μόνιμη φρουρά Γαλατών μισθοφόρων.
Ο ΔΗΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ – ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ
Ο Δήμος Αμπελοκήπων – Μενεμένης έχει έκταση 8,9 τ. χλμ. και πληθυσμό 49.674 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι οι Αμπελόκηποι.
Δήμαρχος του Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης είναι ο κ. Κυρίζογλου Λάζαρος.
Διαιρείται σε 2 Δημοτικές Ενότητες τις εξής: Την Δημοτική Ενότητa Αμπελοκήπων με 5 Συνοικίες και την Δημοτική Ενότητα Μενεμένης με 3 Συνοικίες. Οι συστατικές Συνοικίες της κάθε Δημοτικής Ενότητας, εμφαίνονται παρακάτω:
1. ΔΕ Αμπελοκήπων: Περιλαμβάνει τους Συνοικισμούς Επταλόφου, Ακριτών, Καΐστρί (Καΐστριο Πεδίο), Σκεπάρνης και Φιλίππου.
2. ΔΕ Μενεμένης: Περιλαμβάνει τους Συνοικισμούς Νέας Μενεμένης, Βοσπόρου, Καζαντζάκη και Αγίου Νεκταρίου (Δενδροπόταμος).
ΟΙ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ
Οι Αμπελόκηποι είναι συνοικία της Θεσσαλονίκης με πληθυσμό 36.974 μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Μέχρι το 2011 ήταν Δήμος του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και το 2011 ενώθηκε με τον Δήμο Μενεμένης, συστήνοντας τον Δήμο Αμπελοκήπων-Μενεμένης, μέσω του Προγράμματος Καλλικράτης. Περιλαμβάνει τους Συνοικισμούς Επταλόφου, Ακριτών, Καΐστρί (Καΐστριο Πεδίο), Σκεπάρνης και Φιλίππου.
Ιστορία: Η περιοχή της Επταλόφου και των Αμπελοκήπων κατοικήθηκε αραιά και σποραδικά από τα αρχαία χρόνια όπως μαρτυρούν τάφοι και ταφικά ευρήματα της ύστερης Ρωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής περιόδου. Εποικίστηκε για πρώτη φορά κυρίως μετά από την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών από πρόσφυγες που προέρχονταν από την Κωνσταντινούπολη, την Ανατολική Ρωμυλία, την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία.
Οι Μικρασιάτες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή δημιούργησαν ανάμεσα σε άλλες και τη συνοικία Καΐστριο Πεδίο ή αλλιώς Καΐστρι, που πήρε το όνομά της από την ομώνυμη περιοχή της Ιωνίας της Μικράς Ασίας όπου ρέει ο Κάυστρος ποταμός, καθώς από εκείνες τις περιοχές προέρχονταν οι πρόσφυγες.
Η συνοικία Επτάλοφος παραπέμπει στην Κωνσταντινούπολη, που ονομάζεται και η επτάλοφος πόλη. Επίσης η περιοχή Σκεπάρνη (δηλαδή του Σκεπάρνη) έλαβε την ονομασία της από τον δημοδιδάσκαλο Γεώργιο Σκεπάρνη που συνέβαλε στο κτίσιμο του σχολείου της περιοχής και φέρει σήμερα τιμητικά το όνομά του.
Στο κέντρο του οικισμού της Επταλόφου ανεγέρθηκε το 1926 ο πρώτος Ναός στη μνήμη της Αγίας Ευφημίας από τον προσφυγικό σύλλογο «Σύνδεσμος Αμπελοκήπων-Συνοικία Επτάλοφος». Αργότερα (με έναρξη εργασιών το 1931) κτίσθηκε στο ίδιο σημείο ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, εντός του οποίου φυλάσσεται η βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, κειμήλιο των προσφύγων.
Ενα μήνα από την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς κατακτητές ιδρύθηκε εδώ η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην Ελλάδα, η «Ελευθερία», με την ομώνυμη εφημερίδα της και το πρώτο παράνομο τυπογραφείο της πόλης της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή της Επταλόφου.
Στις 8 Ιουλίου 1943 πραγματοποιήθηκε στην Επτάλοφο, μεσούσης της ναζιστικής κατοχής, μεγάλη διαδήλωση των κατοίκων ενάντια στην προοπτική επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής στο μεγαλύτερο τμήμα της Κεντρικής Μακεδονίας
Πολιτισμός: Σήμερα, οι Αμπελόκηποι χαρακτηρίζονται από τους πολλούς χώρους πολιτισμού και άθλησης. Στον τομέα του πολιτισμού περιλαμβάνονται οι ετήσιες καθιερωμένες εκδηλώσεις όπως τα «Ζωοδόχεια», τα «Χαλκίδεια», η «Ανθοέκθεση» καθώς και οι χειμερινές και θερινές κινηματογραφικές προβολές στα δύο Κινηματοθέατρα των Αμπελοκήπων: «Άστρον» και «Αλέξης Μινωτής».
Αθλητισμός: Στον τομέα του αθλητισμού τα δέκα σχολικά και δημοτικά στεγασμένα γυμναστήρια, τα ανοικτά γήπεδα και το κεντρικό δημοτικό Στάδιο Αμπελοκήπων προσφέρουν στους κατοίκους πολλές επιλογές και δυνατότητες άθλησης. Ταυτόχρονα έχουν δημιουργηθεί και εδρεύουν στους αθλητικούς χώρους της περιοχής τρεις ομάδες καλαθοσφαίρισης: ο Α.Ο Αμπελοκήπων, οι Αμπελόκηποι Θεσσαλονίκης και η Ελπίς Αμπελοκήπων.
Παιδεία: Στους Αμπελοκήπους λειτουργούν συνολικά 2 παιδικοί σταθμοί, 21 Νηπιαγωγεία, 9 Δημοτικά Σχολεία, 6 Γυμνάσια και 5 Λύκεια μεταξύ των οποίων το Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο με Λυκειακές Τάξεις.
Πολιτιστικές υποδομές: Πολιτιστικό Κέντρο Αμπελοκήπων Καραπάντσειο, Aριστοτέλειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Αμπελοκήπων, Α΄ Παιδική Βιβλιοθήκη Αμπελοκήπων, Β΄ Παιδική Βιβλιοθήκη Αμπελοκήπων, Κινηματοθέατρο «Άστρον», Δημοτικό Ωδείο, Κινηματοθέατρο «Αλέξης Μινωτής», Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ).
Μνημεία: Μνημείο Μικρασιατών (πάρκο Αγίου Παντελεήμονος), Μνημείο Μαρτύρων Προσκόπων Μικράς Ασίας – Αϊδινίου και Σωκίων, Μνημείο Εθνικής Αντίστασης, Μνημείο οκτώ εκτελεσθέντων Αντιστασιακών νέων 11ης Μαΐου, Άγαλμα αγωνιζόμενης Μάνας του Λαού, Μνημείο αγωνιστή Στέφανου Βελδεμίρη, Μνημείο Αντιστασιακής Οργάνωσης και Εφημερίδας «Ελευθερία», Συμμαχικό Κοιμητήριο Ζέιτενλικ και μνημεία πεσόντων, Μουσείο Γαλλικού Στρατιωτικού Νεκροταφείου Ζέιτενλικ, Ρωμαιοκαθολικός ναός εντός του Συμμαχικού Κοιμητηρίου Ζέιτενλικ, Μνημείο Σωκράτη Διορινού, Μνημείο του τελευταίου Βυζαντινού Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου, Καθολικό κοιμητήριο Αγίου Βικεντίου.
Ναοί: Ι.Ν.Ζωοδόχου Πηγής – Επταλόφου, Ι.Ν.Αγ.Παντελεήμονος – Αμπελοκήπων, Ι.Ν.Αναστάσεως Κυρίου – Αμπελοκήπων (πρώην Στρατοπέδου Μ.Αλεξάνδρου).
To Άγαλμα της αγωνιζόμενης Μάνας του Λαού στην πλατεία Επταλόφου, του Δήμου Αμπελοκήξπων-Μενεμένης, της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Φωτογραφία Δήμος Αμπελοκήπων-Μενεμένης.
Η ΜΕΝΕΜΕΝΗ
Η Μενεμένη (παλιότερα: Νέα Μαινεμένη) είναι περιοχή στα βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης η οποία ανήκει στον Δήμο Αμπελοκήπων – Μενεμένης. Ο πληθυσμός της είναι 15.039 κάτοικοι (σύμφωνα με την απογραφή του 2011). Περιλαμβάνει τους Συνοικισμούς Νέας Μενεμένης, Βοσπόρου, Καζαντζάκη και Αγίου Νεκταρίου (Δενδροπόταμος).
Ιστορία: Η Νέα Μενεμένη ιδρύθηκε το 1922, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, από 160 περίπου οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, πρόσφυγες από τη Μαινεμένη της Μικράς Ασίας. Το 1928 ολοκληρώθηκε η ανέγερση του ναού της Αγίας Παρασκευής (αφιερωμένος στην ίδια αγία σε ανάμνηση του παλαιού ναού της Αγίας Παρασκευής στη Μαινεμένη της Μικράς Ασίας), τρίκλιτη βασιλική με τρούλο. Το 1937 κτίστηκε το δημοτικό σχολείο (σημερινό 2ο Δημοτικό Σχολείο Μενεμένης), πέτρινο κτίσμα, στην οδό που σήμερα είναι ο πεζόδρομος Νίκου Κυριακίδη.
Συγκοινωνίες: Στη Μενεμένη βρίσκεται ο σταθμός Υπεραστικών Λεωφορείων ΚΤΕΛ Μακεδονία, η Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης καθώς και το ηλεκτροαμαξοστάσιο του ΟΣΕ.
Πολιτιστικές υποδομές: Πολιτιστικό Κέντρο και Βιβλιοθήκη Μενεμένης, Νέο Πολιτιστικό Κέντρο, Θέατρο και υπαίθριος Κινηματογράφος Μενεμένης, έργο των βραβευμένων αρχιτεκτόνων Πρόδρομου Νικηφορίδη και Bernard Cuomo.
Μνημεία: Mνημείο Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης και Μικρασιατικής Καταστροφής, Μνημείο Πεσόντων (πλατεία Αγίου Νεκταρίου), Συμμαχικό Κοιμητήριο Χαρμάνκιοϊ.
Στη φωτογραφία ο Ιερός Ναός της Αγίας Παρασκευής Μενεμένης (από Fb Page Μενεμένη Μενεμένη).
ΔΗΜΟΣ ΒΟΛΒΗΣ
Ο Δήμος Βόλβης έχει έκταση 782 τ. χλμ. και πληθυσμό 19.812 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι οι Σταυρός.
Δήμαρχος του Δήμου Βόλβης είναι ο κ. Διαμαντής Λιάμας.
Διαιρείται σε 6 Δημοτικές Ενότητες τις εξής: Ρεντίνας, Αγίου Γεωργίου, Απολλωνίας, Αρέθουσας, Εγνατίας και Μαδύτου οι οποίες περιλαμβάνουν 22 Τοπικές Κοινότητες με 28 Οικισμούς (Σε παρένθεση οι συστατικοί Οικισμοί τηςκάθε Κοινότητας):
1. ΔΕ Ρεντίνας: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Σταυρού, Ανω Σταυρού, Βόλβης (Μικρή Βόλβη, Ρεντίνα, Βαμβακιά, Μεγάλη Βόλβη).
2. ΔΕ Αγίου Γεωργίου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Ασπροβάλτας, Βρασνών (Βρασνά, Νέα Βρασνά, Παλιάμπελα).
3. ΔΕ Απολλωνίας: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Νέας Απολλωνίας (Νέα Απολλωνία, Μεσοπόταμο, Λουτρά Βόλβης), Στίβου (Στίβος), Νικομηδινού (Νικομηδινό), Μελισσουργού (Μελισσουργός), Περιστερώνας (Περιστερώνα, Πλατεία, Σπιτάκια).
4. ΔΕ Αρέθουσας: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Αρέθουσας (Αρέθουσα, Λευκούδα), Μαυρούδας (Μαυρούδα), Σκεπαστού (Σκεπαστό, Λίμνη), Στεφανινών (Στεφανινά, Κάτω Στεφανινά), Φιλαδελφίου (Φιλαδέλφιο, Ανοιξιά, Ξηροπόταμος),
5. ΔΕ Εγνατίας: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Προφήτου (Προφήτης, Μικροκώμη), Ευαγγελισμού (Ευαγγελισμός), Νυμφόπετρας (Νυμφόπετρα, Βαϊοχώρι).
6. ΔΕ Μαδύτου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Νέας Μαδύτου (Νέα Μάδυτος), Απολλωνίας (Απολλωνία, Κοκκαλού), Μοδίου (Μόδι).
Η ΜΙΚΡΗ ΒΟΛΒΗ
Η Μικρή Βόλβη είναι χωριό της Μακεδονίας στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης και βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της ομώνυμης λίμνης. Αποτελεί έδρα της τοπικής Κοινότητας Βόλβης και ανήκει στο Δήμο Βόλβης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 555 κατοίκους.
Ως τοπική Κοινότητα περιλαμβάνει τους Οικισμούς Μικρής Βόλβης, Ρεντίνας, Βαμβακιάς και Μεγάλης Βόλβης.
Η ΡΕΝΤΙΝΑ
Η Ρεντίνα είναι χωριό της Μακεδονίας, βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και και διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Βόλβης. Αποτελεί οικισμό της τοπικής Κοινότητας Βόλβης με έδρα τη Μικρή Βόλβη. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 504 κατοίκους.
Ιστορία: Η Ρεντίνα με τα στενά της αποτελεί πέρασμα από την Kεντρική, στην Aνατολική Μακεδονία. Στο νότιο τμήμα των στενών δεσπόζει το ομώνυμο βυζαντινό Κάστρο της Ρεντίνας. Στα Στενά της Ρεντίνας, στις 15 Ιουνίου 1821, έλαβε χώρα μεταξύ των Μακεδόνων Επαναστατών με επικεφαλής τον Κωνστάντιο και του Οθωμανικού Στρατού, η Μάχη της Ρεντίνας της οποίας η σημασία ήταν μεγάλη, διότι καθυστέρησε τους Οθωμανούς να αναλάβουν δράση στη Νότια Ελλάδα.
Τα Στενά της Ρεντίνας: Τα Στενά της Ρεντίνας ή Μακεδονικά Τέμπη ή Κοιλάδα των κλεφτών είναι η περιοχή ανάμεσα στα όρη του Χολομώντα και των Κερδυλίων. Αποτελεί μια κοιλάδα που ξεκινά από τα δυτικά και το χωριό Ρεντίνα, κοντά στη λίμνη Βόλβη και καταλήγει στον Στρυμονικό κόλπο.
Την κοιλάδα που σχηματίζεται διαπερνά ο μικρός ποταμός Ρήχιος, που μεταφέρει τα υπερεκχειλίζοντα ύδατα της λίμνης Βόλβη στον Στρυμονικό κόλπο. Τα στενά της Ρεντίνας είναι σημαντικός βιότοπος για τα αρπακτικά πουλιά και σταθμός για τα μεταναστευτικά είδη πουλιών. Σε λόφο των στενών υπάρχει το Βυζαντινό Κάστρο της Ρεντίνας ενώ στην είσοδο των στενών βρίσκεται ο ιστορικός μεταβυζαντινός ναός της Αγίας Μαρίνας
Το Κάστρο της Ρεντίνας: Το περίφημο Κάστρο της Ρεντίνας βρίσκεται επάνω στην κορυφή ενός λόφου, δίπλα στον Ρήχειο ποταμό, στην δυτική είσοδο των Στενών της Ρεντίνας ή Μακεδονικών Τεμπών. Ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο λόφο μαρτυρούνται από ευρήματα της νεολιθικής εποχής. Η κατοίκηση συνεχίζεται αδιάλειπτα ως την ύστερη αρχαιότητα. Κατοικήθηκε συνεχώς από τα αρχαιότατα χρόνια μέχρι τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οπότε εγκαταλείφθηκε γιατί είχε υποβαθμιστεί πια η στρατηγική σημασία του.
Αρχαιολογικές ανασκαφές: Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1976, έχουν στόχο τη δυνατότητα επίσκεψης του χώρου σε ένα ευρύτερο κοινό και διδαχής από την αποκατάσταση του μοναδικού μέχρι σήμερα στο Βορειοελλαδικό χώρο Βυζαντινού οικισμού, που βρισκόταν δίπλα στο μοναδικό δρόμο επικοινωνίας Ανατολής και Δύσης, στην αρχαία Εγνατία Οδό, που ήταν κέντρο ζωής και δράσης τόσο από την 3η χιλιετία έως τον 7ο αιώνα μ.Χ. αλλά και από τον 9 έως τον 15ο μ.Χ. αιώνα ως βυζαντινό οχυρωμένο πόλισμα.
Στη Ρεντίνα εδρεύει το Κέντρο Εκπαίδευσης Ανορθόδοξου Πολέμου των Λ.Ο.Κ..
Ο ΔΗΜΟΣ ΔΕΛΤΑ
Ο Δήμος Δέλτα είναι δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας που συστάθηκε το 2011 με το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Καταλαμβάνει έκταση 308,88 τ. χλμ και ο μόνιμος πληθυσμός του ανέρχεται σε 45.839 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι η Σίνδος, όπου βρίσκονται η Βιομηχανική Περιοχή Θεσσαλονίκης (ΒΙ.ΠΕ.Θ.) και το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος.
Δήμαρχος του Δήμου ΔΕΛΤΑ είναι η κ. Γερακίνα Μπισμπινά.
Ο Δήμος Δέλτα διαιρείται σε 3 Δημοτικές Ενότητες Αξιού, Εχέδωρου και Χαλάστρας οι οποίες περιλαμβάνουν 8 Δημοτικές Κοινότητες και 1 Τοπική Κοινότητα με 10 συστατικούς οικισμούς {1 μικρό χωριό και 9 μεγάλους (Κωμοπόλεις)}. Σε παρένθεση οι συστατικοί Οικισμοί της κάθε Κοινότητας:
1. ΔΕ Αξιού: Περιλαμβάνει τις Δημοτικές Κοινότητες Κυμίνων (Κύμινα), Νέων Μαλγάρων (Νέα Μάλγαρα) και την Τοπική Κοινότητα Βραχιάς (Βραχιά).
2. ΔΕ Εχεδώρου: Περιλαμβάνει τις Δημοτικές Κοινότητες Διαβατών (Αγία Σοφία, Διαβατά), Καλοχωρίου (Καλοχώρι, Νέας Μαγνησίας (Νέα Μαγνησία) και Σίνδου (Σίνδος).
3. ΔΕ Χαλάστρας: Περιλαμβάνει τις Δημοτικές Κοινότητες Ανατολικού (Ανατολικό), και Χαλάστρας (Χαλάστρα).
Η ΣΙΝΔΟΣ
Η Σίνδος (παλαιότερα γνωστή ως Τεκελί) είναι κωμόπολη της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, έδρα της Δημοτικής Ενότητας Εχεδώρου και του Δήμου Δέλτα, στην Περιφέρεια Κεντρικής Mακεδονίας. Έχει πληθυσμό 9.289 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Βρίσκεται βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης σε απόσταση 14 χιλιομέτρων και σε απόσταση 2 χλμ. δυτικά του ποταμού Γαλλικού (Εχεδώρου). Βόρεια της κωμόπολης, σε μικρή απόσταση, βρίσκεται η Βιομηχανική Περιοχή Θεσσαλονίκης, μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές ζώνες της Ελλάδας. Στην κωμόπολη βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος (παράρτημα Θεσσαλονίκης).
Ιστορία: Η Σίνδος αποτελεί αρχαία πόλη που αναφέρεται από τον Ηρόδοτο, με σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, που σήμερα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, στη Σίνδο – που τότε ονομάζονταν Τεκελή – έλαβαν χώρα οι διαπραγματεύσεις για την παράδοση της Θεσσαλονίκης. Τότε την κατοικούσαν περίπου 60 οικογένειες γηγενών. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στην περιοχή 389 Eλληνικές προσφυγικές οικογένειες, που αριθμούσαν συνολικά 1.457 άτομα.
Για την ύπαρξη της αρχαίας Σίνδου υφίσταται γραπτή μαρτυρία από τον Ηρόδοτο, στο έβδομο βιβλίο του, ότι ο στόλος του Ξέρξη εισχώρησε στο Θερμαϊκό κόλπο και ναυλόχησε στη Θέρμη, στην πόλη Σίνδο και στη Χαλάστρα. Από αυτήν την περιγραφή συνάγεται πως η Σίνδος ήταν παράλια πόλη που βρισκόταν μεταξύ αρχαίας Θέρμης και Χαλάστρας, στις εκβολές του Εχεδώρου ποταμού.
Η ονομασία Σίνδος είναι προελληνική, καθώς τοπωνύμια με τις καταλήξεις “-νθος” και “-νδος” (όπως Πίνδος, Λίνδος, Ζάκυνθος) αποδίδονται σε προελληνικά φύλα, όπως οι Πελασγοί, οι Κάρες και οι Λέλεγες. Προκύπτει συνεπώς ότι οι πρώτοι οικιστές της Σίνδου ήταν πιθανότατα Πελασγοί.
Στη συνέχεια η Σίνδος κατοικήθηκε από διάφορα Θρακικά και Ελληνικά φύλα και ο πληθυσμός της υπήρξε ανάμικτος από Πελασγούς, Μύγδονες και Ίωνες. Αυτό συνάγεται από την πληροφορία του λεξικογράφου Στέφανου, ότι η Θέρμη ήταν ΄΄πόλις Ελλήνων Θρηίκων΄΄, την ανεύρεση στο αρχαίο νεκροταφείο της Σίνδου χρυσού δαχτυλιδιού, στο οποίο είναι χαραγμένη η λέξη ΄΄ΔΩΡΟΝ΄΄ σε ιωνική γραφή και την ανακάλυψη στη διπλή τράπεζα της Αγχιάλου οστράκων με τα ιωνικά ονόματα Αργαθώνιος, Ίων, Εύδικος και Μενέστρατος.
Φωτ. Σίνδος,1ο ΓΕΛ Εχεδώρου.
ΤΑ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΣΙΝΔΟ
Ενα από τα εντυπωσιακά ευρήματα στη Σίνδο είναι οι Χρυσές Μάσκες, όμοιες με τις Μυκηναϊκές, καθώς και πλήθος χρυσών αντικειμένων και κοσμημάτων που συνόδευαν τις γυναίκες, ενώ οι άντρες ήταν θαμμένοι με όλο τον οπλισμό τους.
Στην παρακάτω εικόνα εμφαίνονται ευρήματα της Σίνδου, τάφος 115, που χρονολογούνται γύρω στο 520 π.Χ. και εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Κράνος και μάσκα. Ο πολεμιστής ενταφιάστηκε με το κράνος του και το πρόσωπό του καλύφτηκε με χρυσή μάσκα. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου πρέπει να δισμορφώθηκαν με τη συμπίεση του ελάσματος επάνω στο πρόσωπο του νεκρού ή σε κάποια μήτρα.
ΔΗΜΟΣ ΘΕΡΜΑΪΚΟΥ
Ο Δήμος Θερμαϊκου είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας που συστάθηκε το 2011 με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των τριών προϋπαρχόντων Δήμων Επανωμής, Νέας Μηχανιώνας και Θερμαϊκού. Καταλαμβάνει έκταση 131,36 τ. χλμ και ο μόνιμος πληθυσμός του, ανέρχεται σε 50.264 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι η Περαία και ιστορική έδρα η Επανωμή.
Δήμαρχος του Δήμου Θερμαϊκού είναι ο κ. Θεόδωρος Τζέκος.
Ο Δήμος Θερμαϊκού διαιρείται σε 8 Δημοτικές Ενότητες τις εξής: Περαίας, Νέων Επιβατών, Αγίας Τριάδας, Νέας Μηχανιώνας, Κερασιάς, Αγγελοχωρίου, Επανωμής και Μεσημερίου.
Η ΠΕΡΑΙΑ
Η Περαία είναι πόλη του Δήμου Θερμαϊκού, της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Θεσσαλονικής, η οποία βρίσκεται στα ανατολικά προάστια της Θεσσαλονίκης και δυτικά του Διεθνή Κρατικού Αερολιμένα Θεσσαλονίκης. Από το 1923 όταν εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι, πρόσφυγες από την Μικρά Ασία και την Θράκη, έως σήμερα, η Περαία έχει αλλάξει πολύ και από ένα μικρό προσφυγικό χωριό μεταμορφώθηκε σε μια όμορφη πόλη, με τα χαρακτηριστικά όμως ενός αξιοζήλευτου τουριστικού προορισμού. Ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια ο πληθυσμός της Περαίας πολλαπλασιάστηκε και, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 18.546 κάτοικοι.
Σε απόσταση μόλις 10 χλμ. από το Διεθνές Αεροδρόμιο ‘ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και 23 χλμ. από το κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης, αποτελεί έναν εύκολα προσβάσιμο προορισμό για τους επισκέπτες που θέλουν να απολαύσουν παραλίες με καταγάλανα καθαρά νερά, φρέσκο ψάρι, θαλασσινά και παραδοσιακά πιάτα, ουζομεζέδες με τοπικό τσίπουρο και κρασί ή τον καφέ τους, κυριολεκτικά πάνω στο κύμα με θέα τον Θερμαϊκό κόλπο και την πόλη της Θεσσαλονίκης.
Άφθονες πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις αποτελούν πόλο έλξης ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Από το 1974 στην Περαία εδράζεται η Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων Μακεδονίας με αξιόλογη παρουσία. Για τη διαμονή, υπάρχει μεγάλος αριθμός ξενοδοχείων όλων των κατηγοριών και πλήθος ενοικιαζόμενων καταλυμάτων.
Ιστορία: Η ίδρυση του οικισμού χρονολογείται από το 1923 όπου οι πρώτες οικογένειες, μετά τον ξεριζωμό τους, αναζήτησαν καταφύγιο στην περιοχή. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν 204 οικογένειες (132 από τη Δυτική Μικρά Ασία και 72 από την Ανατολική Θράκη), συνολικά 740 άτομα. Από τους πρώτους κατοίκους της Περαίας αναφέρονται Κωνσταντίνος Μάρτης, Κυριακή (Κική) Μάρτη-Νοσοκόμα, Χοχλάκας Φώτιος Καζάνας, Δημήτριος Πολυκράτης, Πατροκλος Πιτσουλης κ.α..
Πολιτισμός: Ο Δήμος Θερμαϊκού για να τιμήσει τους Μικρασιάτες πρόσφυγες που μετά από πολλές κακουχίες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, γιορτάζει τη “Γενέθλια ημέρα της Περαίας” το 2ο δεκαπενθήμερο του Σεπτέμβρη, διοργανώνοντας ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Η ευρύτερη περιοχή της Περαίας: Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι ο Πεισίστρατος κατά την εκστρατεία του στην Β. Ελλάδα το 556 π.Χ. με σκοπό τη συγκέντρωση οικονομικών πόρων (Παγγαίο και Εχέδωρο) με σκοπό να ανακαταλάβει την εξουσία στην Αθήνα, εγκαταστάθηκε περί του Θερμαϊκού κόλπου σε χωριό που καλείται ΡΑΙΚΗΛΟΣ, η οποία αναζητείται στην ανατολική πλευρά του κόλπου κοντά στην Αινεία (Μηχανιώνα).
Το 1926 μια επιγραφή βρέθηκε γραμμένη σε κίονα σε χωράφι της Περαίας ιδιοκτησίας Νικολάου Κολέσση στην αρχή του χωριού, που χρονολογείται από το 185 μ.Χ. που γράφει:
Αρτεμιδει Ρηχειλια…..εκ των εκείνης σχινων…..
Επί Ιερν Ελιανης Μαντώς
Επιλελητου Γ(αιου)……
Αυτό το Εύρημα δείχνει τη Θέση της Ραικήλου. Από την περιοχή αυτή προέρχονται επίσης και άλλες αρχαιότητες που εντοπίστηκαν το 1929 στον χείμαρρο του Λειβαδικείου (Τσαιρ Τσιφλίκ).
Ναοί και Παρεκκλήσια: Στην Περαία υπάρχουν δύο ενοριακοί ναοί, ο Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Άνω Περαίας που χρονολογείται από το 1922 και ο Ιερός Ναός Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στην Κάτω Περαία που χρονολογείται από το 2006. Υπάρχουν ακόμη και δύο Παρεκκλήσια: το ιστορικό παρεκκλήσιο της Γεννήσεως της Θεοτόκου (1950) στην παραλία της Περαίας και το παρεκκλήσιο των Αγίων Νεοφανών Μαρτύρων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης στο προαύλιο του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Άνω Περαίας. Η Περαία εκκλησιαστικά υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Κασσανδρείας.
Ο ΔΗΜΟΣ ΘΕΡΜΗΣ
Ο Δήμος Θέρμης είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Πρωτεύουσα του Δήμου του είναι η Θέρμη.
Δήμαρχος του Δήμου Θέρμης είναι ο κ. Θεόδωρος Παπαδόπουλος.
Ο Δήμος έχει έκταση είναι 385,32 τ. χλμ και ο πληθυσμός του είναι 53.201 κάτοικοι. Εδώ στην περιοχή του Δήμου και συγκεκριμένα στη Μίκρα, βρίσκεται το Διεθνές Αεροδρόμιο Μακεδονία.
Διαιρείται στις εξής 3 Δημοτικές Ενότητες: Βασιλικών, Θέρμης και Μίκρας, οι οποίες περιλαμβάνουν 5 Δημοτικές Κοινότητες, 11 Τοπικές Κοινότητες με 18 συστατικούς Οικισμούς (9 χωριά και 9 κομωπόλεις).
Αναλυτικά στοιχεία για την συγκρότηση της κάθε Δημοτικής Ενότητας εμφαίνονται παρακάτω (σε παρένθεση οι συστατικοί Οικισμοί της κάθε Κοινότητας):
1. ΔΕ Βασιλικών: Περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Βασιλικών (Βασιλικά) και τις Τοπικές Κοινότητες Λακκιάς (Λακκιά), Αγίας Παρασκευής (Αγία Παρασκευή), Αγίου Αντωνίου (Αγιος Αντώνιος, Μονοπήγαδο), Λιβαδίου (Λιβάδι), Περιστεράς (Περιστερά), Σουρωτής (Σουρωτή).
2. ΔΕ Θέρμης: Περιλαμβάνει τις Δημοτικές Κοινότητες Θέρμης (Θέρμη), Νέου Ρυσίου (Νέο Ρύσιο) και τις Τοπικές Κοινότητες Νέας Ραιδεστού (Νέα Ραιδεστός), Φιλοθέης (Φιλοθέη), Ταγαράδων (Ταγαράδες).
3. ΔΕ Μίκρας: Περιλαμβάνει τις Δημοτικές Κοινότητες Πλαγιαρίου (Πλαγιάρι), Τριλόφου (Τρίλοφος, Ανω Σχολάρι) και τις Τοπικές Κοινότητες Καρδίας (Καρδία), Κάτω Σχολαρίου (Κάτω Σχολάρι).
Η ΘΕΡΜΗ
Η Θέρμη είναι προάστιο και έδρα του Δήμου Θέρμης, της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Βρίσκεται νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης σε υψόμετρο 65 μ. και απέχει 15 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Η Κοινότητα Θέρμης ιδρύθηκε το 1918 και αναγνωρίστηκε ως Δήμος το 1994. Το 1998 στα πλαίσια της εφαρμογής του προγράμματος Καποδίστριας συνενώθηκε με τις Κοινότητες Νέας Ραιδεστού, Ταγαράδων και Νέου Ρυσίου. Σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, ο πληθυσμός της Θέρμης ανέρχεται σε 16.004 κατοίκους. Η Θέρμη περιλαμβάνει τις περιοχές Αγιος Τρύφων, Δροσιά, Διόνυσος, Σέδες, Τεχνόπολη, Πράσινα Φανάρια, Λήδια Μαρία και Φράγμα.
Ιστορία: Στην περιοχή του Σέδες βρέθηκαν ίχνη οικισμού της νεολιθικής εποχής (5000 π.Χ.), ενώ κατά την περίοδο των αρχαίων χρόνων και της κλασσικής αρχαιότητας είχε αναπτυχθεί μια σημαντική αρχαία πόλη, η Θέρμη, από την οποία σύμφωνα με τον Ηρόδοτο πήρε την επωνυμία του ο Θερμαϊκός κόλπος.
Στους παλαιοχριστιανικούς και Bυζαντινούς χρόνους η Θέρμη, που ονομαζόταν τότε Σέδες, ήταν πλούσια αγροτική περιοχή και χρησιμοποιήθηκε για την εγκατάσταση μετοχίων αυτοκρατορικών μονών.
Με την αποχώρηση των Τούρκων από τη Μακεδονία το “τσιφλίκι Σέδες” (όπως ονομάζονταν επί Τουρκοκρατίας), περιήλθε στο Ελληνικό Κράτος. Στις 11 Μαρτίου 1917, με διαταγή της προσωρινής κυβέρνησης του Βενιζέλου έγινε κατάληψη του «τσιφλικιού Σέδες» για τις ανάγκες του εποικισμού.
Από το 1914 στην περιοχή εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες που προέρχονταν από την Μανδρίτσα της Ανατολικής Ρωμυλίας και από περιοχές της Ανατολικής Θράκης (Θούριο, Κιοπλή, Φανάρι και Κωνσταντινούπολη). Στη συνέχεια (1924-25) εγκαταστάθηκαν από την περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας (και ειδικότερα από τη Στενήμαχο και τα Άνω Βοδενά), ενώ το 1926 εγκαταστάθηκαν οικογένειες από τον Πόντο (από τις περιοχές Κοτυώρων, Αργυρούπολης, Σαμψούντας και Νικοπόλεως) καθώς και από τη Δυτική Μικρά Ασία. Μετά το 1920 έφθασαν και αρκετοί Βλάχοι και Σαρακατσάνοι.
Η Σύγχρονη Θέρμη: Μετά τη δεκαετία του 70 η Θέρμη άρχισε να αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και από αγροτικός προσφυγικός οικισμός να μεταβάλλεται σε σύγχρονο περιαστικό οικισμό με αυξανόμενο πληθυσμό με εκρηκτική πληθυσμιακή ανάπτυξη που ήταν αποτέλεσμα της μετεγκατάστασης κατοίκων της Θεσσαλονίκης.
Πολιτισμός: Από τον Οκτώβριο του 2017 ο Δήμος Θέρμης πέτυχε την ένταξη του στο «Διεθνές Δίκτυο των Πόλεων που Μαθαίνουν» της UNESCO (Global Network of Learning Cities). Στόχος του Δικτύου είναι η παροχή έμπνευσης, τεχνογνωσίας και «καλών πρακτικών» σε διεθνές επίπεδο στις πόλεις-μέλη του. Οι πόλεις που μαθαίνουν σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής τους έχουν τη δυνατότητα να επωφεληθούν σημαντικά από την ανταλλαγή ιδεών με τις άλλες πόλεις του δικτύου. Στο Δήμο Θέρμης λειτουργούν: Πολιτιστικό Κέντρο, Βιβλιοθήκη, Πινακοθήκη, Δημοτικός Κινηματογράφος, Δημοτικό Ωδείο, Εθνικο-τοπικοί και Πολιτιστικοί Σύλλογοι και Πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής.
Οικονομία: Στη Θέρμη βρίσκονται οι έδρες ή οι εγκαταστάσεις πολλών μεγάλων επιχειρήσεων, όπως η Goody’s, η Μασούτης ΑΕ, η SATO, η ΣIΜΕΝΣ Τηλεβιομηχανική, η Εγνατία Οδός ΑΕ και οι κεντρικές εγκαταστάσεις της Lidl Ελλάς.
Πρόσβαση-Συγκοινωνίες: Πλησίον της Θέρμης διέρχεται η Ε.Ο. 16 συνδέοντας την Θέρμη με την Θεσσαλονίκη προς τα δυτικά και με τον Πολύγυρο προς τα ανατολικά. Εναλλακτικά ο αυτοκινητόδρομος 24 μέσω του κόμβου της Θέρμης συνδέει πάλι την Θέρμη με την Θεσσαλονίκη προς τα δυτικά και με τα Νέα Μουδανιά προς τα νότια. Ο ΟΑΣΘ εξυπηρετεί την Θέρμη με τις γραμμές 66 και 67. Η γραμμή 66 ενώνει την Θέρμη με την Χαριλάου και η γραμμή 67 με το ΙΚΕΑ και το Τριάδι.
Ο ΤΡΙΛΟΦΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ο Τρίλοφος αποτελεί Δημοτική Κοινότητα και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Μίκρας του Δήμου Θέρμης της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Βρίσκεται 20 χλμ. νοτιοανατολικά του κέντρου της Θεσσαλονίκης, 6 χλμ. ανατολικά του Θερμαϊκού κόλπου και 11 χλμ. βορειοανατολικά της παραλίας της Επανομής. Είναι κτισμένος νότια του Διεθνή Κρατικού Αερολιμένα Θεσσαλονίκης και ανατολικά της Νέας Μηχανιώνας σε υψόμετρο 140 μ.. Ο πληθυσμός του κατά την Απογραφή του 2011 ανερχόταν σε 7.227 κατοίκους.
Ονομασία-Ιστορία: Πρώτη αναφορά του Τριλόφου με το παλιό όνομα “Ζομβάτοι” στις πηγές γίνεται το 1240 σε αγιορείτικο έγγραφο. Η κατοίκηση του συνεχίστηκε αδιάκοπα σε όλη τη διάρκεια της Tουρκοκρατίας. Το χωριό ανήκε διοικητικά στο ναχιγιέ της Καλαμαριάς και ειδικότερα στο χάσι του Λόγγου. Μέχρι το 1927 ο Τρίλοφος είχε την ονομασία Ζουμπάτ ή Ζουμπάτες (Ζουμπάταις) ή Σπάτες. Η κυριότερη εκδοχή για την ονομασία αυτή προέρχεται το πάτημα των σταφυλιών (Ζουμ – Πατ). Από τον Τρίλοφο κατάγονταν οι αγωνιστές της επανάστασης του 1821, Γεώργιος Καραλής και Κωνσταντί-νος Λιόλιου. Η ονομασία Τρίλοφος προέρχεται από το γεγονός ότι το χωριό βρίσκεται κτισμένο σε τρεις λόφους, το Κοτρώνι στα ανατολικά, τον Προφήτη Ηλία στα νότια και την Τούμπα ή Συγκουνά στα δυτικά.
Εκπαίδευση: Στον Τρίλοφο λειτουργούν εκπαιδευτικές υποδομές όπως, 1о Διθέσιο, 2ο και 3о Τριθέσιο Ολοήμερο Νηπιαγωγείο Τριλόφου, 1о και 2ο Ολοήμερο Δημοτικό Τριλόφου, 1о Ολοήμερο Γυμνάσιο και Λύκειο Μίκρας (Τριλόφου), καθώς και το Ολοήμερο Γυμνάσιο Μίκρας (Τριλόφου).
Στη φωτογραφία ο Τρίλοφος και το γειτονικό Πλαγιάρι. Από Fb Page Trilofos Plagiari.
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ HORAFI GRAINS & PULSES ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΑΛΕΞΑΚΗ
Ξεκινώντας από το όργωμα, τη σπορά και φθάνοντας μέχρι τη συσκευασία, η επιχείρηση Horafi Grains & Pulses της οικογένειας Αλεξάκη στον Τρίλοφο Θεσσαλονίκης φροντίζει ώστε τα προϊόντα που παράγει και θα φθάσουν στο τραπέζι σας, να είναι αγνά και ποιοτικά. Η οικογένεια ασχολείται με την παραγωγή αγροτικών προϊόντων εδώ και τέσσερις γενιές, ενώ δραστηροποιείται κυρίως στην παραγωγή και τυποποίηση οσπρίων. Αξιοποιεί την πολύχρονη εμπειρία και τεχνογνωσία της, συνδυάζοντας την παράδοση με σύγχρονες καλλιεργητικές τεχνικές, στοχεύοντας στην διατροφική ασφάλεια και την υψηλή ποιότητα σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, ενώ τηρεί τις αρχές του HACCP και έχει πιστοποιηθεί με ISO 22000: 2005.
Για να επισκεφθείτε τη ιστοσελίδα της επιχείρησης κάντε κλικ στην εικόνα..
Ο ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ
Ο Δήμος Καλαμαριάς είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Δήμαρχος του Δήμου Θέρμης είναι η κ. Χρυσή Αράπογλου.
Είναι ένας από τους πιο πυκνοκατοικημένους Δήμους της Ελλάδας. Χωρίζεται σε συνοικίες, στις οποίες δόθηκαν κυρίως ονομασίες των πατρίδων των Μικρασιατών προσφύγων – πρώτων κατοίκων της Καλαμαριάς: Νέα Κρήνη, Νέα Τούζλα-Καραμπουρνάκι, Νέα Αρετσού, Άγιος Ιωάννης, Βυζάντιο, Βότση, Φοίνικας, Κατιρλί, Κηφισιά, Κουρί, Δέρκων, Μίκρα.
Εχει έκταση 7.200 τ. χλμ. και πληθυσμό 92.238 κατοίκους σύμφωνα με τη απογραφή του 2021. Η Καλαμαριά ιδρύθηκε το 1922 ως οικισμός του Δήμου Θεσσαλονίκης. Την 1-1-1943 έγινε Δήμος με έκταση 6,5 τ. χλμ. και πληθυσμό 10.500 κατοίκους.
Συνοικίες: Καλαμαριά (Κέντρο), Ντεπώ, Κηφισιά, Βότση, Βυζάντιο, Αγιος Στυλιανός, Φοίνικας, Νέα Κρήνη, Αγιος Ιωάννης, Αρετσού, Αγιος Παντελεήμονας, Κατιρλί, Κουρί, Νέα Τούζλα-Καραμπουρνάκι.
Η ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
Η Καλαμαριά είναι χτισμένη στην ανατολική ακτή του Θερμαϊκού Κόλπου και η παραλία της έχει μήκος 4,5 χλμ..
Ιστορία: Ευρήματα της προϊστορικής εποχής ανακαλύφθηκαν στο ακρωτήριο Μικρό Έμβολο. Η ονομασία Καλαμαριά πρωτοεμφανίστηκε το 1083 και αναφερόταν σε όλη την περιοχή νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο στην περιοχή του σημερινού Δήμου. Προέρχεται από τη φράση Σκάλας μεριά, όπου Σκάλα εννοείται η αποβάθρα τού στόλου που αποτελούσε έδρα του βυζαντινού Θέματος της Καλαμαριάς (μεσν. Κατεπανίκιον Καλαμαρίας).
Ο επικοισμός: Ο μαζικός εποικισμός της Καλαμαριάς έγινε μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Στις περιοχές της Καλαμαριάς που βρέχονταν από τη θάλασσα εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τα παράλια κυρίως της Μικράς Ασίας, διότι αφενός θύμιζαν τους τόπους των πατρίδων τους και αφετέρου έδιναν τη δυνατότητα της αλιείας ως επαγγέλματος που ασκούσαν στη Μικρά Ασία πριν ξεριζωθούν. Έτσι οι πρόσφυγες δημιούργησαν συνοικισμούς που τους έδωσαν ονόματα από τις πατρίδες τους: Νέα Κρήνη (από την Κρήνη (ή Τσεσμέ) της Ερυθραίας Μικράς Ασίας), Νέα Τούζλα–Καραμπουρνάκι (από την Τούζλα της Μικράς Ασίας), Κατιρλί (από το Κατιρλί Βιθυνίας της Μικράς Ασίας.
Φιλοξενία προσφύγων: Ο Δήμος Καλαμαριάς, σύμφωνα με την υπ. αριθμ. 128/2019 απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου υλοποιεί το πρόγραμμα «REACT» (Refugee, Assistance, Collaboration, Thessaloniki), που αφορά στην υποστήριξη της φιλοξενίας προσφύγων στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης σε Συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Το πρόγραμμα υλοποιείται από το 2016 από τον Δήμο Καλαμαριάς. Σκοπός είναι η παροχή φιλοξενίας προσφύγων σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα είτε σε οικογένειες.
Αθλητισμός: Στην Καλαμαριά εδρεύει το αθλητικό σωματείο Απόλλων Καλαμαριάς που ιδρύθηκε το 1926 από πρόσφυγες (άλλωστε στη Σμύρνη υπήρχε αθλητικός σύλλογος Απόλλων), όπως και ο Σύλλογος Ναύαρχος Βότσης, λειτουργεί από την ίδρυση του το 1933, στον εβραϊκό συνοικισμό του Κάμπελ.
Φωτογραφία Μαρίνα Αρετσούς, Βαρζάκας Ζαφείριος Studiovar.
Ο ΔΗΜΟΣ ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ–ΕΥΟΣΜΟΥ
Ο Δήμος Κορδελιού – Ευόσμου είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης στην Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Εχει έκταση 12,77 τ. χλμ. και πληθυσμό 101.753 κατοίκους.
Δήμαρχος του Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου είναι ο κ. Ελευθέριος Αλεξανδρίδης.
Αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο Δήμο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και δημιουργήθηκε με την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης από τη συνένωση των Δήμων Κορδελιού και Ευόσμου.
Βρίσκεται βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης και περιλαμβάνει τις εξής συνοικίες:
ΕΥΟΣΜΟΣ: Νέος Κουκλουτζάς (Ευαγγελισμός), Αγιος Κοσμάς, Κάτω Εύοσμος, Κάτω Ηλιούπολη, Νέα Πολιτεία, Ανω Πολιτεία – Ευξεινούπολη.
ΚΟΡΔΕΛΙΟ: Νέο Κορδελιό, Ελευθέρια, Διαλογή.
Ιστορία: Τουλάχιστον από το 17ο αιώνα, η περιοχή ήταν γνωστή με την ονομασία Χαρμάνκιοϊ που στην Tουρκική γλώσσα σημαίνει «χωριό με αλώνια». Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το χωριό, που αποτέλεσε τον κεντρικό οικιστικό πυρήνα του σημερινού Ευόσμου, άρχισαν να το αποκαλούν Παλαιό Χαρμάνκιοϊ, προκειμένου να διακρίνεται από τον μεταγενέστερό του οικισμό με το όνομα Νέο ή Κάτω Χαρμάνκιοϊ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Ελευθέριο ή Ελευθέρια. Το Κάτω Χαρμάνκιοϊ δημιουργήθηκε στα νότια του προγενέστερου χωριού, προκειμένου να φιλοξενήσει πρόσφυγες από τους Βαλκανικούς Πολέμους.
ΕΥΟΣΜΟΣ – ΝΕΟΣ ΚΟΥΚΛΟΥΤΖΑΣ
Οι ντόπιοι κάτοικοι στην περιοχή – κτηνοτρόφοι στην πλειοψηφία τους – χτίζουν την Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου το 1818 λίγο πριν από την Ελληνική Επανάσταση. Το 1922 ο πληθυσμός αυξάνεται με την εγκατάσταση προσφύγων από τη Μικρά Ασία, οι περισσότεροι εκ των οποίων προέρχονταν απο το προάστιο της Σμύρνης Κουκλουτζάς, που σημαίνει «εύοσμον άνθος». Η περιοχή ανήκε στον Δήμο Θεσσαλονίκης έως το 1953, οπότε και έγινε ανεξάρτητη κοινότητα με την ονομασία Νέος Κουκλουτζάς σε ανάμνηση της παλαιάς πατρίδας στη Μικρά Ασία, ενώ το 1955 μετονομάστηκε σε Εύοσμον σε μετάφραση της προηγουμένης Τουρκικής ονομασίας.
Οι τρεις κεντρικές οδοί του Ευόσμου φέρουν αντίστοιχα τρία σημαντικά τοπωνύμια της Μικράς Ασίας: Οδός Σμύρνης (πρωτεύουσα της Ιωνίας), Οδός Νυμφαίου (πόλη της Ιωνίας και σημαντική αρχαία Ελληνική αποικία) και Οδός Μαιάνδρου (ποταμός της Μικράς Ασίας), προς τιμήν των Μικρασιατικών ιστορικών καταβολών των κατοίκων.
Στον Εύοσμο, στην αρχή της οδού Αριστοτέλους, έχει ανεγερθεί μαρμάρινο μνημείο για τον μεγάλο αρχαιολόγο Μανώλη Ανδρόνικο ο οποίος γεννήθηκε στην Προύσα της Μικράς Ασίας. Το μνημείο, σε σχήμα αναθηματικής στήλης με λαξευμένο τον ήλιο της Βεργίνας, αναγράφει τα ονόματα των τριών σημαντικών πόλεων της ζωής του: Προύσα, Βεργίνα, Θεσσαλονίκη.
Στη φωτογραφία ο Ιερός ναός της Αγίας Σοφίας και Αγίου Ιωσήφ Ευόσμου. (Βικιπαίδεια).
Η ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΕΥΟΣΜΟΥ
Η Νέα Πολιτεία είναι περιοχή βόρεια του κέντρου του Ευόσμου, που οριοθετείται κάτω από την Περιφερειακή οδό αφενός και την παράλληλη οδό 25ης Μαρτίου αφετέρου. Η περιοχή γνώρισε στη δεκαετία του 2000 μεγάλη ανοικοδόμηση και πληθυσμιακή αύξηση. Σήμερα οι κάτοικοι ανέρχονται σε 8-12 χιλιάδες, ενώ πάνω από την Περιφερειακή οδό έχει αρχίσει η ανοικοδόμηση της Άνω Νέας Πολιτείας.
Στη φωτογραφία το Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής στη Νέα Πολιτεία Ευόσμου.
ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ-ΝΕΟ ΚΟΡΔΕΛΙΟ
Το Ελευθέριο – Νέο Κορδελιό του Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου είναι πόλη στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης και βρίσκεται στα βορειοδυτικά αυτού. Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 26.850 κατοίκους. Αποτελούσε έδρα δήμου μέχρι την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης, οπότε εντάχθηκε στον νέο Δήμο.
Ιστορία: Το Νέο Κορδελιό δημιουργήθηκε μετά το 1922 από Μικρασιάτες πρόσφυγες (282 άτομα) απο την περιοχή Παπά-Σκάλα του Κορδελιού της Σμύρνης. Το Κορδελιό είναι έως σήμερα παραθαλάσσιο προάστιο της Σμύρνης, καλούμενο επίσημα Περαία, ή κοινώς Πέρα Μεριά, και στη Τουρκική Καρσίγιακα (που σημαίνει το ίδιο, αντιπέρα ακτή) και που σήμερα αποτελεί πρωτεύουσα ομώνυμης επαρχίας της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης. Βρίσκεται απέναντι σχεδόν της Σμύρνης (βορειοδυτικά) και σε απόσταση περίπου 20 χλμ., Το όνομα του προαστίου αυτού προέρχεται από την ονομασία παλαιού βυζαντινού Μοναστηριού του Κορδολέοντος, που έχτισαν οι ιππότες την εποχή των Σταυροφοριών και που βρίσκεται επί του παρακείμενου όρους Σιπύλου, που είναι απόληξη του όρους του Ταντάλου. Ο πληθυσμός του Κορδελιού πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή κατά πλειοψηφία ήταν Ελληνικός που ανέρχονταν περίπου στους 15.000 κατοίκους.
Αθλητισμός: Στο Νέο Κορδελιό δραστηριοποιούνται οι ποδοσφαιρικές ομάδες Οδυσσέας Κορδελιού και Ελευθεριακός, οι οποίες δημιουργήθηκαν και οι δύο από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Υπάρχουν και άλλες ερασιτεχνικές ποδοσφαιρικές ομάδες. Υπάρχουν επίσης πολλές αθλητικές υποδομές όπως, το Διαδημοτικό Κλειστό Γυμναστήριο Αθλοπαιδιών, η Αίθουσα 2ου-3ου Δημοτικού Σχολείου Κορδελιού, το Κλειστό Γυμναστήριο Κορδελιού (25ης Μαρτίου), το Κλειστό Γυμναστήριο Παραολυμπιονίκης Δημήτρης Ζησίδης (Παπάγου-Κορδελιό) καθώς και το Κλειστό Γυμναστήριο 11ου Δημοτικού Σχολείου Κορδελιού.
Στη φωτογραφία ο Σταθμός του σιδηροδρόμου της γραμμής Σμύρνης – Κορδελιό, στο πανέμορφο αυτό προάστιο καρσί της Σμύρνης, σε φωτογράφιση στις αρχές του 1900… (Από το αρχείο των Λεβαντίνων της Σμύρνης – Δημήτρης Θωμαδάκης).
Ο ΔΗΜΟΣ ΛΑΓΚΑΔΑ
Ο Δήμος Λαγκαδά είναι Δήμος της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Εχει 1220.3 τ. χλμ. και πληθυσμό του 42.622 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι ο Λαγκαδάς και ιστορική έδρα ο Λαχανάς.
Δήμαρχος του Δήμου Λαγκαδά είναι η κ. Ανδρεάδου Ελπινίκη (Νίκη).
Ο Δήμος Λαγκαδά διαιρείται στις εξής 7 Δημοτικές Ενότητες: Ασσήρου, Βερτίκου, Καλινδοίων, Κορώνειας, Λαγκαδά, Λαχανά και Σοχού, οι οποίες περιλαμβάνουν 5 Δημοτικές Κοινότητες, 27 Τοπικές Κοινότητες και 46 συστατικούς Οικισμούς.
Αναλυτικά στοιχεία για την συγκρότηση της κάθε Δημοτικής Ενότητας εμφαίνονται παρακάτω (σε παρένθεση οι συστατικοί Οικισμοί της κάθε Κοινότητας):
1. ΔΕ Ασσήρου: Περιλαμβάνει τη Δημοτική Κοινότητα Ασσήρου (Ασσηρος, Εξαμίλι) και την Τοπική Κοινότητα Κριθιάς (Κριθιά).
2. ΔΕ Βερτίσκου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Βερτίσκου (Βερτίσκος, Χωρούδα), ), Κριθιάς (Κριθιά), Εξαλόφου (Πέντε Βρύσαι, Πολυδένδρι), Λοφίσκου (Αρετή, Λοφίσκος) και Οσσης (Γαλήνη, Οσσα).
3. ΔΕ Καλινδοίων: Περιλαμβάνει την Δημοτική Κοινότητα Ζαγκλιβερίου (Ζαγκλιβέρι) και τις Τοπικές Κοινότητες Αδάμ (Αδάμ), Καλινδοίων (Καλαμωτό, Μεσόκωμο), Πετροκεράσων (Πετροκέρασα), Σαρακήνας (Αγιος Χαράλαμπος, Σαρακήνα).
4. ΔΕ Κορώνειας: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Αγίου Βασιλείου (Αγιος Βασίλειος), Αρδαμερίου (Αρδαμέρι), Βασιλουδίου (Βασιλούδι), Γερακαρούς (Γερακαρού) και Λαγκαδικίων (Λαγκαδίκια).
5. ΔΕ Λαγκαδά : Περιλαμβάνει τις Δημοτικές Κοινότητες Λαγκαδά (Λαγκαδάς), Λαγυνών (λαγυνά) και τις Τοπικές Κοινότητες Αναλήψεως (Ανάληψις), Ηρακλείου (Ηράκλειο), Καβαλλαρίου (Καβαλλάρι), Κολχικού (Δρακόντιο, Κολχικό), Περιβολακίου (Περιβολάκι), Χρυσαυγής (Χρυσαυγή).
6. ΔΕ Λαχανά: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Καρτερών (Δορκάς, Καρτεραί, Μαυρορράχη, Στεφάνια), Λαχανά (Ευαγγελίστρια, Κυδωνέα, Λαχανάς), Λευκοχωρίου (Λευκοχώρι), Νικοπόλεως (Νικόπολή) και Ξυλοπόλεως (Ξυλόπολη).
7. ΔΕ Σοχού: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Σοχού (Σοχός), Ασκού (Ασκός), Κρυονερίου (Αυγή, Κρυονέρι).
Ο ΛΑΓΚΑΔΑΣ
Ο Λαγκαδάς είναι κωμόπολη και έδρα του ομόνυμου Δήμου Λαγκαδά,της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Έχει πραγματικό πληθυσμό 7.764 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Βρίσκεται στο κέντρο της κοιλάδας της Μυγδονίας, από όπου πέρασε ο Μέγας Αλέξανδρος για τις εκστρατείες του και ο Απόστολος Παύλος για την Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.
Ο Λαγκαδάς βρίσκεται βορειοανατολικά της Θεσσαλονίκης, σε απόσταση 20 χλμ. περίπου από το κέντρο της και σε υψόμετρο 130 μ. περίπου. Το κλίμα είναι ηπειρωτικό. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η λίμνη Κορώνεια ή Λαγκαδά και Αγίου Βασιλείου.
Οι κάτοικοι του Λαγκαδά συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821, με γνωστότερο αγωνιστή τον Σταύρο Τζανή, που πήρε μέρος σε πολλές μάχες στη νότιο Ελλάδα. Συνέπεια ήταν η καταστροφή της κωμόπολης ως αντίποινα. Κατά το Μακεδονικό Αγώνα οι Λαγκαδιανοί προσέφεραν πολλά, με κυριότερο Μακεδονομάχο, τον οπλαρχηγό Χρήστο Δρεμλή.
Στην πόλη εγκαταστάθηκαν πολλές οικογένειες Μικρασιατών και Ανατολικοθρακών προσφύγων. Οι Θρακιώτες πρόσφυγες από τις Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης έφεραν μαζί τους ως κειμήλιο την εικόνα της Παναγίας Βηματάρισσας, που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα και σήμερα φυλάσσεται στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Λαγκαδά. Ο Λαγκαδάς είναι γνωστός για τα Αναστενάρια.
Κλίμα: Ο Λαγκαδάς έχει ηπειρωτικό κλίμα με μεγάλο θερμοκρασιακό εύρος μεταξύ χειμώνα και καλοκαίρι. Στις 3 Αυγούστου 2021 ο μετεωρολογικός σταθμός του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών σημείωσε 47.1°C, τιμή η οποία ήταν η μέγιστη στην Ελλάδα από το δίκτυο των σταθμών του Αστεροσκοπείου.
Συγκοινωνίες: Βόρεια του Λαγκαδά διέρχεται η Εγνατία Οδός (κόμβος 24) συνδέοντας τον με την Θεσσαλονίκη. Ο Λαγκαδάς συνδέεται με την Θεσσαλονίκη με την γραμμή 83 του ΟΑΣΘ. Επίσης με την γραμμή 91 για όλα τα γύρω γειτονικά χωριά.
Αξιοθέατα: Το Λαογραφικό Μουσείο της Μητροπόλεως Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης, το Βυζαντινό Μουσείο Φάρος εκκλησιαστικής παράδοσης, το ποτάμι νοτιοδυτικά της κωμόπολης, η κεντρική πλατεία, το Μπίλλιο Πολιτιστικό Κέντρο στην είσοδο της κωμόπολης, Τα Λουτρά Λαγκαδά στην νοτιοανατολική έξοδο, κοντά στην λίμνη Κορώνεια, το Πάρκο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ανακύκλωσης στην είσοδο της κωμόπολης, οι εκκλησίες, τα παρεκκλήσια και ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός της Αγίας Παρασκευής, η κεντρική εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα στον οικισμό Παπακυριαζή.
Η ΛΙΜΝΗ ΚΟΡΩΝΕΙΑ
Σε κοντινή απόσταση από την πόλη του Λαγκαδά, στη λεκάνη της Μυγδονίας, βρίσκεται η λίμνη Κορώνεια ή λίμνη Λαγκαδά ή και Αγίου Βασιλείου (από το ομόνυμο χωριό). Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα ανατολικά από τη Θεσσαλονίκη και από την βόρεια πλευρά της περνάει η Εγνατία οδός.
Σε συνδυασμό με τη λίμνη Βόλβη, περιλαμβάνεται από το 1975 στη Διεθνή Συνθήκη Προστασίας Ramsar, μαζί με 9 ακόμα τοποθεσίες εντός της χώρας. Περιλαμβάνεται επίσης στο Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Προστασίας Natura 2000.
Ο ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΠΟΛΗΣ -ΣΥΚΕΩΝ
Ο Δήμος Νεάπολης – Συκεών είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης στην στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ο οποίος εκτείνεται στο βορειοανατολικό άκρο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Δημιουργήθηκε την 1η Ιανουαρίου 2011 από τη συνένωση σε ενιαίο ΟΤΑ των εξής πρώην Δήμων, οι οποίοι σήμερα αποτελούν τις 4 Δημοτικές Ενότητες του νέου Δήμου: Αγίου Παύλου, Νεάπολης, Πεύκων και Συκεών. Έδρα του Καλλικρατικού Δήμου είναι οι Συκιές.
Εχει έκταση 12,9 τ. χλμ. και πληθυσμό 84.741 κατοίκους.
Δήμαρχος του Δήμου Νεάπολης-Συκεών είναι ο κ. Συμεών Δανιηλίδης.
Η ΝΕΑΠΟΛΗ
Η δημιουργία του πρώτου οικισμού ξεκινά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών, όταν Μικρασιάτες πρόσφυγες από τη Νέβσεχιρ της Καππαδοκίας
(Ελληνική ονομασία Νεάπολη) εγκαταστάθηκαν στη δυτική περιοχή της Θεσσαλονίκης, στους λόφους λίγο έξω από τα όρια των βυζαντινών τειχών, και έδωσαν στη νέα τους πατρίδα το όνομα της παλαιάς: Νεάπολη. Οι πρόσφυγες έκτισαν στο κέντρο του οικισμού τους τον Ναό του Αγίου Γεωργίου σε ανάμνηση του ομώνυμου ναού στη Νεάπολη της Καππαδοκίας.
Η συνεχής ροή πληθυσμού λόγω αστυφιλίας, που ξεκίνησε κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, μετέτρεψε σταδιακά τη Νεάπολη από οικισμό προσφυγικών παραπηγμάτων, αρχικά σε Κοινότητα και μετά, το 1946, σε Δήμο. Το 2011 η Νεάπολη συνενώθηκε στο νέο Δήμο Νεάπολης – Συκεών μαζί με τις Συκιές, τον Άγιο Παύλο και τα Πεύκα.
Πολιτισμός-Αθλητισμός-Υποδομές: Η σημερινή Νεάπολη αποτελεί έδρα του Υποθηκοφυλακείου Δυτικής Θεσσαλονίκης, της Ιεράς Μητρόπολης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως καθώς και πολλών Αθλητικών και Πολιτιστικών συλλόγων. Διαθέτει πλήθος αθλητικών και πολιτιστικών υποδομών. Επίσης στο χώρο του πρώην Στρατοπέδου Στρεμπενιώτη, βρίσκεται το Κλειστό Γυμναστήριο Νεαπόλεως, το Κολυμβητήριο Νεάπολης, καθώς και το Δημοτικό Γήπεδο Ποδοσφαίρου.
ΟΙ ΣΥΚΙΕΣ
Οι Συκιές δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών. Σε αυτό εγκαταστάθηκαν πολλοί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία (όπως από το Ροδοχώρι της Καππαδοκίας), την Ανατολική Ρωμυλία (όπως από τη Βάρνα) και την Ανατολική Θράκη. Από τις πατρίδες αυτές έλαβαν οι συνοικίες των Συκεών τα ονόματά τους (Ροδοχώρι, Νέα Βάρνα). Ο πρώτος ναός που χρησιμοποιήθηκε από τους πρόσφυγες στον νέο τότε οικισμό της Θεσσαλονίκης ήταν ένα ξύλινο ναΐδριο μικρών διαστάσεων. Αφιερώθηκε στον Άγιο Δημήτριο για να θυμούνται οι Μικρασιάτες (Καραμανλήδες) τον ομώνυμο ναό του τόπου τους (Ροδοχώρι).
Στον υψηλότερο βράχο των Συκεών έχει ανεγερθεί ο Ναός των Αγίων Θεοδώρων και Αγίας Αναστασίας, στον ίδιο σχεδόν χώρο που τον 7ο μ.Χ. αιώνα υπήρχε βυζαντινός Ναός των Αγίων Θεοδώρων (ή του Αγίου Μερκουρίου), του οποίου εντοπίσθηκαν η θεμελίωση και ψηφιδωτό δάπεδο εξαιρετικής τέχνης.
Στη φωτογραφία η περιοχή των Συκεών και το Επταπύργιο (Βικιπαίδεια).
Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ
Ο Άγιος Παύλος είναι περιοχή του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης στα ανατολικά της πόλης και καταλαμβάνει τις συνοικίες Άγιος Παύλος, Ευαγγελίστρια και Χίλια Δένδρα. Μέχρι το 2010 ήταν ανεξάρτητος Δήμος, ενώ με το Πρόγραμμα Καλλικράτης εντάχθηκε στο Δήμο Νεάπολης-Συκεών της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 6.852 κάτοικοι.
Οι τρεις συνοικίες δημιουργήθηκαν από Μικρασιάτες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η Περιφερειακή Οδός της Θεσσαλονίκης σύνδεει τον Άγιο Παύλο μέσω του κόμβου 7Α. Ο ΟΑΣΘ εξυπηρετεί τον Άγιο Παύλο με τη γραμμή 24 συνδέοντας τον Άγιο Παύλο με τον λόφο των Χιλίων Δένδρων και με την Πλατεία Ελευθερίας.
ΤΑ ΠΕΥΚΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΡΕΤΖΙΚΙ)
Τα ευρύτερα γνωστό με την ιστορική του ονομασία Ρετζίκι, αποτελεί την Δημοτική Ενότητα Πεύκα του Δήμου Νεαπόλεως-Συκεών. Εντάσσεται στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Απέχει οδικώς από το κέντρο της Θεσσαλονίκης 6 χλμ.. Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 13.052 κατοίκους.
Ονομασία-Ιστορία: Η λέξη Ρετζίκι προέρχεται από την παράφραση της παλαιοτουρκικής λέξης Örencik ή Urendjick που σημαίνει Μικρός Παράδεισος. Το 1914 εμφανίστηκαν στο τότε ονομαζόμενο Ρετζίκι και οι πρώτες τέσσερις οικογένειες προσφύγων, που έχτισαν τα μικρά σπίτια τους και δημιούργησαν λαχανόκηπους και κοτέτσια. Το 1922 οι οικογένειες των κτηνοτρόφων, κυρίως από τα Λιβάδια Κιλκίς, εγκαταστάθηκαν μόνιμα και την ίδια χρονιά κατοχύρωσαν δικαιώματα για τις εκτάσεις που είχαν δημιουργήσει τους τόπους βοσκής για τα κοπάδια τους. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκαν στο Ρετζίκι Μικρασιάτες πρόσφυγες κατά το έτος 1925 και έτσι ο πληθυσμός του οικισμού αυξήθηκε σημαντικά. Τους πρόσφυγες εγκατέστησε η υπηρεσία εποικισμού με τη φροντίδα της οποίας τους δόθηκε η δυνατότητα, να ανεγείρουν σπίτια και να αποκτήσουν κλήρο. Στο σύνολό τους οι πρόσφυγες, κατάγονταν από περιοχές της Μικράς Ασίας.
Εκπαίδευση: Τις τελευταίες δεκαετίες στην δευτεροβάθμία εκπαίδευση της Δημοτικής Ενότητας προστέθηκε άλλο ένα δημόσιο σχολείο, συνολικά λειτουργούν δύο Γυμνάσια και ένα Λύκειο.
Πρόσβαση-Συγκοινωνίες: Το Ρετζίκι είναι προσβάσιμο από τον Περιφερειακό της Θεσσαλονίκης από τον κόμβο 6. Ο ΟΑΣΘ εξυπηρετεί με τις γραμμές 57, 59, και 64. Η γραμμή 57 το συνδέει με το Ασβεστοχώρι και τον Χορτιάτη προς τα ανατολικά και με την Νεάπολη και την Πλατεία Αριστοτέλους προς το κέντρο. Η γραμμή 64 εξυπηρετεί προς το Φίλυρο και το κέντρο και η γραμμή 59 αποκλειστικά με δρομολόγια ανά μία ώρα από και προς το κέντρο.
Φωτογραφία: Ηλιοβασίλεμα στα Πεύκα (Βικιπαίδεια).
Ο ΔΗΜΟΣ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ
Ο Δήμος Παύλου Μελά είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας που συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Προέκυψε από την συνένωση των προϋπαρχόντων Δήμων Σταυρούπολης, Πολίχνης και Ευκαρπίας. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 23,763 τ. χλμ. και ο πληθυσμός του 99.245 κάτοικοι.
Δήμαρχος του Δήμου Παύλου Μελά είναι ο κ. Δημήτριος Ασλανίδης.
Διαιρείται σε 3 Δημοτικές Ενότητες, τις εξής: Σταυρούπολης (έδρα του Δήμου), Πολίχνης και Ευκαρπίας.
Περισσότερες πληροφορίες για την κάθε Δημοτική Ενότητα και τις Περιοχές (Πολεοδομικές Ενότητες) που περιλαμβάνουν, εμφαίνονται παρακάτω:|
1. ΔΕ Σταυρούπολης: Βρίσκεται στη δυτική πλευρά του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και στη νοτιοδυτική πλευρά του Δήμου Παύλου Μελά. Έχει πληθυσμό 46.008 κατοίκους και περιλαμβάνει τις εξής Πολεοδομικές Ενότητες: Σταυρούπολη (Αγιος Ελευθέριος), Τερψιθέα, Αμπελώνες, Νεόκτιστα, Άνωθεν Ασύλου, Ομόνοια, Ανω Ηλιούπολη, Κάτω Ηλιούπολη, Πρόνοια και Νικόπολη.
2. ΔΕ Πολίχνης: Βρίσκεται στη βόρειοδυτική πλευρά του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και στη ανατολική πλευρά του Δήμου Παύλου Μελά. Έχει πληθυσμό 39.332 κατοίκους και περιλαμβάνει τις εξής Πολεοδομικές Ενότητες: Ελπίδος, 3, 4, 5, Μετέωρα κάτω από το άλσος, Παλαιός Οικισμός, 8, Παύλου Μελά, 11, Άνωθεν Ασύλου, Ανθόκηποι, Νικόπολη, 15 και 16.
3. ΔΕ Ευκαρπίας: Βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και στη βόρεια πλευρά του Δήμου Παύλου Μελά. Έχει πληθυσμό 13.905 κατοίκους και περιλαμβάνει τις εξής Πολεοδομικές Ενότητες: Εργατικές κατοικίες, Παλαιός οικισμός, Τραυματιούπολη, 4, 5, 6, Εφεδρούπολη, Φιλοθέη και Ευξεινούπολη.
Η ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗ
Η Σταυρούπολη είναι περιοχή του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και αποτελεί Δημοτική Ενότητα και έδρα του Δήμου Παύλου Μελά. Βρίσκεται σε υψόμετρο 50 μ., στη βορειοδυτική πλευρά της πόλης, στον δρόμο που οδηγεί ανατολικά προς Καβάλα. Ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 46.008 κάτοικοι)
Ιστορία: Tα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν βρεθεί στην περιοχή της Ομόνοιας μαρτυρούν ότι η ιστορία της περιοχής ξεκινά κατά την νεολιθική εποχή. Η Σταυρούπολη, δυτική ύπαιθρος της Θεσσαλονίκης αλλάζει μορφή μετά το 1914 με την οργανωμένη εγκατάσταση ανθρώπων και τη δημιουργία οικισμών. Πρόσφυγες από τη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Μικρά Ασία (Ιωνία,
Καππαδοκία, Ικόνιο – Λυκαονία, Πόντος, Βιθυνία), εγκαθίστανται στην περιοχή, η οποία τότε ονομαζόταν Λεμπέτ, από ένα τσιφλίκι που βρισκόταν λίγα χιλιόμετρα βορειότερα. Το όνομα Σταυρούπολη επελέγη από τους πρόσφυγες καθώς είχαν φτάσει πρώτη φορά στην περιοχή ανήμερα της εορτής του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου. Η ονομασία αυτή τελικά καθιερώθηκε από το 1932. Στη δεκαετία 1950-1960 με το κύμα της αστυφιλίας, ο πληθυσμός της περιοχής αυξάνεται ραγδαία. Το Δημαρχείο Παύλου Μελά στεγάζεται στο χαρακτηριστικό κόκκινο κτίριο, στην οδό Καραολή και Δημητρίου με Λαγκαδά, και αποτελεί τοπόσημο της περιοχής.
Πολιτισμός: Στη Σταυρούπολη βρίσκεται το ιστορικό κτιριακό συγκρότημα ο Καθολικός Ναός του Αγίου Βικεντίου της Μονής Λαζαριστών που χτίστηκε το 1886. Το συγκρότημα αποκαταστάθηκε και επεκτάθηκε στα πλαίσια των έργων ανάδειξης της Θεσσαλονίκης ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 1997. Σήμερα, στο πολιτιστικό αυτό πολυδύναμο κέντρο στεγάζονται: Tο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η σκηνή Σωκράτης Καραντινός του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, το Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, η Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, η διοίκηση της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, το ετήσιο Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών, με συναυλίες και δρώμενα κάθε καλοκαίρι.
Επίσης άλλες πολιτιστικές υποδομές πέραν της Μονής Λαζαριστών είναι οι εξής: Κέντρο Πολιτισμού «Χρήστος Τσακίρης», Ανοιχτό Θέατρο Πλατείας Εδέσσης, Ανοιχτό Θέατρο στο Πάρκο Σόλωνος (Ηλιούπολη). Στην περιοχή υπάρχουν επίσης σημαντικά ιστορικά κτίρια ανενεργών βιομηχανιών, όπως το εργοστάσιο της ΑΓΝΟ και διάφορα παλαιά Καπνεργοστάσια, που αποτελούν πολύτιμα δείγματα της βιομηχανικής κληρονομιάς της χώρας. Μια καπναποθήκη των μέσων του 20ού αι. μετατράπηκε σε ξενοδοχείο πέντε αστέρων, ενώ σε ένα ειδικά διαμορφωμένο καπνομάγαζο στην οδό Ικονίου, λειτουργεί από το 2004 το Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ και τα εργαστήρια του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ. Ιστορικό κτίριο αποτελεί το Κόκκινο Καπνομάγαζο που ανεγέρθηκε την δεκαετία του 1950 και στο οποίο βρισκόταν και το μνημειακών διαστάσεων έργο «Καλλιέργεια του Καπνού», που φιλοτέχνησε το 1960 ο χαράκτης Τάσσος και σήμερα εκτίθεται στη συλλογή του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Μονή Λαζαριστών.
Η Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης διατηρεί εγκαταστάσεις στη Σταυρούπολη για δύο από τα τμήματά της: το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών καθώς και το Τμήμα Κινηματογράφου. Οι εγκαταστάσεις φιλοξενούνται σε ένα ειδικά διαμορφωμένο ιστορικό κτίριο καπνομάγαζου στην οδό Ικονίου 1. Ο χώρος διαθέτει αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια φωτογραφίας, ήχου, μοντάζ καθώς και μία βιβλιοθήκη-ταινιοθήκη.
Αθλητισμός: Τα αθλητικά σωματεία που δραστηριοποιούνται στην περιοχή της Σταυρούπολης είναι τα εξής: Αθλητικός Ομιλος Παύλος Μελάς, Αθλητικός και Εκπολιτιστκός Σύλλογος Α.Ε.Σ. Απόλλων Σταυρούπολης, Εκπολιτιστικός Όμιλος Σταυρούπολης (η έδρα του βρίσκεται στο Εθνικό Αθλητικό Κέντρο Σταυρούπολης), Αθλητικός Όμιλος Ομόνοια Σταυρούπολης, Ελπίδες Σταυρούπολης, Ολυμπιακός Τερψιθέας κ.α..
Συγκοινωνίες: Η Σταυρούπολη είναι εύκολα προσβάσιμη μέσω του κόμβου 4 της Περιφερειακής Οδού. Επίσης από τη Σταυρούπολη διέρχεται η λεωφόρος Λαγκαδά προσφέροντας άμεση πρόσβαση στο κέντρο της πόλης αλλά και στην Εγνατία Οδό. Μελλοντικά θα υπάρχει πρόσβαση στη Σταυρούπολη με το Μετρό μέσω των σταθμών Αγία Βαρβάρα (επί των οδών Λαγκαδά και Δαβάκη) και Σταυρούπολης (επί των οδών Λαγκαδά και Βενιζέλου).
Στη Φωτογραφία το Δημαρχείο του Δήμου Παύλου Μελά π. Σταυρούπολης (Βικιπαίδεια).
Η ΠΟΛΙΧΝΗ
Η Πολίχνη είναι μια περιοχή της Δυτικής Θεσσαλονίκης και βρίσκεται στα δυτικά του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Καταλαμβάνει έκταση 7.325 στρεμμάτων, από τα οποία το 70% αποτελεί την οικοδομημένη περιοχή. Βρίσκεται σε υψόμετρο 100 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είνα 39.332 κάτοικοι. Συνορεύει με τις περιοχές της Ευκαρπίας, της Νεάπολης, των Συκεών, της Σταυρούπολης και των Μετεώρων. Αποτελούσε ανεξάρτητο Δήμο από το 1973 μέχρι το 2011, όταν ενώθηκε με τη Σταυρούπολη και την Ευκαρπία αποτελώντας τον διευρυμένο Δήμο Παύλου Μελά.
Συνοικίες: Μετέωρα, Πολίχνη, Κρύα Βρύση, Νερόμυλοι (Βυζαντινοί Νερόμυλοι στο Μυλοτόπι Πολίχνης), Ανω Πολίχνη, Τούμπα Πολίχνης, Αγιος Ιωάννης, Αγιος Παντελεήμονας, Αγιος Ραφαήλ, Καρατάσου, Δ.Α.Κ. Πολίχνης, Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ανωθεν Ασύλου, Ανθόπολη Πολίχνης, Νικόπολη.
Ιστορία: Το 17ο-18ο αιώνα μαρτυράται η ύπαρξη της Πολίχνης με την ονομασία Καραχουσείν ή Καρά-ισίν. Το 19o αι. φθάνουν στην περιοχή και εγκαθίστανται κάποιες οικογένειες βλάχων.
Από το 1920 ως το 1922 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο Καράισιν Έλληνες πρόσφυγες από το Καρς. Τελικά το 1929 το Καράισιν μετονομάστηκε σε Πολίχνη (μικρή πόλη) και με προεδρικό διάταγμα αποσπάσθηκε από το Δήμο Θεσσαλονίκης και συνδέθηκε με την κοινότητα Κουκλουτζά (Χαρμάνκιοϊ, χωριό με αλώνια). Η λέξη «Κουκλουτζά» (Kokluca) σημαίνει «εύοσμον άνθος», γι’ αυτό και το 1955 η περιοχή μετονομάστηκε «Εύοσμος», όπως είναι γνωστή ως σήμερα. Ωστόσο το προεδρικό διάταγμα αυτό δεν εφαρμόστηκε ποτέ και ο οικισμός της Πολίχνης εξακολουθούσε να ανήκει στο Δήμο Θεσσαλονίκης ως το 1931, οπότε συνδέθηκε διοικητικά με την γειτονική κοινότητα Σταυρούπολης.
Αρχαιολογικές έρευνες που διεξήχθησαν στην περιοχή της Πολίχνης, έφεραν στο φως σημαντικότατα ευρήματα, τα οποία χρονολογούνται ήδη στα προϊστορικά χρόνια. Τα ευρήματα έδειξαν πολλά πράγματα σχετικά με τον τρόπο ζωής των ανθρώπων, τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, καθώς και το βιοτικό τους επίπεδο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως βρέθηκαν δύο οικισμοί, με σημαντικότατο αριθμό ανθρώπων, οι οποίοι μάλιστα παρέμειναν “ζωντανοί” για αρκετά χρόνια. Ο ένας από τους οικισμούς αυτούς βρισκόταν πολύ κοντά στο σημερινό πρώην Στρατόπεδο Καρατάσιου ενώ ο δεύτερος στην Τούμπα Λεμπέτ, τη σημερινή Τούμπα της Πολίχνης.
Συγκοινωνίες: Η Πολίχνη είναι εύκολα προσβάσιμη μέσω της οδού Λαγκαδά και του Περιφερειακού της Θεσσαλονίκης. Από την Πολίχνη περνάνε οι λεωφορειακές γραμμές του ΟΑΣΘ 1,18, 25, 27, 28, 29, 35, 38, 56, 57, 64 και 83. Υπάρχουν πολλές στάσεις λεωφορείων στην περιοχή. Στην διασταύρωση της οδού Λαγκαδά με την οδό Δαβάκη, βρίσκεται ένα από τα κύρια σημεία της Πολίχνης.
Αθλητισμός: Η Πολίχνη φιλοξενεί πολλές αθλητικές εγκαταστάσεις όπως,, το δημοτικό στάδιο (γήπεδο όπου αγωνίζεται ο Φοίνικας Πολίχνης), όσο και τα δύο αθλητικά κλειστά γυμναστήρια (Δ.Α.Κ.), καθώς και διάφορες άλλες εγκαταστάσεις πλησίον των δύο Δ.Α.Κ. (γήπεδα τένις, γήπεδα 5×5 για ποδόσφαιρο, ένα εξωτερικό γήπεδο βόλλεϋ παραλίας κ.α.). Επίσης, υπάρχουν αθλητικοί σύλλογοι πολεμικών τεχνών, όπως η Νέα Φλόγα και Ελπίδος, ο οποίος εξειδικεύεται σε Ασιατικές και μη πολεμικές τέχνες, αλλά και το παγκράτιο. Η πόλη διαθέτει γυμναστήριο.
Πολιτισμός-Εκδηλώσεις: Η 27η Ιουλίου είναι η γιορτή του Αγίου Παντελεήμονα. Εκείνη την ημέρα γίνεται πανηγύρι εντός της Πολίχνης. Όλοι οι κάτοικοι συγκεντρώνονται και γίνεται περιφορά της εικόνας σε μια πανηγυρική λειτουργία. Ύστερα μέχρι αργά το βράδυ ελεύθεροι πωλητές στήνουν πάγκους και πωλούν διάφορα είδη (αναλώσιμα, παιχνίδια, φαγητά κ.ο.κ.).
Η Πολίχνη διαθέτει επίσης Θερινό Κινηματογράφο (ονομασία “Τζένη Καρέζη”), χωρίς χρέωση στην είσοδο. Εκεί ο πολίτης μπορεί να δώσει μια σακούλα ειδών ανάγκης, για το Kοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Παύλου Μελά. Η Πολίχνη έχει πολλά πάρκα: το Πάρκο “Τζένη Καρέζη”, το πάρκο της “Κρύας Βρύσης”, το Πάρκο στην Οδό Φοινίκου, το Πάρκο πίσω από τον Άγ. Παντελεήμονα (Πάρκο Φωκά), το Πάρκο δίπλα στο 10ο Δημοτικό σχολείο Πολίχνης και το Πάρκο στην οδό Μάνου Κατράκη.
Στη φωτογραφία γειτονιά της Παλαιάς Πολίχνης στα μέσα του 20ου αιώνα (Βικιπαίδεια).
ΕΥΚΑΡΠΙΑ
Η Ευκαρπία είναι περιοχή του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Μέχρι το 1934 η Κοινότητα Νέας Ευκαρπίας Θεσσαλονίκης ανήκε στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Με Προεδρικό Διάταγμα (έτος 2006) έγινε η διοικητική μετατροπή της Κοινότητας Ευκαρπίας σε Δήμο. Αποτελεί ομώνυμη δημοτική ενότητα του Δήμου Παύλου Μελά από το 2011 με την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης. Θεωρείται μια από τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες συνοικίες της πόλης της Θεσσαλονίκης. Ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ανέρχεται σε 35.000 κατοίκους.
Συνοικίες: Νέα Ευκαρπία, Ευξεινούπολη, Εφεδρούπολη, Τραυματιούπολη, Ανθόπολη, Φιλοθέη.
Ιστορία: Η Νέα Ευκαρπία, όπως επίσης ονομάζεται, ιδρύθηκε μετά το 1922 από Μικρασιάτες πρόσφυγες από το Ουσάκ (Ευκαρπία) της Μικράς Ασίας, που βρισκόταν κοντά στην αρχαία Ελληνική πόλη της Φρυγίας Τημένου Θύραι. Το Ουσάκ ήταν έδρα καζά (υποδιοίκηση) με κύριο άρχοντα τον καϊμακάμη (υποδιοικητή) και βρισκόταν σε έναν από τους εμπορικότερους δρόμους που ένωνε τη Σμύρνη, την Κιουτάχεια, το Αφιόν Καραχισάρ και τη Φιλαδέλφεια. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) οι χριστιανοί κάτοικοι του Ουσάκ επιβιβάστηκαν στα τρένα της σιδηροδρομικής γραμμής – όσοι τα κατάφεραν – με προορισμό τη Σμύρνη και έφθασαν στην ελεύθερη Ελλάδα ξεκινώντας μια νέα ζωή.
Η παρουσία των Βλάχων: Στην περιοχή υπήρχε παρουσία των Βλάχων από το Πάϊκο (Μικρά και Μεγάλα Λιβάδια), οι οποίοι φτιάχνουν τις πρώτες καλύβες τους στη Νέα Ευκαρπία το 1912, ενώ το καλοκαίρι επιστρέφουν στα Μεγάλα Λιβάδια. Αργότερα, εγκαταστάθηκαν Βλάχοι και από άλλες περιοχές, όπως από την περιοχή του Κοκκινοπλού Ολύμπου. Μετά τις βιαιοπραγίες των Γερμανών κατακτητών στην περίοδο της Κατοχής, αρκετοί Κοκκινοπλίτες διασκορπίστηκαν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας (Δίον, Κατερίνη, Λάρισα, Ελασσόνα, Αθήνα και Θεσσαλονίκη). Στην περιοχή της Νέας Ευκαρπίας εγκαταστάθηκαν 3 οικογένειες από το Κοκκινοπλό, ενώ μέχρι τη δεκαετία του ΄80 ήταν περίπου 50.
Συγκοινωνίες: Η Νέα Ευκαπρία εξυπηρετείται από τις γραμμές του ΟΑΣΘ 1, 1Α, 27, 28, 34, 38, 43, 55, 56, 83, 84, 85, 86.
Εκκλησίες: Στην περιοχή βρίσκονται οι Ιεροί Ναοί Αγίου Γεωργίου, Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης. Στην πλατεία βρίσκεται το παρεκκλήσιο των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, το οποίο κτίσθηκε σε ανάμνηση του Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης που υπήρχε στην Ευκαρπία (Ουσάκ) της Μικράς Ασίας. Επίσης στην Ευκαρπία βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής στο ρέμα των εργατικών κατοικιών και το Αγίασμα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.
Φωτογραφία από Greek.com by Thanos.
Ο ΔΗΜΟΣ ΠΥΛΑΙΑΣ-ΧΟΡΤΙΑΤΗ
Ο Δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Εχει έκταση 155,8 τ. χλμ. και πληθυσμό του 70.653 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι το Πανόραμα και ιστορική έδρα ο Χορτιάτης.
Δήμαρχος του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη είναι ο κ. Ιγνάτιος Καϊτεζίδης.
Αποτελεί προαστιακό Δήμο της πόλης της Θεσσαλονίκης. Εκτείνεται από το όρος Χορτιάτη έως τον Θερμαϊκό Κόλπο. Στα γεωγραφικά του όρια εντάσσονται τα δάση Σέιχ Σου, Χορτιάτη και Κουρί.
Διαθέτει περιοχές εξαιρετικού φυσικού κάλους και μια ανεκμετάλλευτη ακόμη παραλιακή ζώνη. Περιλαμβάνει την αστική περιοχή Πυλαία και τις περιαστικές Πανόραμα, Φίλυρο, περιαστικές Ασβεστοχώρι, Εξοχή και τον ιστορικό Χορτιάτη, που είναι κτισμένος στους πρόποδες του ομώνυμου όρους.
Γειτονεύει με το Αεροδρόμιο Μακεδονία και τους μεγάλους οδικούς άξονες της Θεσσαλονίκης. Εντός των γεωγραφικών του ορίων εδρεύουν μεγάλες Πολυεθνικές επιχειρήσεις, Δημόσιοι εθνικοί και Ευρωπαϊκοί Οργανισμοί, Δημόσια, Ιδιωτικά και Διεθνή Εκπαιδευτικά Ιδρύματα όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, Νοσοκομεία και μεγάλες Κλινικές. Επίσης, δραστηριοποιούνται τα μεγαλύτερα Εμπορικά Κέντρα της Βορείου Ελλάδας, ξενοδοχεία και πλήθος μικρότερων, εμπορικών κυρίως, επιχειρήσεων.
Ιστορία: Ο Δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη παρουσιάζει αδιάλειπτη ιστορική εξέλιξη από την αρχαιότητα έως σήμερα, όπως μαρτυρείται από τα διασωθέντα αρχαιολογικά, βυζαντινά και νεώτερα μνημεία του.
Η ανθρωπογενής δραστηριότητα στους έξι οικισμούς που συνθέτουν σήμερα τον Δήμο, αποδεικνύεται μέσα από γραπτές μαρτυρίες και μνημεία που διασώθηκαν από την αρχαιότητα για τους οικισμούς Πυλαίας και Χορτιάτη και τις νεότερες ιστορικές περιόδους για τους άλλους οικισμούς.
Παράλληλα, διαθέτει πλούσια Πολιτιστική Παράδοση, η οποία πέρασε από γενιά σε γενιά και φτάνει στη σημερινή εποχή. Ιδιαίτερα ήθη κι έθιμα, παραδοσιακές ενδυμασίες, τραγούδια και χοροί συνθέτουν την πλούσια Πολιτιστική του δράση. Υπό την αιγίδα του Δήμου λειτουργούν Εργαστήρια Καλλιτεχνικής Παιδείας και, πιο συγκεκριμένα, Ζωγραφικής, Φωτογραφίας, Μουσικής, Χορού, Θεάτρου κ.ά..
Μαρτυρικός Δήμος: Ο σημερινός Δήμος ανήκει στους χαρακτηρισμένους Μαρτυρικούς Δήμους της Ελλάδας. Στην πρόσφατη σχετικά ιστορία του, ο οικισμός Χορτιάτης το 1944, μαζί με άλλες ιστορικές Κοινότητες της χώρας μας, κατέθεσαν το τίμημα για την ελευθερία της Ελλάδας. Τον Σεπτέμβριο του 1944 συντελέστηκε μια μεγάλη τραγωδία, το γνωστό Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη. Εκατόν σαράντα εννέα (149) αθώοι κάηκαν ζωντανοί από τα Γερμανικά Στρατεύματα Κατοχής. Η τότε κοινότητα Χορτιάτη κάηκε ολοσχερώς, διαδεχόμενη με τον πιο βάρβαρο τρόπο τα Ολοκαυτώματα της Μουσιωτίτσας, της Παραμυθιάς και των Καλαβρύτων, μόλις δύο μήνες μετά την ομαδική εκτέλεση δεκαεννέα (19) κατοίκων του Ασβεστοχωρίου.
Ο ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ
Ο Χορτιάτης είναι κωμόπολη της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης και έχει οριστεί ιστορική έδρα του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη. Έχει πληθυσμό 4.873 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011.
Ο Χορτιάτης βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Χορτιάτης σε υψ. 575 μ. νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης, σε απόσταση 18 χλμ. από το κέντρο της πόλης. Κατά τον Μακεδονικό αγώνα, οι Χορτιατινοί αγωνίστηκαν με σημαντικότερο Μακεδονομάχο τον οπλαρχηγό Γεώργιο Αλεξόπουλο. Στον Χορτιάτη έλαβε χώρα κατά την Κατοχή το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944, από τους Γερμανούς κατακτητές.
Αξιοθέατα: Το Παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής, ο Ναός της Μεταμόρφωσης (Βυζαντινό μνημείο χρονολογούμενο στον 12ο αιώνα), ο Ναός του Αγίου Γεωργίου (θεμελιώθηκε το 1806 και εγκαινιάσθηκε το 1837).
Φωτογραφία: Ιωάννης Βασιλακάκης (photography.vasilakakis.gr).
ΤΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ
Το Πανόραμα κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας είχε το όνομα Αρσακλί ή Ακσακλί, διοικητικά υπαγόταν στο ναχιγιέ (επαρχία) της Καλαμαριάς. Κατά τα έτη 1918, 1920 και έως το 1926 δέχθηκε σημαντικό αριθμό προσφύγων, κατά κύριο λόγο Ποντίων από τη Γεωργία, την Τραπεζούντα και την Αργυρούπολη, και γνώρισε σταδιακά μεγάλη οικιστική ανάπτυξη.
Την εποχή εκείνη λόγω του μικρού ακόμα πληθυσμού του οικισμού, εντάχθηκε διοικητικά ως συνοικισμός Αρσακλί στην Κοινότητα Καπουτζήδων (Πυλαία), στην οποία εκπροσωπούνταν με έναν πάρεδρο, έως το 1930 που ιδρύθηκε η Κοινότητα Πανοράματος. Η μετονομασία από Αρσακλί σε Πανόραμα πραγματοποιήθηκε το 1928.
Με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η περιοχή αποτέλεσε παραθεριστικό προορισμό για τους Θεσσαλονικείς. Στη δεκαετία του ’30 οι πρόσφυγες έδωσαν στο νέο οικισμό το νέο του όνομα, λόγω της πανοραμικής θέας που διαθέτει προς τη Θεσσαλονίκη και το Θερμαϊκό κόλπο. Τα δύσκολα εκείνα χρόνια, οι κάτοικοι του Πανοράματος προσπαθούσαν να δημιουργήσουν υποδομές σε έναν τόπο άγονο, ενώ παράλληλα κατέβαλλαν προσπάθειες να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους,
Με τα χρόνια και συγκεκριμένα από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και έπειτα, η Κοινότητα άρχισε να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται σε πολυτελές προάστιο της Θεσσαλονίκης.
Αρχαιολογικά ευρήματα: Στην περιοχή διασώζονται σημαντικά τεκμήρια που μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της ιστορίας. Σε αυτά ανήκουν οι τρεις θέσεις προϊστορικών οικισμών στο λόφο Ανάληψη και στην Tούμπα που βρίσκεται στο Ελαιόρεμα, καθώς επίσης και ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής με αξιόλογα ψηφιδωτά δαπέδου. Η ύπαρξη αρχαιολογικών ευρημάτων στην περιοχή Πλατανάκια και των οκτώ Βυζαντινών νερόμυλων που λειτουργούσαν με υδρομυλικό σύστημα (λόγω της μεγάλης κλίσης του εδάφους), αποτελούν τυπικό “Βιοτεχνικό Συγκρότημα”, πολύτιμο τεκμήριο για τη Βιομηχανική Αρχαιολογία.
Στη φωτογραφία το Πανόραμα και στο βάθος ο Χορτιάτης Βικιπαίδεια).
ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ
Ο νέος Δήμος Χαλκηδόνος είναι Δήμος της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Εχει έκταση 391,5 τ. χλμ. και πληθυσμό 33.673 κατοίκους. Έδρα του Δήμου είναι τα Κουφάλια και ιστορική έδρα η Γέφυρα.
Δήμαρχος του Δήμου Χαλκηδόνος είναι ο κ. Σταύρος Αναγνωστόπολος.
Ο Δήμος Χαλκηδόνος διαιρείται σε 3 Δημοτικής Ενότητες τις εξής: Αγίου Αθανασίου, Κουφαλίων και Χαλκηδόνος οι οποίες αποτελούνται από 14 Τοπικές Κοινότητες με 19 χωριά (σε παρένθεση οι οικισμοί της κάθε Κοινότητας):
1. ΔΕ Αγίου Αθανασίου: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Αγίου Αθανασίου (Αγιος Αθανάσιος), Αγχιάλου (Αγχίαλος), Βαθυλάκκου (Βαθύλακκος), Γέφυρας, (Γέφυρα) Νέας Μεσημβρίας (Νέα Μεσημβρία) και Ξηροχωρίου (Ξηροχώρι, Μπαλαίικα).
2. ΔΕ Κουφαλίων: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Κουφαλίων (Κουφάλια, Εργατικές Κατοικίες) και Προχώματος (Πρόχωμα, Καστανά, Ακροπόταμος).
3. ΔΕ Νέας Χαλκηδόνας: Περιλαμβάνει τις Τοπικές Κοινότητες Αδένδρου (Αδενδρο), Βαλτοχωρίου (Βαλτοχώρι), Ελεούσης (Ελεούσα), Μικρού Μοναστηρίου (Μικρό Μοναστήρι, Λουδίας), Παρθενίου (Παρθένι) και Χαλκηδόνας (Χαλκηδόνα).
ΤΑ ΚΟΥΦΑΛΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Τα Κουφάλια (παλιά ονομασία Κουφάλοβο) είναι κωμόπολη του νομού Θεσσαλονίκης και έδρα του νέου Δήμου Χαλκηδόνας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Έχει πληθυσμό 7.850 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Τα Κουφάλια βρίσκονται βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης, στη δυτική όχθη του Αξιού ποταμού. Απέχουν από τη Θεσσαλονίκη 35 χλμ. και βρίσκονται στα όρια των νομών Θεσσαλονίκης και Πέλλας.
Ιστορία: Στην αρχαιότητα βρισκόταν εκεί η αρχαία πόλη Ίχναι ή Ιχναί. Κατά την διάρκεια των Eλληνιστικών χρόνων άποικοι από την Mακεδονική πόλη έκτισαν μια ομώνυμη πόλη στα σύνορα Ιράκ -Συρίας (βόρειο Μεσοποταμία). Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήταν μικτό χωριό και διοικητικά ανήκε στο ναχιγιέ του Βαρδάρη. Παλιά, υπήρχαν δύο οικισμοί, το Κάτω Κουφάλοβο και το Άνω Κουφάλοβο, οι οποίοι συνοπτικά αναφέρονταν ως Κουφάλια.
Το 1862 είχε 106 σπίτια.
Τα Κουφάλια Θεσσαλονίκης έγιναν αποδέκτες μεγάλου αριθμού προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία πόντιους και Θρακιώτες.
Εκπαίδευση: Στα Κουφάλια λειτουργούν 1 παιδικός σταθμός, 5 νηπιαγωγεία, 4 δημοτικά σχολεία, 1 γυμνάσιο, 1 γενικό και 1 επαγγελματικό λύκειο, καθώς και το Ι.Ε.Κ. Κουφαλίων.
Πολιτισμός: Το πολιτιστικό κέντρο «Κωνσταντίνος Χατζάκος» διαθέτει αίθουσα εκδηλώσεων και στεγάζει τη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Στην πόλη λειτουργεί επίσης Δημοτικό Ωδείο, ενώ οι πολιτιστικοί σύλλογοι «Αριστοτέλης», «Καβακλί» και «Μακεδονία» διοργανώνουν διάφορες εκδηλώσεις.
Συγκοινωνίες: Τα Κουφάλια συνδέονται με τη Θεσσαλονίκη με αστικά λεωφορεία του ΟΑΣΘ. Επιπλέον, το ΚΤΕΛ του νομού Κιλκίς διασχίζει την κωμόπολη με συγκεκριμένα δρομολόγια.
Βιομηχανίες: Το εργοστάσιο της ΜΕΒΓΑΛ ιδρύθηκε στα Κουφάλια το 1950 και καταλαμβάνει μία μεγάλη έκταση στο βόρειο άκρο της πόλης. Ξεκίνησε αρχικά με τη συλλογή γάλακτος και την παραγωγή τυριών, ενώ σήμερα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες γαλακτοβιομηχανίες της χώρας, παράγοντας μεγάλη ποικιλία γαλακτοκομικών προϊόντων.
Ιεροί ναοί: Οι Ιεροί Ναοί Αγίου Αθανασίου (πολιούχου), Αγίου Γεωργίου και Αγίου Τρύφωνος είναι οι μεγαλύτεροι ναοί της πόλης, ενώ το Ιερό Ησυχαστήριο Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, το οποίο ιδρύθηκε το 1982, είναι από τα πιο γνωστά της περιοχής. Υπάρχει και ο ιερός ναός της Αγίας Τριάδας στην περιοχή των νεκροταφείων αποτελεί παλιά εκκλησία όπου κάηκε στα προγενέστερα χρόνια και ανακατασκευάστηκε.
Υγεία: Το Κέντρο Υγείας Κουφαλίων ανήκει στην 3η Υ.ΠΕ. Μακεδονίας και είναι το μοναδικό στον Δήμο Χαλκηδόνος.
Φωτογραφία: Κουφάλια ΠΕ Θεσσαλονίκης, Δήμου Χαλκηδόνας, Illustration ©Bello More.
Ο ΔΗΜΟΣ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ
Ο Δήμος Ωραιοκάστρου είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, που συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Προέκυψε από την συνένωση των προϋπαρχόντων Δήμων Ωραιοκάστρου, Μυγδονίας, και Καλλιθέας. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 217,78 τ. χλμ. και ο πληθυσμός του 38.317 κάτοικοι. Έδρα του Δήμου Ωραιοκάστρου είναι το Ωραιόκαστρο που βρίσκεται 11 χλμ. βόρεια της Θεσσαλονίκης.
Δήμαρχος του Δήμου Ωραιοκάστρου είναι ο κ. Παντελεήμων Τσακίρης.
Διαιρείται σε 3 Δημοτικές Κοινότητες (Ωραιοκάστρου, Δρυμού, Λητής) και 5 Τοπικές Κοινότητες με 12 συνολικά συστατικούς Οικισμούς.
Αναλυτικά στοιχεία για την συγκρότηση των Δημοτικών και των Τοπικών Κοινοτικών εμφαίνονται παρακάτω (σε παρένθεση οι συστατικοί Οικισμοί της κάθε Κοινότητας):
1. Δημοτική Κοινότητα Ωραιοκάστρου (Ωραιόκαστρο, Γαλήνη, Παλαιόκαστρο), 2. Δημοτική Κοινότητα Δρυμού (Δρυμός) 3. Δημοτική Κοινότητα Λητής (Λητή), Τοπική Κοινότητα Μεσαίου (Μεσαίο, Μονόλοφο, Πετρωτό), Τοπική Κοινότητα Μελισσοχωρίου (Μελισσοχώρι), Τοπική Κοινότητα Πενταλόφου (Πεντάλοφος), Νέας Φιλαδέλφειας (Νέα Φιλαδέλφεια), Νεοχωρούδας (Νεοχωρούδα).
Φωτογραφία από Βικιπαίδεια.
ΤΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Το Ωραιόκαστρο είναι προάστιο της Θεσσαλονίκης και οικισμός της Περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης, και αποτελεί Δημοτική Κοινότητα του ευρύτερου Δήμου Ωραιοκάστρου στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Βρίσκεται κτισμένο στους πρόποδες του Σιβρίου, Βόρεια-ΒΔ. του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, σε απόσταση 11 χλμ. και έχει μόνιμο πληθυσμό 21.716 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011.
Η ευρύτερη περιοχή του Ωραιοκάστρου διακρίνεται στους εξής οικιστικούς πυρήνες: Ωραιόκαστρο, Γαλήνη, Παλαιόβρυση και Ασπρόβρυση.
Ιστορία: Από αρχαιολογικής άποψης η περιοχή του Ωραιοκάστρου ανήκε στο νοτιοδυτικό τμήμα της αρχαίας Μυγδονίας, που άρχιζε από την ανατολική όχθη του Αξιού ποταμού, στα όρια της σημερινής ΠΕ Θεσσαλονίκης, εκτεινόταν στα πεδινά των λιμνών Κορώνειας και Βόλβης και κατέληγε στον Στρυμονικό Κόλπο ή Κόλπο του Ορφανού. Κατά την ύστερη εποχή του Χαλκού εδραιώθηκαν ο οικισμός της Τούμπας Ασπρόβρυσης και ο οικισμός στην κορυφή του Λόφου Ωραιοκάστρου.
Το Παλαιόκαστρο αποτελεί τον παλαιότερο οικισμό, που βρίσκεται νότια του Ωραιοκάστρου. Ο ναός του Αγίου Αθανασίου Παλαιοκάστρου ανάγεται πριν το 1864 καθώς επιγραφή διασώζει το γεγονός της ανακαίνισης του ναού μετά από πυρκαγιά το έτος 1864. Στην τοιχοποιία του αποκαλύφθηκαν μαρμάρινες επιγραφές Ελληνιστικών χρόνων, καθώς και τμήματα κιονόκρανων και μαρμάρων από αρχαία κτίσματα.
Οι πρώτες οικογένειες των προσφύγων μετά την Τουρκοκρατία ήρθαν από διάφορα μέρη του Πόντου και της ευρύτερης περιοχής του Καυκάσου, έτυχαν παραχώρησης γεωργικού κλήρου και αποτέλεσαν τους πρώτους κατοίκους του Ωραιοκάστρου.
Από το 1965 ξεκινά η ανοικοδόμηση του οικισμού Γαλήνης Ωραιοκάστρου από τον Οικοδομικό Συνεταιρισμό Υπαλλήλων Καπνεμπορικών Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης.
Εκπαίδευση: Στο Ωραιόκαστρο λειτουργούν όλες οι βαθμίδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με 8 Νηπιαγωγεία, 6 Δημοτικά, 3 Γυμνάσια και 2 Λύκεια.
Συγκοινωνίες: Μέσω της οδού Θεσσαλονίκης η οποία καταλήγει στην οδό Λαγκαδά, το Ωραιόκαστρο συνδέεται με την πόλη της Θεσσαλονίκης. Ο ΟΑΣΘ εξυπηρετεί το Ωραιόκαστρο με την γραμμή 56 συνδέοντάς με την Θεσσαλονίκη καθώς και με μερικές περιοχές της (Ευκαρπία, Σταυρούπολη, Πολίχνη, Νεάπολη) και καταλήγει στον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό. Επίσης μέσω της γραμμής 55 και 55Α το Ωραιόκαστρο συνδέεται με τον τερματικό σταθμό της Σταυρούπολης. Φωτογραφία από Ωραιόκαστρο24.gr.
ΤΟ ΠΕΡΙAΣΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ
Άποψη της Θεσσαλονίκης και του Θερμαϊκού Κόλπου από το Περιαστικό Δάσος Ωραιοκάστρου.
Φωτογραφία από Βικιπαίδεια.
Η ΝΕΟΧΩΡΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η Νεοχωρούδα είναι χωριό, του Δήμου Ωραιοκάστρου, της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονία. Βρίσκεται σε υψόμετρο 220 μέτρων, 15 χλμ. βόρεια της πόλης της Θεσσαλονίκης, στις δυτικές παρυφές του Σιβρίου.
Ο πληθυσμός του χωριού σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 1763 κάτοικοι.
Η Νεοχωρούδα αποτελεί ένα αναπτυγμενο προάστιο της Θεσσαλονίκης. Σε μικρή απόσταση από τη Nεοχωρούδα βρίσκεται το Βιοτεχνικό Πάρκο Νεοχωρούδας που περιλαμβάνει πλήθος βιομηχανιών και βιοτεχνιών.
Ιστορία: Κατά την Τουρκοκρατία και κατά τη διάρκεια του Mακεδονικού Αγώνα, οι Νεοχωρουδιώτες αγωνίστηκαν με θάρρος για την ελευθερία.
Φωτογραφία από ΓΕ.ΝΕ.ΣΗ. Κοινότητα Νεοχωρούδας (Fb Page).
Το ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Νοχωρούδας.
Φωτογραφία από ΓΕ.ΝΕ.ΣΗ. Κοινότητα Νεοχωρούδας (Fb Page).
ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
Θεόδωρος Ευαγγελούδης (1985-2023)
Αρχαιολόγος ΑΠΘ, Απόφοιτος Ινστιτούτου Θερβάντες
Ιστορικός-Ερευνητής Ρεμπέτικου Τανγκό
Το έργο του Θεόδωρου Ευαγγελούδη ‘Χωριά και πόλεις της Ελλάδας’ θα ολοκληρωθεί τιμής ένεκεν, με την αξιοποίηση και του ιστορικού αρχείου που άφησε ως παρακαταθήκη
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ – ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Ιστορία της Ελλάδας, ιστορίας της Ευρώπης, ιστορικό αρχείο-παρακαταθήκη Θεόδωρου Ευαγγελούδη, Βικιπαίδεια, ιστότοποι και Σελίδες (Κοινωνικών Δικτύων) Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, των Δήμων της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, ιστοσελίδα Ιεράς Μητρόπολης Σερρών και Νιγρίτης, καθώς και από ιδιωτικές σελίδες (Fb Pages) ή ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, τις οποίες αναγράφουμε στις επί μέρους αναφορές μας.
Σημείωση: Για όσους δημιουργούς φωτογραφιών έχουμε στοιχεία, αναγράφουμε το όνομά τους. Για όσους δεν έχουμε στοιχεία, αναγράφουμε την πηγή προέλευσης.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ
Ευχαριστούμε τους Εθνικούς και Περιφερειακούς Χορηγούς, που υποστηρίζουν τη δράση μας για την προβολή του φυσικού, πολιτιστικού και ιστορικού κάλλους της Ελλάδας και τω Ελληνικών επιχειρήσεων, τον ζωντανό πολιτισμό της.
Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΙΑΣ
«Ού πολιτείαν γενέσθαι την αρίστην άνευ συμμέτρου χορηγίας” Αριστοτέλης
(Καμμία Πολιτεία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί άριστη, χωρίς την ανάλογη χορηγία)
Κεντρικό αφιέρωμα για την Ελλάδα → Χωριά και πόλεις της Ελλάδας