Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΗΜΑΘΙΑΣ

ΗΜΑΘΙΑ → Ο ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ημαθία ονομάζονταν από την αρχή, η δίπλα στον Θερμαϊκό κόλπο πεδιάδα, όταν σχηματίσθηκε το Βασίλειο της Μακεδονίας.
Με το όνομα αυτό δηλωνόταν η περιοχή μεταξύ των ποταμών Αλιάκμονα και του Λουδία, η οποία, επειδή υπήρξε ο πυρήνας του Βασιλείου, ονομάστηκε επίσης και Μακεδονία. (Ηρόδοτος Ζ 127).
Η Ημαθία αυτή περιελάμβανε τις Αιγές, αρχαία πρωτεύουσα και ιερή πόλη της Μακεδονίας, την πόλη Βέροια, το Κίτιον (σημ. Νάουσα) κ.ά..
Σήμερα και σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης η Περιφερειακή Ενότητα Ημαθίας (π. Νομός Ημαθίας), υπάγεται διοικητικά στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και περιλαμβάνει τρεις Δήμους, αυτούς της Βέροιας, της Αλεξάνδρειας και της Νάουσας.
Η Ημαθία έχει σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς και με παγκόσμιο ενδιαφέρον, όπως τον πολύ γνωστό αρχαιολογικό χώρο των Αιγών (Βεργίνα), το καταπράσινο άλσος του Αγίου Νικολάου, τη Σχολή του Αριστοτέλους, τις πηγές του ποταμού Αράπιτσα (στον οποίο θυσιάστηκαν γυναίκες με τα παιδιά τους το 1822 για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων), το Βήμα του Αποστόλου Παύλου, πολλές Βυζαντινές εκκλησίες, σωζόμενες συνοικίες όπως οι φημισμένες Ελληνική Κυριώτισσα και η Εβραϊκή συνοικία της Μπαρμπούτας, τον αρχαιολογικό χώρο του Αγίου Παταπίου, Οθωμανικά μνημεία, αρχαιολογικά και λαογραφικά μουσεία, το μουσείο Νεότερης Ιστορίας και Τέχνης γνωστό ως Βλαχογιάννειο, το λαογραφικό μουσείο Βλάχων, τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας η οποία το 2010 βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates ως επιτυχές πρότυπο βιβλιοθήκης στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Αλεξάνδρειας, παραδοσιακά κτήρια Μακεδονικού ρυθμού, το μουσείο Οίνου και Αμπέλου στη Νάουσα, τα φημισμένα χιονοδρομικά Κέντρα Σελίου και 3-5 Πηγάδια, κ.α..
Μεγαλύτερη πόλη της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας και πρωτεύουσά της είναι η Βέροια. Στη φωτογραφία η Βέροια πανοραμική άποψη (Βικιπαίδεια).

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η Περιφερειακή Ενότητα Ημαθίας έχει έκταση 1702 τ. χλμ. και πληθυσμό 140.611 κατοίκους. Συνορεύει στα βόρεια με την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, στα ανατολικά με την Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης, στα νότια με την Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας και στα δυτικά με την Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης.
Σπουδαιότερα βουνά της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας είναι τα Πιέρια όρη (ο ορεινός όγκος βορειοδυτικά του Ολύμπου). Η έκτασή τους μοιράζεται ανάμεσα στις Περιφερειακές Ενότητες Πιερίας, Κοζάνης και Ημαθίας. Αποτελούν ένα εκτεταμένο βουνό, εξαιρετικά δασωμένο και με χαρακτήρα. Έχει αρκετά μονοπάτια και πεζοπορικές διαδρομές και ξεχωρίζει για το τοπίο και την ηρεμία που προσφέρει. Δέχεται πολλά χιόνια τον χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης. Η ψηλότερη κορυφή του είναι το Φλάμπουρο (2.188 μ.) εντός των ορίων της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, στο Δήμο Βελβεντού.
Το Βέρμιο είναι οροσειρά της Μακεδονίας και καταλαμβάνει τμήματα των Περιφερειακών Ενοτήτων Ημαθίας, Κοζάνης και Πέλλας. Η ψηλότερη κορυφή του έχει υψόμετρο 2.065 μ. και βρίσκεται κοντά στη Νάουσα. Μερικά από τα είδη δέντρων που μπορεί κάποιος να δει σε αυτό το βουνό είναι έλατα καστανιές, κουμαριές, οξιές, πεύκα και πουρνάρια. Επίσης σε χαμηλά υψόμετρα καλλιεργούνται και ροδακινιές, μηλιές και κερασιές. Ακόμη μπορούμε να δούμε ορχιδέες, ζαμπούκο, άσπρο τσάι και χαμομήλι. Σε χαμηλότερα υψόμετρα συναντάμε κρανιές, βατομουριές, βατσινιές και τα θρυλικά εννιάφυλλα Νάουσας, τα οποία φυτρώνουν στην περιοχή Σασιάκι και Γουρνόσοβο.
Σπουδαιότεροι ποταμοί της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας είναι ο Αλιάκμονας, ο ποταμός με το μεγαλύτερο μήκος εντός της Ελλάδας 322 χλμ.. Το όνομα Αλιάκμων είναι σύνθετο και προέρχεται από το άλς (άλας, θάλασσα) και από το άκμων (αμόνι). Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ο Αλιάκμων ήταν ένας από τους ποτάμιους θεούς, παιδί του Ωκεανού και της Τηθύος.
Μια αρχαία παράδοση λέει ότι όσα πρόβατα έπιναν νερό από τον Αλιάκμονα άλλαζαν χρώμα και γίνονταν λευκά. Η παράδοση αυτή επιβεβαιώνεται από μια καταγραφή του Λατίνου συγγραφέα Πλίνιου (23-79 μ.Χ.), που μεταφρασμένη από τα Λατινικά, λέει: “Ωσαύτως εν Μακεδονία, όσοι θέλουσι να έχωσι πρόβατα λευκά άγουσιν εις τον Αλιάκμονα, όσοι δε μέλανα εις τον Αξιόν”.
Ο ποταμός πηγάζει στο Γράμμο, κοντά στα σύνορα της χώρας με την Αλβανία, και εκβάλλει στο Αιγαίο Πέλαγος μεταξύ της Θεσσαλονίκης και της Κατερίνης. Περνάει από τις Περιφερειακές Ενότητες, Καστοριάς, Γρεβενών, Κοζάνης και Ημαθίας και καταλήγει στο Θερμαϊκό κόλπο. Χείμαροι και παραπόταμοι του Αλιάκμονα είναι ο Γράμμος, ο Λαδοπόταμος, ο Μογλενίτσας, η Πραμόριτσα, ο Γρεβενίτικος, ο Βενέτικος, ο Σαραντάπορος, ο Τριπόταμος και άλλοι. Στη φωτογραφία ο ποταμός Αλιάκμονας.

ΠΟΛΕΙΣ ΚΩΜΟΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΗΜΑΘΙΑΣ
Σημαντικές πόλεις της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας είναι η Βέροια (πρωτεύουσα του νομού και η μεγαλύτερη πόλη, η Αλεξάνδρεια (σημαντικό αστικό κέντρο του νομού, άλλοτε κεφαλοχώρι του κάμπου της Ημαθίας), η Νάουσα (πόλη ιστορικής σημασίας, φέρει τον τίτλο Ηρωική), το μακροχώρι, η Μελίκη, η Βεργίνα, ο Κοπανός, το Αγγελοχώρι, η Επισκοπή, το Πλατύ, το Κλειδί, ο Σταυρός, το Ροδοχώρι, η Κουλούρα, το Γιαννακοχώρι, ο Λουτρός, το Νησί, η Μαρίνα, τα Λευκάδια, κ.α..

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ
Η Περιφερειακή Ενότητα Ημαθίας περιλαμβάνει τους εξής Δήμους: Δήμος Βέροιας με έδρα τη Βέροια και ιστορική έδρα τη Βεργίνα, Δήμος Αλεξάνδρειας με έδρα την Αλεξάνδρεια και Δήμος Ηρωϊκής πόλης Νάουσας με έδρα τη Νάουσα.
Αντιπεριφερειάρχης της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας είναι ο κ. Κωνσταντίνος Καλαϊτζίδης.

Ο ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
Ο Δήμος Βέροιας έχει έκταση 791,43 τ. χλμ. και πληθυσμό 62.064 κατοίκους. Εδρα του Δήμου είναι η Βέροια.
Δήμαρχος του Δήμου Βέροιας είναι ο κ. Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης.
Ο Δήμος διαιρείται στις εξής 5 Δημοτικές Ενότητες: Βέροιας, Αποστόλου Παύλου, Βεργίνας, Δοβρά και Μακεδονίδος, οι οποίες περιλαμβάνουν 29 Κοινότητες με 47 οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε Κοινότητας). Αναλυτικά:
1. ΔΕ Βέροιας: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Βέροιας (Βέροια, Κυδωνοχώρι, Λαζοχώρι Μέση, Ταγανοχώρι), Αγίας Βαρβάρας (Αγία βαρβάρα), Αμμου (Αμμος), Ασωμάτων (Ασώματα), Γεωργιανών (Γεωργιανοί, Λευκόπετρα), Καστανιάς (Καστανιά, Μικρά Σάντα), Κάτω Βερμίου (Κάτω Βέρμιο παλ. ονομασία Κάτω Σέλι), Κουμαριάς (Κουμαριά, Ξηρολίβαδο), Προφήτη Ηλία (Προφήτης Ηλίας), Ράχης (Ράχη), Τριποτάμου (Κάτω Κομνήνειο, Κομνήνειο, Τριπόταμος).
2. ΔΕ Αποστόλου Πάυλου: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Μακροχωρίου (Μακροχώρι), Διαβατού (Διαβατός), Κουλούρας (Κουλούρα), Λυκόγιαννης (Νέα Λυκόγιαννη, Παλαιά Λυκόγιαννη), Νέας Νικομήδειας (Νέα Νικομήδεια).
3. ΔΕ Βεργίνας: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Βεργίνας (Βεργίνα), Μετόχιου Προδρόμου (Μετόχι προδρόμου), Παλατιτσίων (Παλατίτσιον), Συκέας (Συκιά).
4. ΔΕ Δοβρά: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Αγίου Γεωργίου (Αγιος Γεώργιος), Αγίας Μαρίνας (Αγία Μαρίνα), Πατρίδος (Καλή Παναγία, Πατρίδα), Τριλόφου (Τρίλοφος), Φυτείας (Αγιος Νικόλαος, Κωστοχώρι, Λιανοβρόχι, Φυτεία).
5. ΔΕ Μακεδονίδος: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Ριζωμάτων (Ριζώματα), Δασκίου (Δάσκιο), Πολυδένδρου (Ελαφίνα, Μονή Τιμίου Προδρόμου, Πολύδενδρο, Πόρος, Χαράδρα), Σφηκιάς (Σφηκιά).

Η ΒΕΡΟΙΑ
Η Βέροια είναι ιστορική πόλη της Μακεδονίας, έδρα του Δήμου Βέροιας και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Είναι κτισμένη στις απολήξεις του Βερμίου όρους, έχει πληθυσμό 43.212 κατοίκους, αποτελεί δε εκκλησιαστική έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Βέροιας, Ναούσης και Καμπανίας. Είναι γνωστή και ως “Μικρή Ιερουσαλήμ”, λόγω της πληθώρας Βυζαντινών εκκλησιών που έχουν διασωθεί έως σήμερα.
Ονομασία: Σύμφωνα με γλωσσολόγους και την πιο έγκυρη εκδοχή για την ονομασία της, η κατάληξη -ροια είναι παράγωγο του ρήματος ρέω και προσδίδεται σε πόλεις πλούσιες σε υδάτινα αποθέματα, πράγμα το οποίο ισχύει για την περιοχή της Βέροιας. Το ρήμα φέρω (βέρω εκείνη την εποχή) στην αρχαία Ελληνική ενέχει και την έννοια είμαι πλούσιος σε κάτι, εξ ου και η λέξη φερνή, που σημαίνει προίκα.
Την ονομασία Βέροια πήραν από τη Mακεδονική Μητρόπολη πολλές πόλεις του κόσμου, όπως η Βέροια ή Βερόη της Θράκης (πλέον Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας), το μετονομασθέν Χαλέπι της Συρίας, τα Βέρρια ή Βέρροια της Λακωνίας, η Μπέρια (αγγλικά: Berea) του Οχάιο των Η.Π.Α. (και άλλοι οικισμοί της Αμερικής), μια συνοικία του Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής, κ.α..
Μυθολογία: Σύμφωνα με τη μυθολογία η Βέροια είναι κόρη του Ωκεανού και της Θέτιδος, ή κόρη του Αδώνιδος και της Αφροδίτης. Η πόλη λέγεται ότι κτίστηκε από τον Μακεδόνα στρατηγό Φέρωνα, ο οποίος έδωσε στην πόλη το όνομά του (το γράμμα Φ εκείνη την εποχή στην περιοχή προφέρονταν ως Β). Κατά την εκδοχή της Mακεδονικής μυθολογίας η πόλη κτίστηκε από τον βασιλιά Βέρητα, ο οποίος της έδωσε το όνομα της μιας από τις κόρες του. Τα ονόματα των γόνων του βασιλιά ήταν Βέροια, Μίεζα, Όλγανος και Ορέστης.

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ
Ο Απόστολος Παύλος και ο Σίλας κήρυξαν στη Βέροια (σώζεται μέχρι και σήμερα το «Βήμα του Αποστόλου Παύλου»). Ο Λουκιανός το 145 περίπου μ.Χ. λέει «Βέρροιαν (όπως λεγόταν την εποχή που έζησε ο Λουκιανός ή Βέροια) ως πόλιν της Μακεδονίας μεγάλη και πολυάνθρωπων». Στη φωτογραφία το Βήμα του Αποστόλου Παύλου.

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Η σπουδαιότερη και ενδοξότερη εποχή του παρελθόντος της Βέροιας είναι κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους και συγκεκριμένα στη διάρκεια της βασιλείας της τελευταίας δυναστείας των Μακεδόνων, των Αντιγονιδών, η καταγωγή της οποίας ήταν από αυτή την πόλη. Κατά μία εκδοχή μάλιστα η Βέροια πρωτοέγινε έδρα του «Κοινού των Μακεδόνων», είχε Βουλή, έκοβε δικό της νόμισμα, ενώ εδώ πραγματοποιούνταν και αθλητικοί αγώνες, που ονομάζονταν «Ολύμπια» ή και «Αλεξάνδρεια», προς τιμήν του στρατηλάτη Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Γνωστή από την κλασική εποχή (ο Θουκυδίδης έγραψε για την πόλη), η Βέροια μεγάλωσε στις Ελληνιστικές και Ρωμαϊκές εποχές. Στις αρχές της Ελληνιστικής εποχής οι Βεροιώτες κατά διαταγή του Σελεύκου επανίδρυσαν τη Συριακή πόλη Χαλυβώνα σε Βέροια. Από τη Βέροια σώζεται ο μόνος από την Ελλάδα νόμος περί γυμνασίων (167 π.Χ.).
Στη φωτογραφία νόμισμα της Μακεδονικής Συμπολιτείας στο νομισματικό μουσείο Αθηνών.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΚΑΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Κατά τους Βυζαντινούς και Οθωμανικούς χρόνους τον 7ο αιώνα οι Σκλαβηνοί Δραγουβίτες έκαναν επιδρομές στη Θεσσαλονίκη μαζί με άλλες Σλαβικές φυλές και εγκαταστάθηκαν γύρω από την πόλη. Τον 8ο αιώνα η αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία επέκτεινε την πόλη και της έδωσε το όνομα “Ειρηνούπολις”. Κατά τους μέσους Βυζαντινούς χρόνους απέκτησε μεγάλη σημασία και το 985 καταλήφθηκε από τους Βουλγάρους. Απελευθερώθηκε από τον Βασίλειο Β΄, τον επονομαζόμενο «Βουλγαροκτόνο».
Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, ο Βούλγαρος Κράλης Ιωαννίτζης εκμεταλλευόμενος τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εισβάλει βίαια το 1205 στην περιοχή της Θράκης και της Μακεδονίας φθάνοντας έως τις Σέρρες. Η περιοχή ελευθερώνεται τελικά αργότερα από τον βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιωάννη Δούκα Βατάτζη, ο οποίος ανέκτησε τη Βέροια, τις Σέρρες και άλλες σημαντικές πόλεις της Μακεδονίας.
Τον 14ο και 15ο αιώνα την πόλη εποφθαλμιούσαν οι Σέρβοι και αρκετές φορές κατάφεραν να την καταλάβουν από τους Βυζαντινούς. Το πιθανότερο είναι ότι το 1430, περιήλθε οριστικά στην κατοχή των Οθωμανών. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας μεγκαταστάθηκαν Μουσουλμάνοι και Εβραίοι. Το 1530 είχε 657 Χριστιανικά και 234 Μουσουλμανικά νοικοκυριά. Ταυτόχρονα, ειδικά τον 17ο και 18ο αιώνα δημιουργήθηκε Ελληνική αστική τάξη, εξαιτίας της ύπαρξης εμπόρων.
Το 1822 συντελέστηκε η εξέγερση της πόλης εναντίον του Τουρκικού ζυγού, με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Τάσο Καρατάσο. Από τη Βέροια ήταν οι οπλαρχηγοί της Επανάστασης του 1821 Γεώργιος Συρόπουλος, Αθανάσιος Συρόπουλος και οι άλλοι Συροπουλαίοι ή «Σύροι», καθώς και οι αδερφοί Γεώργιος και Δημήτριος Κολέμης.
Απελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό, κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, στις 16 Οκτωβρίου του 1912 (φωτογραφία).
Το 1946 η Βέροια ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του Νομού Ημαθίας.

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΕΝΟΣ ΔΕΚΑΧΡΟΝΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
“Η πιο έντονη ανάμνησή μου που, όπως είπα, είναι ριζωμένη στο μυαλό μου, είναι όταν δεκάχρονος εγώ, δεκατριάχρονος ο αδελφός μου Γιαννάκης, ντυμένοι στα γιορτινά, μας πήρε ο πατέρας μου, ντυμένος κι αυτός στα γιορτινά, άλλα χωρίς φέσι, και πήγαμε στην Πλατεία του Ωρoλoγιoύ, το πρωί της 16ης Οκτωβρίου 1912, ημέρα Τρίτη, για να υποδεχτούμε τον Ελληνικό Στρατό. Στην πλατεία αυτήν είχα πάει άλλη μια φορά με το σχολείο, για να παρευρεθούμε σε μια Τουρκική εκδήλωση, και οι άνθρωποι του Δημαρχείου (Μπελιντιέ) μας μοίρασαν λεμονάκια σε χωνάκι και εμείς ευχαριστημένοι κραυγάζαμε «γιασασίν, γιασασίν», και σήμερα το «γιασασίν» αντικαταστάθηκε με το «Ζήτωωω!!!
Πρωί-πρωί χτυπούσαν οι καμπάνες, οι δρόμοι γεμάτοι από κόσμο χαρούμενο, όλοι μικροί και μεγάλοι για το Ωρολόγι. Η ημέρα λαμπρή, ο ήλιος χαρά Θεού, ενώ τις προηγούμενες μέρες και το βράδυ της Δευτέρας έβρεχε ακατάπαυστα.
Η μέρα αυτή ήταν μέρα χαράς, μέρα συγκινήσεων, μέρα ενθουσιασμού, μέρα που ένα όνειρο 482 χρόνων, πολλών χρόνων, έγινε πραγματικότητα. Η Βέροιά μας και αργότερα η Ελληνική Μακεδονία μας ελευθερώνονται.
Νά, έρχονται! Νά, κατηφορίζουν από τα γύρω υψώματα φωνάζουν οι άνδρες και έβλεπαν προς τις πλαγιές, όπου σήμερα το ναΰδριο του Προφήτη Ηλία. Οι μεγάλοι φιλιούνται, αγκαλιάζονται – Χριστός Ανέστη! Ήρθε το Ελληνικό! Και νά σε λίγο στρατός συνταγμένος, κουρασμένος, με τους γυλιούς στην πλάτη και τα όπλα κρεμασμένα στους ώμους, μπαίνει στην πλατεία από το δρόμο των στρατώνων, με επικεφαλής έναν καβαλάρη Αξιωματικό, τον ίλαρχο Πέτρο Μάνο, όπως μάθαμε αργότερα.
Ο πατέρας μου, δακρυσμένος, βγάζει απ’ τον κόρφο του και ανεμίζει μια μικρή Ελληνική σημαία πάνινη – είναι αυτή που επεδείκνυε στους μαθητές των ανωτέρων τάξεων, όταν στο υπόγειο του γυμνασίου, διασκευασμένο προς το πίσω μέρος σε αίθουσα διδασκαλίας, δίδασκε τον Εθνικό Ύμνο.
Ζήτω, ζήτω φωνάζουν όλοι, μικροί και μεγάλοι, και χειροκροτούν.
Σε λίγο η πλατεία γέμισε από στρατιώτες, που αγκαλιασμένοι με τους πολίτες κατευθύνονται άλλοι προς τον Άγιο Αντώνιο, άλλοι προς τη Μητρόπολη, άλλοι προς την Ελιά. Τα καταστή- ματα ανοίγουν για να προμηθευτούν οι στρατιώτες ό,τι έχουν ανάγκην.
Ο πατέρας μάς κρατά καλά απ’ το χέρι για να μη παρασυρθούμε από το πλήθος, και κατευθυνόμαστε για το σπίτι. Σαν φθάσαμε εκεί η πόρτα ήταν ανοιχτή, στην αυλή στρατιώτες, η μανιά μου μοίραζε ψωμί, τυρί, αυγά βρασμένα, σύκα, καρύδια και ό,τι άλλο είχε το σπίτι από τις προμήθειες για το χειμώνα, ακόμα έδιδε στον καθένα από ένα πιάτο πέτουρα, η μητέρα στο ζυμωτικό ζύμωνε, ζύμωσε πολλές φορές. Ο πατέρας μου κατεβάζει στην αυλή τραπέζι, ημείς κατεβάζουμε καρέκλες, όλοι βοηθούμε να στρωθεί ένα καλό τραπέζι και αρχίζει το κέρασμα, κρασί, ρακή από τη δική μας παραγωγή, μεζέδες λογής-λογής..
Αυτή η εικόνα της υποδοχής, η τόσο ενθουσιώδης, η τόσο συγκινητική, δεν φεύγει από το μυαλό μου, είναι κάτι γεγονότα που στα παιδιά παραμένουν ανεξίτηλα”.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Στέφανου Ε. Ζάχου Αναμνήσεις ενός Βεροιώτη, Βέροια 1970. Περιλαμβάνεται στον τόμο που εξέδωσε η Εταιρεία Μελετών Ιστορίας και Πολιτισμού Ν. Ημαθίας Βέροια 16 Οκτωβρίου 1912 – Η απελευθέρωση της πόλης μέσα από κείμενα του 20ού αιώνα.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 1864
Την παραμονή της εορτής της 15 Αυγούστου 1864 οι χριστιανοί κάτοικοι, κατά το έθιμο, έφυγαν από την πόλη και πήγαν στο Μοναστήρι της Παναγίας Δοβράς για τον πανηγυρικό εορτασμό. Το βράδυ άναψε εκτεταμένη πυρκαγιά που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης, δεδομένου ότι τα περισσότερα σπίτια ήταν ξύλινα. Σύμφωνα με αναφορά ιερέα της Μητρόπολης κάηκαν πάνω από 300 σπίτια, καταστήματα και εργαστήρια συνολικά. Επίσης κάηκαν οκτώ εκκλησίες καθώς και η Μητρόπολη, το Ελληνικό Σχολείο και η περίφημη βιβλιοθήκη. Η πυρκαγιά ήταν τόσο καταστροφική και ο αντίκτυπός της ήταν τόσο βαθύς, ώστε γενιές ολόκληρες ζούσαν με τη συγκλονιστική ανάμνησή της και στα χείλη του λαού έγινε τραγούδι θρηνητικό, που τραγουδιόταν με διάφορες παραλλαγές. 
Το 1965, κατά την κατεδάφιση πέτρινου σπιτιού στην οδό Παναγή Τσαλδάρη 53, βρέθηκε στα θεμέλια κατάλληλα προστατευμένο σημείωμα του ιατρού Δημοσθένη Δ. Γεωργακόπουλου, με ημερομηνία 1/5/1883, που γνωστοποιεί ότι κατασκευάζει πέτρινο σπίτι «για να δώσει δείγμα πέτρινων σπιτιών στις επερχόμενες γενεές, διότι από καιρού εις καιρόν οι ίδιοι οι Oθωμανοί βάζουν φωτιά στα σπίτια των Xριστιανών για βλάβη και για αρπαγή των πραγμάτων». Μετά την αποκάλυψη αυτή του χειρογράφου που διέσωσε ο Αντώνιος Κεμεντζές, Δήμαρχος Βέροιας, δεν χωρεί πλέον καμία αμφιβολία ότι η πυρκαγιά της Βέροιας στα 1864 ήταν καθαρός προσχεδιασμένος εμπρησμός από μέρους των Τούρκων, με σκοπό την λεηλασία.
Ο αποκαλυφθείς κατά το έτος 1974 σπουδαίος κώδικας με το πρόγραμμα εργασίας της Δημογεροντίας, η οποία για πρώτη φορά διορίστηκε από όλη την κοινότητα της Βέροιας, έφερε στο φως πολλά σημαντικά στοιχεία για το έργο της, αλλά και την καταστροφική πυρκαγιά, καθώς και για την βοήθεια που προσφέρθηκε στους αναξιοπαθούντες Βεροιώτες μέσου της Επιτροπής επί των συνεισφορών και διαθέσεων που διορίστηκε για τον σκοπό αυτό. (με επιπλέον πληροφορίες και φωτογραφία από την εφημερίδα ΛΑΟΣ).

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
Το Βήμα του Αποστόλου Παύλου Ιστορικό μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος και πηγή θρησκευτικού τουρισμού για την πόλη. Κάθε εποχή του χρόνου άνθρωποι από όλον τον κόσμο φτάνουν στη Βέροια για να δουν από κοντά τα χνάρια της περιοδείας του Αποστόλου. Ο Απόστολος Παύλος δίδαξε στην πόλη της Βέροιας τον 1ο αιώνα μ.Χ. και συνέχισε το ταξίδι του ευχαριστημένος από τη θερμή υποδοχή των κατοίκων της και την προσήλωσή τους στον λόγο του. Στο εν λόγω μνημείο, διεξάγεται κάθε χρόνο τον Ιούνιο εορταστική εκδήλωση, με τον τίτλο “Παύλεια”.
Ο Αρχαιολογικός χώρος Αγίου Παταπίου αποτελούσε το κέντρο της αρχαίας, αλλά και της παλαιοχριστιανικής Βέροιας, καθώς βρισκόταν στην ανατολική πλευρά κεντρικής οδικής αρτηρίας, που οδηγούσε από τη βόρεια πύλη του οχυρωματικού περιβόλου στο εσωτερικό της αρχαίας πόλης. Στα ερείπια κτιρίων της Ρωμαϊκής περιόδου ανασκάφηκε το πιο εκτεταμένο σύνολο, που παρέχει μια πολύ σημαντική εικόνα για την οργάνωση της πόλης κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο. Στη θέση αυτή αποκαλύφθηκαν τμήματα ενός κτιριακού συγκροτήματος με εκτεταμένα ψηφιδωτά δάπεδα, ενός παλαιοχριστιανικού βαπτιστηρίου που οργανώθηκε στους χώρους προγενέστερου Ρωμαϊκού οικοδομήματος (πιθανότατα του Νυμφαίου), μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, μαζί με τα προσκτίσματά της, καθώς και τμήματος πιθανόν από το επισκοπείο της πόλης.
Βυζαντινές εκκλησίες. Η Βέροια είναι γνωστή για τις πολυάριθμες Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες που διαθέτει (περίπου 48 σωζόμενες σήμερα και 72 αρχικά, με αποτέλεσμα να επονομάζεται και μικρή Ιερουσαλήμ), καθώς και μοναδικές συλλογές Βυζαντινών εικόνων. Ιδιαίτερα φημισμένος είναι ο ναός της Αναστάσεως του Σωτήρος ή αλλιώς “η Εκκλησία του Χριστού”. Άλλοι σημαντικοί ναοί είναι η παλαιά Μητρόπολη, ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (13ος αιώνας), ο ναός των αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης (16ος αιώνας) και ο ναός των Αγίων Πέτρου και Παύλου (11ος αιώνας), μεταξύ των λοιπών Βυζαντινών κτισμάτων.
Η Βεργίνα βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη Βέροια, κτισμένη γεωγραφικά στη θέση των αρχαίων Αιγών, στην οποία έκανε ανασκαφές ο εξαίρετος αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος, όπου και ανακάλυψε τον αρχαίο τάφο του Βασιλιά Φιλίππου Β’. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το σύγχρονο υπόγειο μουσείο της Βεργίνας με τους Βασιλικούς τάφους και εκθέματα από ολόκληρη την ιστορία της Μακεδονίας.
Τα Οθωμανικά μνημεία όπως το Χουνκιάρ τζασίμι, το Καζακτσί και Ορτά τζαμί είναι μερικές από τις παλιές εκκλησίες που μετέτρεψαν οι Τούρκοι σε τζαμιά με την εγκατάστασή τους στη Βέροια (15ος αιώνας). Ένα νεότερο Μουσουλμανικό τέμενος, που χρονολογείται από τα μέσα του 19ου αιώνα, είναι το Μεντρεσέ Τζαμί, το οποίο πήρε το όνομά του από τον παρακείμενο μεντρεσέ, το Μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο.
Οι φημισμένες Συνοικίες όπως της Μπαρμπούτας, στην καρδιά της πρώην Εβραϊκής συνοικίας της Βέροιας, βρίσκεται το πέτρινο κτίριο της Συναγωγής, με περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο. Πίσω από τη συναγωγή διασώζεται ακόμη το Μίκβε (θρησκευτικός λουτρώνας), και σε αντίθεση με τις Χριστιανικές συνοικίες που είχαν την εκκλησία στη μέση, στην Εβραϊκή συνοικία η Συναγωγή ήταν στην ίδια ευθεία με τα σπίτια. Εδώ κήρυξε ο Απόστολος Παύλος, όταν επισκέφθηκε την πόλη το 51 και το 57 μ.Χ.. Η συναγωγή σήμερα είναι ανοιχτή για επισκέπετες ως ιστορικό μνημείο και ανοίγει για λειτουργία σε ορισμένες Εβραϊκές γιορτές και επετείους. Η Μπαρμπούτα είναι η Εβραϊκή συνοικία, που χρονολογείται από τα Ρωμαϊκά χρόνια (50 μ.Χ.) και οφείλει το όνομά της σε μία βρύση στην περιοχή, που διατηρείται ακόμα και σήμερα. Τοποθετείται βορειοδυτικά στον χάρτη της πόλης, πλάι στον ποταμό Τριπόταμο. Η Μπαρμπούτα αποτελούσε ένα περίκλειστο και απομονωμένο “γκέτο”, με τη συναγωγή και το μοναδικό εμπορικό δρόμο της εποχής, την οδό Χάβρας. Αρχικά εξυπηρετούσε μια μικρή κοινότητα Εβραίων, η οποία προς το τέλος του 15ου αιώνα μ.Χ. μεγάλωσε με την άφιξη πολυάριθμων Εβραίων από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία της γειτονιάς αποτελούν τα περίφημα σαχνισιά (οι προεξοχές των κτιρίων), ο υπερυψωμένος πάνω από τη στέγη ηλιακός και οι δίφυλλες βαριές εξώπορτες με οριζόντια και διαγώνια ξύλα, που φέρουν πλατυκέφαλα καρφιά.
Στα μέσα του 19ου αιώνα η πόλη είχε 16 “μαχαλάδες” (συνοικίες). Καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, τα εμπορικά καταστήματα ήταν συγκεντρωμένα στη Βυζαντινή αγορά, στο παζάρι. Οι πιο γνωστές από αυτές που διασώζονται σήμερα είναι η Εβραϊκή που προαναφέραμε και η Χριστιανική. Μαζί με αυτές, πολυάριθμες Χριστιανικές και Μουσουλμανικές συνοικίες συνέθεταν τον αστικό ιστό εκείνης της εποχής. Έλληνες, Τούρκοι, Εβραίοι και Αθίγγανοι κατοικούσαν στους περιμαντρωμένους μαχαλάδες της, διατηρώντας τα δικά τους έθιμα και συνήθειες.
Εικόνες από τη ζωή της πόλης κατά τον 18ο αιώνα, φέρει η χριστιανική συνοικία Κυριώτισσα, με τα στενά καλντερίμια της, τα λιθόστρωτα σοκάκια και τις στέγες των σπιτιών, που μοιάζουν να ακουμπούν μεταξύ τους. Πίσω από τους ψηλούς αυλόγυρους και δίπλα στα σοκάκια ξεπροβάλλουν μικρές λιθόκτιστες εκκλησίες. Η συνοικία απαριθμεί πολλές Χριστιανικές και Βυζαντινές εκκλησίες. Η Κυριώτισσα ακολουθεί το αρχιτεκτονικό στυλ της Μπαρμπούτας με τα σαχνισιά και τις βαριές πόρτες. Πολλά από τα διατηρητέα σπίτια έχουν αναπαλαιωθεί και έχουν μετατραπεί σε χώρους αναψυχής και διασκέδασης.
Στo Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας παρουσιάζεται η ακμή της Βέροιας κατά τη Βυζαντινή εποχή με κάθε λεπτομέρεια. Στεγάζεται στον παλαιό Μύλο του Μάρκου, κοντά στα τείχη της πόλης. Στα ευρήματα συμπεριλαμβάνονται ψηφιδωτά, χειρόγραφα, έργα αγγειοπλαστικής, ξυλόγλυπτα και νομίσματα.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο πρόσφατα ανακαινισμένο, ελκύει τεράστιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον από κάθε σημείο της γης εδώ και πολλά χρόνια και προσφέρει μια αναδρομή στο πλούσιο παρελθόν της Βέροιας, ενώ μας παραπέμπει στο ιστορικό μεγαλείο της Αρχαίας Πόλης εκείνων των χρόνων. Στις τρεις αίθουσες του Μουσείου μπορεί κανείς να δει ευρήματα από την παλαιολιθική εποχή ως και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τα νεολιθικά ευρήματα προέρχονται από τον οικισμό Νέα Νικομήδεια, που θεωρείται ο παλαιότερος γνωστός μόνιμος οικισμός στο Ευρωπαϊκό έδαφος. Τα ευρήματα από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου προέρχονται από το νεκροταφείο της Βεργίνας. Ανάμεσα στα ευρήματα ξεχωρίζουν μια χάλκινη υδρία του 4ου αιώνα π.Χ., η στήλη του Γυμνασιαρχικού Νόμου, στην οποία περιγράφεται η λειτουργία της μέσης και ανώτερης εκπαίδευσης στο Γυμνάσιο της Βέροιας, καθώς επίσης η προτομή του θεού Όλγανου, του 2ου αιώνα μ.Χ., που ανακαλύφθηκε στον Κοπανό.
Στο Μουσείο Εκπαίδευσης λειτουργεί μόνιμη έκθεση, που παρουσιάζει την εξέλιξη της εκπαίδευσης και των μέσων διδασκαλίας της στην Ελλάδα, από τους χρόνους των κηρωμένων πινακίδων, των περγαμηνών, της αρχαίας μελάνης και των κονδυλοφόρων μέχρι την εποχή των τετραδίων, των θρανίων και των ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Το Μουσείο Νεότερης Ιστορίας και Τέχνης γνωστό ως Βλαχογιάννειο, εκθέτει με μοναδικό τρόπο την άνθηση της τέχνης και την πρόοδο της νεότερης ιστορίας της περιοχής.
Το Λαογραφικό Μουσείο στεγάζεται στο παλαιό αρχοντικό Σαράφογλου. Το μουσείο εστιάζει στη λαογραφία του τόπου, αναδεικνύοντας το πλούσιο ιστορικό των συνηθειών των κατοίκων της Βέροιας. Παρουσιάζει εκπληκτικό ενδιαφέρον το υλικό του μουσείου, ενώ παράλληλα στεγάζεται εντός ενός παλιού αρχοντικού, που σου επιτρέπει να δεις και εσωτερικά την αρχιτεκτονική της πόλης.
Το Κειμηλιαρχείο Μονής Παναγίας Δοβρά λειτουργεί από το 2022, και σε αυτό εκτίθενται πλήθος σημαντικών εκκλησιαστικών κειμηλίων όπως το πετραχήλι και η ζώνη του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Το Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων (βλ. ιδιαίτερο αφιέρωμα παρακάτω).
Φωτογραφία: Ανασκαφή πρώϊμης νεολιθικής κατοικίας στην Νέα Νικομήδεια τον Ιούλιο του 1963 (Βικιπαίδεια).

ΤΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΛΑΧΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ
Το Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων του Λαογραφικού Ομίλου Βλάχων Βέροιας, στεγάζεται σε διατηρητέο οίκημα δίπλα από την πλατεία Ωρολογίου της Βέροιας και αναδεικνύει την πολιτισμική κληρονομιά των Βλάχων. Στο μουσείο υπάρχουν εκθέματα όπως παραδοσιακές στολές, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και συλλογή παραδοσιακού υλικού σχετικά με την παράδοση των Βλάχων της περιοχής.
Πρόεδρος του ιδιαίτερα δραστήριου και δημιουργικού Λαογραφικού Ομίλου Βλάχων Βέροιας, είναι ο κ. Ιωάννης Μητριτώνης.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Όλες οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στην πόλη, βρίσκονται υπό την αιγίδα της Κοινωφελούς Επιχείρησης Πολλαπλής Ανάπτυξης Βέροιας (ΚΕΠΑ) που είναι ο επίσημος φορέας πολιτιστικής πολιτικής του Δήμου Βέροιας. Έχει την εποπτεία του χώρου τεχνών της πόλης, γνωστού ως “Αντωνιάδειος Στέγη γραμμάτων και τεχνών” που διοργανώνει αριστουργηματικές εκδηλώσεις και πρωτοποριακά εκθέματα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Επιπλέον υπό την εποπτεία της επιχείρησης βρίσκεται η Δημοτική Βιβλιοθήκη, το Δημοτικό Ωδείο, η Σχολή χορού, εικαστικά εργαστήρια και η φιλαρμονική του Δήμου. Στο συνεδριακό κέντρο της πόλης φιλοξενούνται θεατρικές και μουσικές παραστάσεις από διάφορα μέρη της Ελλάδας και του κόσμου. Θίασοι των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. της χώρας, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, του Εθνικού Θεάτρου κ.ά., που βρίσκονται σε περιοδεία επιλέγουν να παρουσιάσουν τα θεατρικά έργα τους στο ανοικτό θέατρο “Μελίνα Μερκούρη” στο Άλσος Παπάγου. Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας κάθε χρόνο ανεβάζει παραστάσεις τη χειμερινή περίοδο στη Βέροια και τη θερινή περίοδο βρίσκεται σε περιοδεία σε όλη τη χώρα.
Στην καρδιά της πόλης φιλοξενείται η υπερσύγχρονη Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας Eυρωπαϊκών προδιαγραφών, η οποία διαθέτει παιδικό τμήμα με εργαστήριο τεχνολογίας, υπολογιστές και κονσόλα παιχνιδιού και τμήμα ενηλίκων, με υπολογιστές, διαδικτυακή πρόσβαση και αναγνωστήριο. Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας διοργανώνει καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αλλά και για γονείς και ενήλικες (στα πλαίσια ημερίδων-σεμιναρίων). Στις 12 Αυγούστου 2010, το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates απένειμε το Βραβείο του «Πρόσβαση στη Μάθηση» 2010, ύψους 1 εκατομμυρίου δολαρίων, ανακηρύσσοντας τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας ως επιτυχές πρότυπο βιβλιοθήκης στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Το χρηματικό ποσό χορηγήθηκε στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας για τη δημιουργική χρήση των υπηρεσιών πληροφόρησης και τεχνολογίας για την ικανοποίηση των οικονομικών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών αναγκών περισσοτέρων από 180.000 ανθρώπων.
Σε ότι αφορά την Εκπαίδευση στη Βέροια λειτουργούν δώδεκα δημοτικά σχολεία, έξι γυμνάσια, πέντε λύκεια και ένα επαγγελματικό λύκειο. Λειτουργεί επίσης εσπερινό γυμνάσιο, εσπερινό γενικό λύκειο, εσπερινό επαγγελματικό λύκειο και μουσικό σχολείο.
Στον αθλητισμό η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα της Βέροιας έχει μία ξεχωριστή ιστορία, με περιόδους άνθησης στο ενεργητικό της αλλά και αρκετούς υποβιβασμούς σε κατώτερες κατηγορίες. Έχει αγωνιστεί αρκετές χρονιές στην Α’ Εθνική κερδίζοντας το προσωνύμιο “Βασίλισσα του Βορρά” και διαθέτει πολλά φυτώρια ποδοσφαιριστών που έχουν αναδείξει πολλούς διάσημους παίκτες της πρώτης Εθνικής κατηγορίας Σούπερ Λιγκ.
Η Βέροια είναι επίσης η μητρόπολη του Eλληνικού χάντμπολ, αφού αγκάλιασε το άθλημα αυτό από τα πρώτα του βήματα στη χώρα μας και συνεχίζει να το αναπτύσσει μέχρι και σήμερα σε πολύ υψηλά επίπεδα.
Ένα ακόμα άθλημα, στο οποίο η Βέροια έχει δώσει μεγάλους αθλητές, είναι το σκι. Το πρώτο χιονοδρομικό κέντρο της Ελλάδας, αυτό του Σελίου, έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς Βεροιώτες να έρθουν από νωρίς σε επαφή με τον χειμερινό αθλητισμό και πρωταθλητισμό.
Η πόλη διαθέτει ακόμα μικρές ομάδες μπάσκετ, βόλεϊ, γυμναστικής και πινγκ-πονγκ, καθώς και ομίλους σκακιού, ορειβασίας και ποδηλασίας.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η οικονομία της περιοχής βασίζεται κυρίως στη γεωργία και συγκεκριμένα, εκτός άλλων φρούτων και λαχανικών, στην παραγωγή του ροδάκινου – επιτραπέζιου και βιομηχανικού. Η βιομηχανική υποδομή της περιοχής αφορά κυρίως στη συσκευασία και κονσερβοποιία των φρούτων. Στην περιοχή παρασκευάζεται κομπόστα και είδη φρουτοσαλάτας, προϊόντα τα οποία έχουν μεγάλη εξαγωγική επιτυχία, κυρίως στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.
Στη φωτογραφία ανθισμένες ροδακινιές στον κάμπο της Βέροιας (από Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας).

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ
Η απόσταση οδικώς από την Αθήνα είναι 511 χλμ. και από τη Θεσσαλονίκη 73 χλμ.. Επίσης η Βέροια συνδέεται σιδηροδρομικώς με τη γραμμή Θεσσαλονίκη – Πλατύ – Φλώρινα, ενώ το ΚΤΕΛ Ημαθίας διαθέτει λεωφορεία με δρομολόγια προς Νάουσα, Αλεξάνδρεια, Θεσσαλονίκη και Αθήνα.
Πλησίον της πόλης διέρχεται η Εγνατία Οδός, η οποία ενώνει την πόλη με την Ηγουμενίτσα, τα Ιωάννινα και την Κοζάνη προς τα δυτικά και τη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα και την Αλεξανδρούπολη προς τα ανατολικά.
Σιδηροδρομικά η Βέροια εξυπηρετείται από τον ομώνυμο σιδηροδρομικό σταθμό που εγκαινιάστηκε το 1894 επί σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης – Φλωρίνης. Από το 2008, εξυπηρετείται από τον Προαστιακό Θεσσαλονίκης, ο οποίος συνδέει την πόλη με τη Θεσσαλονίκη και μετά και με τη Νάουσα και την Έδεσσα.
Αεροπορικώς η Βέροια εξυπηρετείται από το διεθνές αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης το οποίο απέχει 90 χλμ..

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
• Δημήτριος Κολέμης οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
• Γεώργιος Κολέμης οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
• Αντώνιος Νικολαΐδης Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
• Στέφανος Παπαγάλος Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
• Θωμάς Ακριβόπουλος Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
• Ιωάννης Παπαργυρίου Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
• Δημήτριος Βικέλας πρώτος Πρόεδρος ΔΟΕ
• Μιχάλης Χρυσοχοΐδης πολιτικός
• Παντελής Καφές Ποδοσφαιριστής
• Γιώτης Τσαλουχίδης, πρώην διεθνής ποδοσφαιριστής
• Κωνσταντίνος Τσαχουρίδης τραγουδιστής
• Ματθαίος Τσαχουρίδης λυράρης κ.α.

ΤΟ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΕΛΙΟΥ
Τo Χιονοδρομικό κέντρο Σελίου στο Κάτω Βέρμιο (Σέλι παλ. ονομασία), απέχει μόλις 24 χλμ. από τη Βέροια και είναι ιδανικός προορισμός για χιονοδρόμους και λάτρεις της φύσης. Βρίσκεται στον οικισμό Κάτω Βέρμιο, που αποτελεί ένα από τα ψηλότερα χωριά στην Ελλάδα. Είναι το πρώτο οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο στην Ελλάδα και στις εγκαταστάσεις του διεξήχθησαν το 1934 οι πρώτοι Πανελλήνιοι Χιονοδρομικοί Αγώνες.

ΒΕΡΟΙΑ ΕΥΗΧΗ ΠΟΛΗ
Οι δραστηριότητες πολιτισμού Εύηχη πόλη είναι μουσικές εκδηλώσεις με παραδοσιακά και μοντέρνα σχήματα, που πραγματοποιούνται στη Βέροια στις αρχές κάθε καλοκαιριού και ψυχαγωγούν τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης.

Η ΒΕΡΓΙΝΑ
Η Βεργίνα είναι μικρή κωμόπολη και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Βέροιας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Βρίσκεται 13 χλμ. νοτιοανατολικά της Βέροιας, πρωτεύουσας του νομού, και περίπου 80 χλμ. νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης. Ο πληθυσμός της κωμόπολης ανέρχεται στους 2.000 περίπου κατοίκους και βρίσκεται στους πρόποδες των Πιερίων Ορέων, σε υψόμετρο 120 μέτρων από τη θάλασσα.
Οι Ανασκαφές: Η κωμόπολη πιστεύεται ότι βρίσκεται στη θέση των αρχαίων Αιγών (Αἰγαί ή Αἰγέαι), πρωτεύουσας της αρχαίας Μακεδονίας, και έγινε παγκοσμίως γνωστή το 1977, όταν η Πανεπιστημιακή Ανασκαφή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, υπό τον καθηγητή αρχαιολογίας Μανόλη Ανδρόνικο και τους συνεργάτες του, ανακάλυψε τους τόπους ταφής των Μακεδόνων βασιλέων και ανάμεσα στους άλλους τάφους και ένα ταφικό μνημείο που, σύμφωνα με την επιχειρηματολογία του Ανδρόνικου, ήταν του βασιλιά Φιλίππου Β΄, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η ανακάλυψη αυτών των ευρημάτων θεωρείται από πολλούς ότι πιστοποίησε και τη θέση της αρχαίας πόλης των Αιγών, της πρώτης πρωτεύουσας του Μακεδονικού Βασιλείου.
Η σύγχρονη Βεργίνα: Η σύγχρονη κωμόπολη της Βεργίνας ιδρύθηκε το 1922 ανάμεσα στους δύο οικισμούς Κούτλες και Μπάρμπες. Το όνομα της νέας πόλης προτάθηκε από τον τότε Μητροπολίτη Βέροιας, Κωνστάντιο Β΄, ο οποίος την ονόμασε Βεργίνα προς τιμήν της θρυλικής βασίλισσας Βεργίνας (Θεοδώρας), που έζησε στην περιοχή της Βέροιας και ήταν η τελευταία Ελληνίδα ηγεμόνας της περιοχής, γόνος της οικογένειας των Παλαιολόγων, πριν από την οριστική άλωση της Βέροιας από τους Οθωμανούς το 1433.
Κατά την επανάσταση του 1821 οι κάτοικοι των δύο οικισμών αγωνίστηκαν κατά των Οθωμανών. Σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστασης του 1821 ήταν οι Σταμάτιος Κωνσταντίνου (γεν. 1804), Δήμος Μαργαρίτη και Κωνσταντίνος Μαργαρίτη. 
Μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης (24 Ιουλίου 1923) και την έξωση των μπέηδων, η γη διαμοιράστηκε σε οικόπεδα στους εκεί κατοίκους και σε Ελληνες πρόσφυγες.

ΟΙ ΑΙΓΕΣ
Οι Αιγές ήταν Μητρόπολη των Μακεδόνων, η κοιτίδα της δυναστείας των Τημενιδών, της οικογένειας του Φιλίππου Β’ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών, έχουν ανακαλυφθεί οι βασιλικοί Μακεδονικοί τάφοι, το ανάκτορο του Φιλίππου Β’, το θέατρο, τα ιερά της Εύκλειας και της Κυβέλης (ή Μητέρας των Θεών), τα τείχη της πόλης, και η βασιλική νεκρόπολη, με πάνω από 500 σωζόμενους τύμβους, που χρονολογούνται από τον 11ο – 1ο αιώνα π.Χ. κ.α..
Επειδή ο πλούτος των ευρημάτων στην περιοχή των Αιγών είναι ανυπέρβλητος και σπάνιας ιστορικής σημασίας, ο τόπος του Μακεδονικού Βασιλείου ανακηρύχθηκε το έτος 1996 από την UNESCO, ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ ΤΑΦΩΝ ΑΙΓΩΝ
Για να σωθούν οι βασιλικοί τάφοι των Αιγών και οι θαυμάσιες τοιχογραφίες της αρπαγής της Περσεφόνης και του βασιλικού κυνηγιού, τα μοναδικά πρωτότυπα έργα μεγάλων ζωγράφων της κλασικής αρχαιότητας που έφτασαν ως εμάς, κατασκευάστηκε ένα τεράστιο υπόγειο κέλυφος προστασίας με ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου και κλιματισμού που εξασφαλίζει τις απαραίτητες σταθερές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας στην περιοχή των τάφων, δίνοντας εξωτερικά την εντύπωση αρχαίου ταφικού τύμβου, καθώς είναι καλυμμένο με χώμα. Στο υπόγειο κέλυφος, γύρω από τους χώρους όπου εγκιβωτίζονται οι τέσσερις τάφοι -τρεις Μακεδονικοί και ένας κιβωτιόσχημος- και τα θεμέλια του υπέργειου “ηρώου”, υπάρχουν τέσσερις συνεχιζόμενες πολυγωνικές αίθουσες, η έκταση των οποίων φτάνει τα 1200 τετραγωνικά μέτρα. Φωτογραφία από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Β’
Η Πρόσοψη του τάφου του Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας στη Βεργίνα, Ελλάδα. Η πόρτα είναι από μάρμαρο και η παραγγελία είναι δωρική (Βικιπαίδεια).

Ο ΗΛΙΟΣ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ
Ο Ήλιος της Βεργίνας (αλλιώς Άστρο της Βεργίνας) είναι ένα αρχαίο Ελληνικό σύμβολο που απεικονίζεται σε διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως αγγεία και νομίσματα, αλλά έγινε ευρέως γνωστό λόγω της απεικόνισής του στη χρυσή λάρνακα που βρέθηκε το 1977 σε Βασιλικό τάφο, ο οποίος αποδίδεται στη Μακεδονική Βασιλική Δυναστεία του Φιλίππου Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ο ήλιος αυτός χρησιμοποιείται στην Ελλάδα ως σύμβολο του διαμερίσματος της Μακεδονίας, καθώς και σε επιμέρους διοικητικές διαιρέσεις του. 
Από τον Ήλιο της Βεργίνας διακρίνονται καθαρά οι δεκαέξι ακτίνες και ο ρόδακας. Φέρεται πάνω σε χρυσή Λάρνακα, που βρέθηκε στον Βασιλικό τάφο του Φιλίππου Β’, από τον αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο κατά τις ανασκαφές του 1977 στον αρχαιολογικό χώρο της Βεργίνας, στη Μακεδονία, εξ ου και το όνομά του.

Η ΧΡΥΣΗ ΛΑΡΝΑΚΑ
Η Χρυσή Λάρνακα (με τον Ήλιο της Βεργίνας στο καπάκι) που περιέχει τα λείψανα (οστά) από την ταφή του βασιλιά Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας και το βασιλικό χρυσό στεφάνι (φωτογραφία), εκτίθεται στην υπόγεια σκηνή του μουσείου της Βεργίνας, εντός του Μεγάλου Τύμβου.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Οι βασιλικοί τάφοι της μεγάλης Τούμπας: Στα ευρήματα αυτά περιλαμβάνονται τρεις Μακεδονικοί τάφοι και ένας κιβωτιόσχημος. Ανάμεσά τους συγκαταλέγεται ο ασύλητος τάφος του Φιλίππου Β΄ (336 π.Χ.) και ένας συλημένος κιβωτιόσχημος τάφος, που ανήκε πιθανότατα στον βασιλιά Αλέξανδρο Δ΄ (310 π.Χ.). Οι δύο αυτοί τάφοι κοσμούνται με λαμπρές τοιχογραφίες, έργα μεγάλων επώνυμων καλλιτεχνών. 
Οι βασιλικοί τάφοι του Ρωμαίου και της Ευριδίκης: Είναι δύο Μακεδονικοί τάφοι, ο λεγόμενος “τάφος του Ρωμαίου” ιωνικός, ναόσχημος των αρχών του 3ου αιώνα π.Χ., και ο “τάφος της Ευρυδίκης”, που πιθανότατα ανήκει στη μητέρα του Φιλίππου Β΄ και χρονολογείται γύρω στο 340 π.Χ.. Επίσης, τρεις κιβωτιόσχημοι του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ. και τέσσερις λακκοειδείς της υστεροαρχαϊκής εποχής.
Το νεκροταφείο των Τύμβων: Πρόκειται για την επιβλητική νεκρόπολη της Εποχής του Σιδήρου (11ος-8ος αιώνας π.Χ.), που αποτελούνταν από περισσότερους από 300 χωμάτινους τύμβους, οι οποίοι καλύπτουν συστάδες πλούσια κτερισμένων τάφων.
Το ανάκτορο και το θέατρο: Τα δύο πολύ σημαντικά αυτά μνημεία είναι ενταγμένα στο ίδιο οικοδομικό σύνολο, που χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ.. Το ανάκτορο οργανώνεται γύρω από μεγάλη περίστυλη αυλή και περιλαμβάνει ιερό (Θόλοι) αφιερωμένο στον Ηρακλή Πατρώο και πολυτελείς χώρους συμποσίων για τον βασιλιά και τους αξιωματούχους. Σε έναν από αυτούς σώζεται μωσαϊκό δάπεδο. Το ανάκτορο Αιγών κτισμένο στα χρόνια του Φιλίππου Β΄ (359-336 π.Χ.), σε έκταση 12,5 στρεμμάτων, αποτελεί, όχι μόνον το μεγαλύτερο, αλλά μαζί με τον Παρθενώνα, και το σημαντικότερο κτήριο της κλασικής Ελλάδας.
Το ιερό της Εύκλειας: Βρίσκεται στα βόρεια του Θεάτρου και περιλαμβάνει δύο ναούς του 4ου και του 3ου αιώνα π.Χ., μνημειακό περιστύλιο και σειρά αναθημάτων, ανάμεσα στα οποία και δύο βάσεις από αναθήματα της βασίλισσας Ευρυδίκης, γιαγιάς του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Η Ακρόπολη και το τείχος της πόλης: Βρίσκεται στα νότια του οικισμού σε έναν αρκετά απόκρημνο λόφο. Το τείχος εκτείνεται και προς τα ανατολικά της πόλης. Από την Ακρόπολη έχουν ανασκαφεί τμήματα του περιβόλου και του εσωτερικού (οικίες της Ελληνιστικής εποχής). Η οχύρωση των Αιγών χρονολογείται στα πρώιμα Ελληνιστικά χρόνια (τέλος 4ου με αρχές 3ου αιώνα π.Χ.).
Φωτογραφία: Αργυρή λήκυθος με χρυσό στεφάνι από τον ασύλητο τάφο ΙΙΙ, μουσείο τύμβου Βεργίνας. Βικιπαίδεια.

ΤΟ ΜΑΚΡΟΧΩΡΙ ΗΜΑΘΙΑΣ
Το Μακροχώρι είναι κωμόπολη και τοπική Κοινότητα του Δήμου Βέροιας της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με πληθυσμό 5.189 κατοίκους. Βρίσκεται ανατολικά της Βέροιας, σε απόσταση 8 χλμ. από το κέντρο της, και ο πρώτος οικισμός στο δρόμο από Βέροια προς Θεσσαλονίκη. Βρίσκεται στον κάμπο της Ημαθίας και περιβάλλεται από κατοικίες, χώρους εργασίας και εντατικές καλλιέργειες κάθε λογής παραγωγής. Είναι από τα μεγαλύτερα χωριά της Ημαθίας.
Ιστορία: Λίγο βορειότερα από το Μακροχώρι, στη θέση «Τούμπα» της Νέας Νικομήδειας αναπτύχθηκε ένας από τους παλιότερους αγροτικούς οικισμούς της Ευρώπης κατά την Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδο στην 7η χιλιετία π.Χ.. Λίγα χιλιόμετρα νότια από το Μακροχώρι, οι Αργειάδες Μακεδόνες δημιούργησαν τον 7ο αιώνα π.Χ. το πρώτο τους βασίλειο, ιδρύοντας την πρωτεύουσά τους, τις Αιγές, στη θέση της σημερινής Βεργίνας, στις υπώρειες των Πιερίων βουνών.
Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, το 50 μ.Χ. πέρασε και ίδρυσε την τοπική Εκκλησία ο Απόστολος Παύλος στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Κατά τη διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων, η περιοχή αποτέλεσε τόπο παραμονής των μελών της Βυζαντινής αριστοκρατίας. 
Πολιτισμός: Στο Μακροχώρι δρουν 3 Σύλλογοι. 1) Ο Σύλλογος Ποντίων Μακροχωρίου, με έτος ίδρυσης το 1978 και πλούσια χορευτική και λαογραφική δράση. 2) Ο Λαογραφικός και Χορευτικός Σύλλογος Ντόπιων Μακροχωρίου και Περιχώρων με έτος ίδρυσης το 1993. Ο Σύλλογος αυτός, εκτός από ετήσιο χορό και την συμμετοχή του σε φεστιβάλ και εκδηλώσεις, οργανώνει εορταστικό διήμερο με παραδοσιακούς χορούς στις 28 και 29 Αυγούστου με αφορμή την εορτή του Προδρόμου. 3) Ο Ψηφιδωτό Πολιτισμός-Αθλητισμός-Εθελοντισμός, Πολιτιστικός Σύλλογος Μακροχωρίου Ημαθίας με έτος ίδρυσης το 2018. Σε αντίθεση με τους άλλους Συλλόγους του χωριού, που έχουν χαρακτήρα κυρίως λαογραφικό-χορευτικό, αυτός στρέφεται κυρίως σε δράσεις πολιτισμού και εθελοντισμού.
Εκκλησίες: 1) Ο ναός του Τιμίου Προδρόμου είναι η παλαιότερη εκκλησία με την πολυπληθέστερη ενορία, εορτάζει δε στην μνήμη της Αποτομής του Τιμίου Προδρόμου (πανήγυρις 29 Αυγούστου). 2) Ο επιβλητικός ναός του Αγίου Γεωργίου στο μέσον του σημερινού χωριού και πάνω σχεδόν στην κεντρική οδό. 3) Το Παρεκκλήσι του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη που ανήκει στο ναό του Αγίου Γεωργίου.
Φωτογραφία: Από Μακροχώρι Ημαθίας Fb Page.

Η ΚΟΥΛΟΥΡΑ ΗΜΑΘΙΑΣ
Η Κουλούρα είναι χωριό και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Αποστόλου Παύλου, του Δήμου Βέροιας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 1089 κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία: Το χωριό είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 20 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η Κουλούρα βρίσκεται σε οδική απόσταση 12 περίπου χλμ. ανατολικά-βορειοανατολικά από την πόλη της Βέροιας, ενώ απέχει 62 χλμ. από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, δια του αυτοκινητόδρομου. Η νέα Εγνατία Οδός (αυτοκινητόδρομος Α2), έχει κόμβο στην Κουλούρα.
Στη φωτογραφία ο εορτaσμός του Αγίου Αγίου Γεωργίου στην Κουλούρα Ημαθίας. (εφημερίδα Βεροιώτης).

Ο ΔΗΜΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
Ο Δήμος Αλεξανδρείας έχει έκταση 473,39 τ. χλμ. και πληθυσμό 41.570 κατοίκους.
Εδρα του Δήμου είναι η Αλεξάνδρεια.
Δήμαρχος του Δήμου Αλεξανδρείας είναι ο κ. Παναγιώτης Γκυρίνης.
Διαιρείται στις εξής 4 Δημοτικές Ενότητες: Αλεξανδρείας, Πλατέος, Μελίκης και Αντιγονιδών, οι οποίες περιλαμβάνουν 25 Κοινότητες με 39 οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε Κοινότητας):
1. ΔΕ Αλεξανδρείας: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Αλεξανδρείας (Αλεξάνδρεια, Νησέλλι, Σχοινάς), Βρυσακίου (Βρυσάκι), Καμποχωρίου (Καμποχώρι), Λουτρού (Λουτρός, Εξωκκλήσι), Νεοχωρίου (Νεοχώρι), Νησίου (Νησί, Σάντα).
2. ΔΕ Πλατέος: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Πλατέος (Πλατύ, Εργοτάξιο Λουδία), Αράχου (Αραχος), Κλειδίου (Κλειδί), Κορυφής (Κορυφή, Παλαιόχωρα), Λιανοβεργίου (Λιανοβέργι), Πλατάνου (Πλάτανος), Πρασινάδας (Πρασινάδα, Κυδωνία, Νησελλούδι), Τρικάλων (Τρίκαλα).
3. ΔΕ Μελίκης: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Μελίκης (Μελίκη), Αγκαθιάς (Αγκαθιά, Τριλοφία), Κυψέλης (Κυψέλη, Μονή Αγίου Αθανασίου Σφηνίσσης), Νεοκάστρου (Νεόκαστρο), Προδρόμου (Πρόδρομος, Αγία Τριάδα, Νέος Πρόδρομος).
4. ΔΕ Αντιγονιδών: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Καβασίλων (Καβάσιλα), Επισκοπής Αντιγονιδών (Επισκοπή, Καλοχώρι), Κεφαλοχωρίου (Κεφαλοχώρι), Ξεχασμένης (Ξεχασμένη, Ραψομανίκι), Παλαιού Σκυλλιτσίου (Παλιό Σκυλλίτσι), Σταυρού (Σταυρός).

Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ
Η Αλεξάνδρεια είναι πόλη της Μακεδονίας. Είναι το τρίτο μεγαλύτερο οικιστικό συγκρότημα της Ημαθίας, με πληθυσμό 14.821 κατοίκους και παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη.
Χτισμένη στο κέντρο του μεγάλου κάμπου της Κεντρικής Μακεδονίας, είναι η έδρα του Δήμου Αλεξάνδρειας. Η πόλη αναπτύσσεται ταχύτατα, έχοντας ρόλο πόλης-δορυφόρου αναφορικά με τη Θεσσαλονίκη, από την οποία απέχει περίπου 50 χλμ..
Ιστορία-ονομασία: Κατά την άποψη τοπικού ερευνητή, η παλαιά ονομασία είναι Γηδάς και όχι Γιδάς, ανάγεται στο Βυζάντιο και σημαίνει “Γη Οδός”.
Οι κάτοικοι της Αλεξάνδρειας συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ζήσης Γηδιώτης. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, σπουδαίοι Αλεξανδρινοί Μακεδονομάχοι ήταν οι οπλαρχηγοί Τζόλας Περήφανος, Θεοχάρης Κούγκας (καπετάν Γηδιώτης) και Απόστολος Ματόπουλος, καθώς και ο δάσκαλος Θωμάς Κουκουλούδης.
Πολιτισμός: Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Αλεξάνδρειας ιδρύθηκε το 1986 με συλλογή 2.000 βιβλίων. Οι επισκέπτες της βιβλιοθήκης είναι κατά κύριο λόγο μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου καθώς και εκπαιδευτικοί. Η συλλογή της καλύπτει όλα τα θέματα των ανθρώπινων γνώσεων και αποτελείται από 14.700 τόμους βιβλίων, περιοδικά και οπτικοακουστικό υλικό. Επιπρόσθετα, διατηρεί μία συλλογή από τοπικό και ημερήσιο τύπο για την επικαιρότητα των μελών της στην ενημέρωση. Εμπλουτίζει τη συλλογή της με προσκτήσεις νέου υλικού από αγορές και από δωρεές που δέχεται από κατοίκους της πόλης και της Περιφέρειας. Το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (Κ.Ι.Κ.Π.Ε.) δώρισε στη βιβλιοθήκη 177 βιβλία λογοτεχνικού, ιστορικού και επιστημονικού περιεχομένου. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη στεγάζεται στο Πνευματικό Κέντρο της Αλεξάνδρειας.
Συγκοινωνίες: Σε απόσταση 4 χλμ. από την πόλη διέρχεται η Εγνατία Οδός, η οποία ενώνει την πόλη με την Ηγουμενίτσα και τα Ιωάννινα προς τα δυτικά και την Θεσσαλονίκη, την Καβάλα και την Αλεξανδρούπολη προς τα ανατολικά.
Η Αλεξάνδρεια οδικώς εξυπηρετείται από το ΚΤΕΛ Ημαθίας, με συχνά τοπικά και υπεραστικά δρομολόγια. Σιδηροδρομικά εξυπηρετείται από τον ομώνυμο σιδηροδρομικό σταθμό, που εγκαινιάστηκε το 1894, επί της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης – Φλωρίνης. Από το 2008 εξυπηρετείται από τον Προαστιακό Θεσσαλονίκης, ο οποίος συνδέει την πόλη με τη Θεσσαλονίκη και, κατόπιν, με την Έδεσσα.
Προσωπικότητες: Ζήσης Γιδιώτης οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821, Απόστολος Ματόπουλος Μακεδονομάχος, Θεοχάρης Κούγκας Μακεδονομάχος, Γεώργιος Περήφανος Μακεδονομάχος, Βασίλης Τσιάρτας διεθνής ποδοσφαιριστής και πρωταθλητής Ευρώπης, Δημήτρης Χαριτόπουλος διεθνής καλαθοσφαιριστής, Χάρης Γιαννόπουλος διεθνής καλαθοσφαιριστής, Νίκος Τουλίκας παγκόσμιος πρωταθλητής στίβου και Σκι Αντοχής των Special Olympics, Δημήτρης Περτσούνης επαναστάτης του 1821, Χρήστος Νικολόπουλος συνθέτης και δεξιοτέχνης του μπουζουκιού.

ΤΟ ΝΗΣΙ ΗΜΑΘΙΑΣ
Το Νησί είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Αλεξανδρείας του Δήμου Αλεξανδρείας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθείας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 1.379 κατοίκους. Στην Κοινότητα Νησίου υπάγεται επίσης και ο ακατολικητος οικισμός Σάντα ο οποίος απέχει 2 χιλιόμετρα βόρεια.
Ονομασία: Το Νησί οφείλει την ονομασία του στη νησίδα του παραποτάμου του Αλιάκμονα στην οποία είχαν βρεθεί τα οστά των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, πάνω στην οποία αργότερα χτίστηκε το ομώνυμο μοναστήρι. Ο ναός έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και πρόκειται για τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική που κτίσθηκε το 1813, και αποτελεί αξιόλογο δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 19ου αιώνα στην Επαρχία της Ημαθίας”. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπήρξε εθνικό, θρησκευτικό και εκπαιδευτικό προπύργιο της περιοχής (Ρουμλούκι), ενώ γνώρισε μεγάλη άνθιση κυρίως τον 18ο και 19ο αιώνα. Από τα κειμήλια της περιόδου εκείνης αποδυκνείεται ο πνευματικός σύνδεσμος του μοναστηριού με την Αυτοκρατορική Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά.
Οικονομία: Οι κάτοικοι του Νησίου ήταν αρχικά ψαράδες και μικροκαλλιεργητές. Μετά την αποξήρανση της Λίμνης των Γιαννιτσών άρχισαν να εγκαθίστανται οικογένειες από διάφορα μέρη, κυρίως σε περιοχές ανατολικά και νότια της Μονής. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν στο Νησί αρκετές οικογένειες Ελλήνων από τη Μικρά Ασία, ενώ αργότερα (1938) εγκαταστάθηκαν Βλάχοι από το Σέλι, Πόντιοι από τη Γουμένισσα Πέλλας και Δασκιώτες από το Δάσκιο Ημαθίας (1944).
Μακεδονικός Αγώνας: Το Νησί συμμετείχε ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες, τόσο με τους χωρικούς του όσο και με τους καλόγερους της Μονής των Αγίων Ανάργυρων. Από τη Σκάλα του Νησίου, τα Eλληνικά ένοπλα σώματα καθοδηγούνταν από τους ντόπιους οδηγούς στη Λίμνη των Γιαννιτσών, οι οποίοι ήταν πολύ καλοί γνώστες της περιοχής του Βάλτου. Ένας από τους πιο γνωστούς οδηγούς του Καπετάν Γκόνου ήταν ο Θωμάς Καμπράνης. Στο χωριό φιλοξενήθηκαν οι περισσότερες μορφές του Μακεδονικού Αγώνα, όπως Παπατζανετέας, Δεμέστιχας, Σταυρόπουλος, Άγρας, Αναγνωστάκος, εφόσον το Νησί αποτέλεσε μία από τις ασφαλέστερες και  σημαντικότερες βάσεις των Ελληνικών ενόπλων σωμάτων.
Η πυρπόληση του Νησίου: Το βράδυ της 14-15^ης Μαρτίου 1906 έλαβε χώρα η πυρπόληση του χωριού με αποτέλεσμα το θάνατο πολλών κατοίκων του. Στις αρχές Μαρτίου 1906, τα Ελληνικά ένοπλα σώματα επιτέθηκαν σε Βούλγαρους πράκτορες στα εξαρχικά χωριά Γκόλο Σέλο (Γυμνά), Αγία Μαρίνα και Γκολέσανη (Λευκάδια). Για αντίποινα οι Βούλγαροι κομιτατζήδες, με πενήντα πέντε άνδρες και με μπουκάλια μπύρας που προμηθεύτηκαν από τη Βέροια γεμάτα πετρέλαιο και κηροζίνη (όπως οι ίδιοι ομολογούν), μπήκαν στο χωριό και το πυρπόλησαν με σκοπό να καταστραφεί, ώστε να πάψουν οι κάτοικοί του να βοηθούν τους Μακεδονομάχους. Επικράτησε πανικός και κάηκαν 27 σπίτια (σύμφωνα με τον Καπετάν Γκόνο), έγιναν ανυπολόγιστες ζημιές και πολλοί χωρικοί έχασαν τα ζώα τους τα οποία είτε κάηκαν είτε σκοτώθηκαν. Το τραγικότερο γεγονός είναι ο χαμός του εξάχρονου Θωμά Σπανού, αλλά και του Κωνσταντίνου Σπανού τους οποίους σκότωσαν οι Βούλγαροι. Η γρήγορη επέμβαση των Ελληνικών σωμάτων ανάγκασε τους επιδρομείς να αποσυρθούν και να αποφύγει το χωριό τα χειρότερα.

Ο ΛΟΥΤΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
Ο Λουτρός είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Αλεξανδρείας του Δήμου Αλεξανδρείας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθείας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 1.227 κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία: Ο Λουτρός βρίσκεται στην πεδιάδα του Αλιάκμονα, κοντά στις βόρειες όχθες του ποταμού και σε υψόμετρο 18 μέτρα. Απέχει περίπου 7 χλμ. Νοτιοδυτικά από την Αλεξάνδρεια (έδρα του Δήμου) και 55 χλμ. Δυτικά από την Θεσσαλονίκη (μέσω Εγνατίας Οδού). Στα βόρεια του χωριού είναι ο σιδηροδρομικός σταθμός Λουτρού απ’όπου περνάει η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης-Φλώρινας, ενώ στη νότια άκρη η Εγνατία Οδός. Ενοριακός ναός είναι η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη δυτική άκρη του χωριού.
Ιστορία: Ο Λουτρός αναφέρεται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και ήταν στα νοτιοανατολικά της λίμνης–βάλτου των Γιαννιτσών η οποία αποξηράνθηκε το 1932-1936 ενώ ιστορικά συμπεριλαμβάνεται στα χωριά της περιοχής του Ρουμλουκίου. Υπαγόταν στον καζά Θεσσαλονίκης της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και την απελευθέρωση της Μακεδονίας, αναφέρεται επίσημα το 1918 να ορίζεται έδρα της νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σήμερα σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» μαζί με το Εξωκκλήσι, αποτελούν την κοινότητα Λουτρού.
Ο οικισμός με την ονομασία Εξωκκλήσι είναι η Ιερά Μονή Αγίας Κυριακής, η οποία απέχει περίπου 3 χλμ. νότια από τον Λουτρό και είναι κτισμένη στην πεδιάδα του Αλιάκμονα μέσα σε μια συστάδα δένδρων, ανάμεσα στον ποταμό και την Εγνατία Οδό.

ΤΟ ΠΛΑΤΥ
Το Πλατύ είναι πεδινή κωμόπολη τοπική Κοινότητα και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αλεξανδρείας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθείας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με πληθυσμό 2.300 κατοίκους. Είναι ένας από τους σημαντικότερους σιδηροδρομικούς κόμβους της Ελλάδας.
Επεκτάθηκε οικιστικά κυρίως το 1925 από Έλληνες πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που προέρχονταν κατά κύριο λόγο από τα Φάρασα της Καππαδοκίας και τα γύρω χωριά.
Η Κοινότητα Πλατέος περιλαμβάνει εκτός από το Πλατύ και το Εργοτάξιο Λουδία χωρίς κατοίκους σήμερα (το 1981 είχε 279 κατοίκους), το οποίο ήταν ένα συνεργείο εγκατεστημένο στη θέση Γέφυρα της Σιδηροδρομικής γραμμής Πλατύ – Θεσσαλονίκης, με μηχανήματα για την εκβάθυνση του πλωτού ποταμού Λουδία.
Οικονομία: Έχει σημαντική βιομηχανία (εργοστάσιο ζάχαρης, ζωοτροφών, μονάδα επεξεργασίας φρούτων, καλλυντικών προϊόντων, εργοστάσιο γάλακτος) και μεγάλη αγροτική οικονομία που βασίζεται κυρίως στο βαμβάκι, τις δενδρώδεις καλλιέργειες και τα ζαχαρότευτλα.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ
Στο Πλατύ δραστηριοποιούνται τρεις πολιτιστικοί σύλλογοι 1) των Καππαδοκών «Ο Βαρασός» 2) των Ποντίων «Οι Κομνηνοί» και 3) η «Αστερούπολη». Επίσης στην κωμόπολη εδρεύει αθλητικός σύλλογος με την επωνυμία “Αγροτικός Αστέρας”. Επιπλέον, λειτουργούν Δημοτική δανειστική βιβλιοθήκη και δημοτικό θέατρο, χωρητικότητας περίπου 200 θέσεων, το οποίο στεγάζεται σε αίθουσα του πρώην Δημαρχείου.

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ
Το Κλειδί είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα του Δήμου Αλεξανδρείας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθείας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με πληθυσμό 1.249 κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία: Βρίσκεται στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας, ανάμεσα στους ποταμούς Λουδία και Αλιάκμονα, απέχει δε περίπου 18 χιλόμετρα Νοτιοανατολικά από τη έδρα του Δήμου Αλεξάνδρειας. Είναι κτισμένο δίπλα στη διασταύρωση της Εγνατίας Οδού με τον Αυτοκινητόδρομο 1 (Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Εύζωνοι), ενώ ανατολικά και νότια ξεκινά το Εθνικό Πάρκο Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα.
Ενοριακός ναός είναι η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου η οποία υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Ναούσης, Βεροίας και Καμπανίας.
Ενα σπάνιο σωζώμενο αξιοθέατο είναι η Αρχαία Ρωμαϊκή Γέφυρα του Λουδία, περίπου 3 χλμ. ανατολικά του οικισμού, η οποία γεφύρωνε την παλιά κοίτη του ποταμού και αποτελούσε τμήμα της αρχαίας οδού που συνέδεε την Πύδνα και Μεθώνη στην Πιερία με την Πέλλα και την Θεσσαλονίκη. Διασώζεται ένα μόνο τόξο της και από το 1976 έχει ανακυρηχθεί αρχαίο μνημείο.
Το χωριό των πελαργών: Το Κλειδί αποκαλείται “το χωριό των πελαργών” επειδή υπάρχουν πολλές πελαργοφωλιές στους στύλους της ΔΕΗ, οι οποίες φιλοξενούν τους πληθυσμούς των πελαργών. Η περιοχή επιλέγεται από τα πουλιά σύμφωνα με τους ειδικούς, γιατί βρίσκεται κοντά στον Αλιάκμονα, όπου βρίσκουν τροφή.

Η ΜΕΛΙΚΗ
Η Μελίκη είναι κωμόπολη και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αλεξανδρείας, της Περιφερεια-κής Ενότητας Ημαθείας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Έχει πληθυσμό 3.116 κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία: Η Μελίκη βρίσκεται στο νότιο τμήμα της πεδιάδας της Βέροιας, σε υψόμετρο 40 μέτρα και σε απόσταση 23 χλμ. ανατολικά από το κέντρο της πόλης, κοντά στον ποταμό Κρασοπούλη. 
Ιστορικά στοιχεία: Ιστορικά συμπεριλαμβάνεται στους Ελληνόφωνους αγροτικούς οικισμούς της περιοχή του Ρουμλουκιού και ο αρχικός πυρήνας του χρονολογείται κατά τους Βυζαντινούς χρόνους. Ακόμη, κατά τον 17ο αιώνα εγκαταστάθηκαν στη Μελίκη άτομα που προερχόταν από την περιοχή των Χασίων και των Αντιχασίων.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, στον οικισμό διαχείμαζαν οικογένειες Βλάχων κτηνοτρόφων από την περιοχή του Βερμίου. Μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, εγκαταστάθηκαν στη Μελίκη άτομα προερχόμενα από τη Σκάφη Κοζάνης.
Η σύγχρονη Μελίκη: Στη σημερινή εποχή ο πληθυσμός της Μελίκης αποτελείται από γηγενείς Μακεδόνες, απόγονους προσφύγων από τη Θράκη (κυρίως από το χωριό Κoστί) και άτομα Βλάχικης καταγωγής. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και τη μελισσοκομία. Οι δεντροκαλλιέργειες, π.χ. ροδακινιές, είναι επίσης βασικός τομέας απασχόλησης των κατοίκων.
Πολιτισμός: Στη Μελίκη λαμβάνουν χώρα τα έθιμα των Αναστεναρίων και του Καλόγερου, τα οποία έφεραν στην περιοχή οι Θρακιώτες πρόσφυγες. Στην κωμόπολη εδρεύουν ο Λαογραφικός Όμιλος Μελίκης και Περιχώρων, καθώς και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Θρακιωτών. Επίσης λειτουργεί από το 2011 το Εθνογραφικό Κέντρο Γιώργη Μελίκη.
Προσωπικότητες: Η Μελίκη αποτελεί τόπο γέννησης ή καταγωγής του λαογράφου Γιώργη Μελίκη, των ποδοσφαιριστών Τάκη Καραγκιοζόπουλου, Αντώνη Νατσούρα και Κώστα Παυλόπουλου, της πρώην αθλήτριας και νυν προπονήτριας χάντμπολ Γρηγορίας Γκόλια, του πετοσφαιριστή Θάνου Τερζή και των πολιτικών Μιχάλη Χαλκίδη και Τάσου Μπαρτζώκα.

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ
Ο Σταυρός είναι κωμόπολη και τοπική Κοινότητα, της Δημοτικής Ενότητας Αντιγονιδών, του Δήμου Αλεξανδρείας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρική Μακεδονίας με πληθυσμό 1229 κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία: Ο Σταυρός είναι κτισμένος σε υψόμετρο 10 μ. στον επαρχιακό οδικό άξονα Θεσσαλονίκης- Βέροιας. Η απόστασή του από τη Θεσσαλονίκη είναι 60 χλμ..
Πολιτισμός: Το χωριό εορτάζει κάθε χρόνο στις 26 Ιουλίου, οπότε τελούνται τα Σταυριώτικα, εκδηλώσεις για τη γιορτή της Αγίας Παρασκευής.
Οικονομία: Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία (καλλιέργεια ροδάκινων ζαχαροτεύτλων βαμβακιού και καλαμποκιού) και άλλες καλλιεργιες.
Αθλητισμός: Ο Αθλητικός Όμιλος Αγροτοπαίδων Σταυρού «η Θύελλα» είναι αθλητικό σωματείο με έδρα το Σταυρό. Ιδρύθηκε το 1955 και απαρτίζεται από ένα ποδοσφαιρικό τμήμα: το ανδρικό. Πρόεδρος της ομάδας είναι ο Σωκράτης Ζαχαριάδης και προπονητής είναι ο Χρήστος Ζαρογιάννης. Στη φωτογραφία η είσοδος από την Δυτική πλευρά του χωριού. (Stavros Imathias BlogSpot).

ΔΗΜΟΣ ΗΡΩΪΚΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΝΑΟΥΣΑΣ
Ο Δήμος Ηρωϊκής Πόλης Νάουσας είναι Δήμος της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Ο ιστορικός τίτλος «Ηρωική Πόλις» αποδόθηκε αρχικά με Βασιλικό Διάταγμα για τη συμμετοχή της πόλης στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και αποδόθηκε μετά το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Ο Δήμος έχει έκταση  424,91 τ. χλμ. και πληθυσμό 32.494 κατοίκους. Εδρα του Δήμου είναι η Νάουσα. Δήμαρχος του Δήμου Νάουσας είναι ο κ. Νικόλαος Κουτσογιάννης.
Διαιρείται στις εξής 3 Δημοτικές Ενότητες: Ανθεμίων, Ειρηνούπολης και Νάουσας, οι οποίες περιλαμβάνουν 1 Δημοτική και 14 τοπικές Κοινότητες με 23 οικισμούς (σε παρένθεση αναγράφονται οι συστατικοί οικισμοί της κάθε Κοινότητας):
1. ΔΕ Ανθεμίων: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Επισκοπής (Επισκοπή), Κοπανού (Κοπανός), Λευκαδίων (Λευκάδια), Μαρίνης (Μαρίνα, Πολλά νερά), Μονοσπίτων (Μονόσπιτα), Χαριέσσης (Χαρίεσσα).
2. ΔΕ Ειρηνούπολης: Περιλαμβάνει τις Κοινότητες Αγγελοχωρίου (Αγγελοχώρι), Ζερβοχωρίου (Ανω Ζερβοχώρι, Παλαιό Ζερβοχώρι, Αρχάγγελος), Πολυπλατάνου (Πολυπλάτανος).
3. ΔΕ Νάουσας: Περιλαμβάνει την Δημοτική Κοινότητα Ναούσης (Νάουσα, Σταθμός, Ροδακινιά, Ανω Σέλι, Αγιος Νικόλαος) και τις Τοπικές Κοινότητες Αρκοχωρίου (Αρκοχώρι), Γιαννακοχωρίου (Γιαννακοχώρι), Ροδοχωρίου (Ροδοχώρι, Αγιος Παύλος, Μεταμόρφωση), Στενημάχου (Στενήμαχος).

Η ΝΑΟΥΣΑ ΗΜΑΘΙΑΣ
Η Νάουσα ή επίσημα η Ηρωική πόλη της Νάουσας, είναι πόλη και έδρα του Δήμου Νάουσας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. Κτισμένη στους πρόποδες του όρους Βερμίου, είναι ορεινή πόλη, και σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το μεγαλύτερο ορεινό αστικό κέντρο της Ελλάδας. Η Νάουσα έχει πληθυσμό 20.176 κατοίκους. Από το 1955 η Νάουσα με βασιλικό διάταγμα χαρακτηρίζεται ως Ηρωική πόλη για τους αγώνες και τις θυσίες των κατοίκων της κατά την περίοδο των απελευθερωτικών αγώνων του 1822.
Η Αράπιτσα της Νάουσας είναι ένα από τα λίγα ποτάμια στην Ελλάδα που έχουν ονομασία θηλυκού γένους. Ένα ποτάμι που έχει μείνει στην ιστορία για τη μεγάλη θυσία των γυναικών της πόλης, τον Απρίλιο του 1822, οι οποίες προτίμησαν να πέσουν αυτές και τα παιδιά τους στα νερά του παρά στα χέρια των Τούρκων. Στο σημείο της θυσίας των γυναικών, στην περιοχή Στουμπάνοι δίπλα στο ποτάμι της Αράπιτσας, υπάρχει το χαρακτηριστικό μνημείο, με το άγαλμα της Ναουσαίας με τα παιδιά στην αγκαλιά της.
Ονομασία: Η Νάουσα ήταν παλιότερα γνωστή και ως Νιάουστα. Πιθανότερο ενδεχόμενο θεωρείται η ίδρυσή της ως “Νέα Αυγούστα” από τους Ρωμαίους, με το “Νιαούστα” και τελικώς το “Νάουσα” να αποτελούν παραφθορά του. Άλλη λαϊκή ετυμολογία θεωρεί το όνομα “Νάουσα” ως ουσιαστικοποίηση του ρήματος “ναώ”, δηλαδή ρέω ή επιπλέω (εξού και ναυτικός).
Γεωγραφία: Η Νάουσα βρίσκεται χτισμένη στο δυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, 22 χλμ. βορειότερα από την πρωτεύουσα του νομού Βέροια. Βρίσκεται 90 χλμ. βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης και 32 χλμ. νότια της Έδεσσας. Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Βέρμιο. Οι ορεινοί όγκοι γύρω από τον οικισμό καλύπτονται από πλούσια βλάστηση, ενώ η περιοχή του Αγίου Νικολάου είναι ανακηρυγμένη ως Τοπίο ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους!
Ο ποταμός Αράπιτσα είναι ο σημαντικότερος υδροφορέας της περιοχής και διασχίζει την πόλη. Σε κοντινή απόσταση υπάρχουν τα ερείπια της περίφημης Σχολής του Αριστοτέλη, στην οποία διδάχτηκε σε νεαρή ηλικία από το μεγάλο φιλόσοφο Αριστοτέλη ο Μέγας Αλέξανδρος. Το μέρος έχει αξιοποιηθεί και τουριστικά, αλλά με σεβασμό προς το περιβάλλον, πράγμα που εγγυάται και η υπαγωγή του στο Πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κλίμα: Το κλίμα της Νάουσας είναι ηπειρωτικό μεσογειακό. Επηρεάζεται από τη γειτνίαση του κάμπου της Ημαθίας με τον Θερμαϊκό Κόλπο, αλλά και από τις μεταβολές της θερμοκρασίας και της βροχόπτωσης από τον ορεινό όγκο του Βερμίου, ο οποίος διαφοροποιεί σημαντικά τα μετεωρολογικά και κλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής, δημιουργώντας μία ορεινή και μία ημιορεινή ζώνη αυξημένης υγρασίας και μία πεδινή ζώνη με χαμηλό επίπεδο βροχοπτώσεων, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες.
Ιστορία: Στη σημερινή θέση που είναι κτισμένη η Νάουσα δεν έχει εντοπιστεί αρχαίος οικισμός. Οικιστικές εγκαταστάσεις που ανάγονται στην εποχή του Χαλκού έχουν ερευνηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στην ευρύτερη πεδινή περιοχή. Μεταγενέστερα ευρήματα από την αρχαϊκή εποχή μέχρι της Eλληνιστική περίοδο, έχουν ανασκαφεί στις θέσεις Κοπανός, Χαρίεσσα, και Λευκάδια, που οδηγούν στο συμπέρασμα ύπαρξης σημαντικής πόλης, και ίσως της πόλης Μίεζα ή Μέζα, που αναφέρεται σε αφιέρωμα των Δελφών.
Οικονομία: Η ευρύτερη περιοχή της Νάουσας φημίζεται για την οινοπαραγωγή της. Το ομώνυμο κόκκινο κρασί Νάουσα, έχει λάβει πολλές διακρίσεις στη χώρα και στο εξωτερικό. Ήταν από τα πρώτα κρασιά στην Ελλάδα που κυκλοφόρησαν και εμφιαλωμένα. Το όνομα της ιδιαίτερης ποικιλίας του κρασιού αυτού είναι το ξινόμαυρο, που αποτελεί Ονομασία Προελεύσης Ανωτάτης Ποιότητος (Ο.Π.Α.Π.), και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και γεύση που διαμορφώνονται με τη μέθοδο “blank de noir”. Η ευρύτερη πεδινή περιοχή της Νάουσας παράγει υψηλής ποιότητας ροδάκινα, μήλα και κεράσια και διατίθενται σε εγχώριες και διεθνείς αγορές. Η Νάουσα φημίζεται επίσης για το παραδοσιακό καρναβάλι της και με το χορευτικό δρώμενο Μπούλες, που προσελκύει κάθε χρόνο μεγάλο αριθμό επισκεπτών.
Αρχιτεκτονική: Σήμα κατατεθέν της πόλης είναι ο Πύργος του Ρολογιού, που βρίσκεται μπροστά από το Δημαρχείο. Είναι δωρεά του βιομηχάνου Γεώργιου Αναστασίου Κύρτση, κτίστηκε το 1895 με πωρόλιθο και είναι ύψους 25 μέτρων. Διασώζει τον πρωτότυπο μηχανισμό του.
Ενα άλλο σήμα κατατεθέν τείνει να γίνει ο Οβελίσκος που είναι τοποθετημένος στην κεντρική πλατεία της πόλης, έχει κατασκευαστεί το 2000 και ολοκληρωθεί το 2002. Έχει ύψος 11 μέτρα.
Τα παραδοσιακά κτίρια Μακεδονικού ρυθμού που υπάρχουν στη Νάουσα καταλαμβάνουν συνήθως αρκετά μεγάλο όγκο και είναι διώροφα με εσωτερική αυλή. Είναι κατασκευασμένα από πωρόλιθους, πλιθιά και ξύλα. Από τα μεμονωμένα κτίρια άξια μνείας είναι τα σχολεία «Γαλάκεια» και «Σεφέρτζειο» και το «Λάππειο» Γυμνάσιο, που ονομάστηκαν έτσι από τα ονόματα των δωρητών.
Η πόλη είναι διάσπαρτη από Βιομηχανικά κτήρια που χρησιμοποιήθηκαν κατά τον 19ο και 20ο αιώνα κυρίως ως Κλωστοϋφαντουργεία. Από τη δεκαετία του 1990 και μετά τα εργοστάσια, σταδιακά έπαψαν να λειτουργούν, συνεπεία της παγκόσμιας κρίσης της κλωστοϋφαντουργίας. Έτσι, έμειναν στην πόλη και θυμίζουν το ιδιαίτερα πλούσιο Βιομηχανικό της παρελθόν. Ήδη αρκετά από αυτά τα κτήρια έχουν περιέλθει στον Δήμο ο οποίος αρχίζει να τους αλλάζει χρήση, όπως ένα που στεγάζει το τμήμα Διοίκησης Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ενώ άλλα μετατρέπονται σε Μουσεία και πολυχώρους πολιτισμού.
Αξιοθέατα: To Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νάουσας έχει εκθέματα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Νάουσας και των περιχώρων. Στα εκθέματα συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων τοπικές στολές της πόλης και της περιοχής, υφαντά, αργαλειοί, όπλα και κοσμήματα.
Το Μουσείο Οίνου και Αμπέλου βρίσκεται στην οδό Χατζημαλούση 17, στο σπίτι του Ιωάννη Μπουτάρη, ιδρυτή της ομώνυμης εταιρίας Μπουτάρη. Πρόκειται για παραδοσιακό νεοκλασικό κτίριο του 1908, που αποτέλεσε και το πρώτο οινοποιείο της πόλης. Στο μουσείο μπορεί ο επισκέπτης να πληροφορηθεί για την ιστορία και για τη διαδικασία παραγωγής κρασιού στην περιοχή και για όλα τα απαραίτητα αντικείμενα γύρω από το κρασί.
Το Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων έχει εκθέματα από τη ζωή των Ναουσαίων Βλάχων. Μεταξύ άλλων θα δει κανείς αργαλειούς, φλοκάτες και στολές.
Στην Εύξεινο Λέσχη Ποντίων Νάουσας ο επισκέπτης θα βρει μια μεγάλη βιβλιοθήκη που περιέχει και σχεδόν 1.000 βιβλία από τη Βιβλιοθήκη της Αργυρούπολης του Πόντου τα οποία έφεραν από τον Πόντο το 1923 οι πρόσφυγες.
Η Συλλογή Σιμανίκα είναι ιδιωτική συλλογή κλασσικής μουσικής που δωρήθηκε στον Δήμο. Η συλλογή περιλαμβάνει πληθώρα δίσκων, CD, κασετών και βιντεοταινιών.
Πάρκα: Η Νάουσα περιβάλλεται από πολύ πράσινο και διαθέτει αρκετά πάρκα. Το Δημοτικό Πάρκο που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1950, είναι έκτασης 30 περίπου στρεμμάτων, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ενδοαστικά πάρκα της Ελλάδας, με επιβλητική θέα στον κάμπο της Ημαθίας, τον διαμορφωμένο ανθόκηπο αλλά και μία λίμνη έκτασης 1,5 περίπου στρεμμάτων που φιλοξενεί ψάρια, πάπιες και κύκνους. To 2021 το Δημοτικό Πάρκο Νάουσας εντάχθηκε επίσημα ως πλήρες μέλος στην Ευρωπαϊκή Διαδρομή Ιστορικών Κήπων του Συμβουλίου της Ευρώπης (ERHG). Το γνωστότερο άλσος είναι αυτό του Αγίου Νικολάου.
Σε απόσταση 3 χλμ. από το κέντρο της πόλης, βρίσκονται οι πηγές του ποταμού της Αράπιτσας μέσα σε πυκνή βλάστηση από πλατάνια. Η Αράπιτσα υδροδοτεί την πόλη και αρδεύει τα εύφορα κτήματα όλης της περιοχής. Στην τοπική βλάστηση υπάρχουν επίσης άγριο αυτοφυές πυξάρι, φλαμουριές και βελανιδιές. Στην τοποθεσία παρέχονται οργανωμένοι χώροι άθλησης, όπως γήπεδα βόλλεϋ, μπάσκετ, τέννις, ποδοσφαίρου, καθώς και ένα υπερσύγχρονο κλειστό κολυμβητήριο ολυμπιακών διαστάσεων. Επίσης υπάρχουν εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης των επισκεπτών με ξενοδοχεία και εστιατόρια.
Αρχαιολογικοί χώροι: Η Σχολή του Αριστοτέλους στη θέση “Ισβόρια” της Νάουσας, το αρχαίο θέατρο της Μίεζας στον Κοπανό, ο μεγάλος Μακεδονικός τάφος «Κρίσεως» στον Κοπανό, ο Μακεδονικός τάφος των Λύσωνος και Καλλικλέους στα Λευκάδια, ο Μακεδονικός τάφος των Ανθεμίων στον Κοπανό και ο Μακεδονικός Τάφος του ‘’Kinch’’ στον Κοπανό.
Προσωπικότητες: O Ζήσης Καραδήμος κλέφτης επαναστάτης, Αναστάσιος Μιχαήλ λόγιος, Βασίλειος Ρομφέης κλέφτης, o Αναστάσιος Καρατάσος στρατηγός του 1821, o Ζαφειράκης Θεοδοσίου πρόκριτος οπλαρχηγός του 1821, o Στογιάννης Δήμου οπλαρχηγός του 1821, o Ιωάννης Σημανίκας Μακεδονομάχος οπλαρχηγός, o Επαμεινώνδας Γκαρνέτας Μακεδονομάχος οπλαρχηγός, o Μιχαήλ Κ. Γεωργιάδης, πρόκριτος έφορος των Σχολείων στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Φωτογραφία: Visit Naoussa.

Η ΣΧΟΛΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ
Η Σχολή Αριστοτέλους στο Νυμφαίο της Μίεζας (Βρίσκεται στη θέση “Ισβόρια” της Νάουσας από την οποία απέχει 2 χλμ.. Είναι ένα τοπίο πλούσιο σε νερά και βλάστηση όπου βρίσκεται το Νυμφαίο (Ιερό των Νυμφών). Πρώτες ενδείξεις χρήσης του χώρου ανάγονται στην Εποχή του Σιδήρου, όμως μετά τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. ο χώρος θα διαμορφωθεί σε σχολή και εδώ ο φιλόσοφος Αριστοτέλης δίδαξε στον νεαρό Αλέξανδρο φιλοσοφία, ηθική, τέχνες και μαθηματικά. Ανάμεσα σε δύο φυσικά σπήλαια λαξεύτηκε κάθετα ο βράχος, προστέθηκε μία ιωνική κιονοστοιχία και δημιουργήθηκε μία στεγασμένη στοά σε σχήμα Γ.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βέροιας υπάρχουν κεραμίδες και πήλινες σίμες από τη στέγη της φημισμένης στοάς.
Η Σχολή Αριστοτέλους στη Νάουσα είναι ένας τόπος με παγκόσμιο ενδιαφέρον. Είναι το μέρος με τα τρεχούμενα νερά και τα βαθύσκιωτα σπήλαια που αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς, όπου ο μέγιστος φιλόσοφος της αρχαιότητας Αριστοτέλης δίδαξε το μεγαλείο της κλασσικής Ελληνικής σκέψης και τα ιδανικά της Πλατωνικής φιλοσοφίας στον γιο του Βασιλέα της Μακεδονίας Φιλίππου Β’, τον Αλέξανδρο και τους άλλους ευπατρίδες της Μακεδονικής Αυλής. Η συνάντηση αυτών των δύο μέγιστων προσωπικοτήτων του αρχαίου κόσμου στο Νυμφαίο της Μίεζας, έμελλε να επηρεάσει καθοριστικά το μέλλον της ανθρωπότητας, και ολόκληρου του Δυτικού Πολιτισμού. (Πηγή: Δήμος Νάουσας/Πολιτιστικό Κέντρο Σχολής Αριστοτέλους).

ΜΙΕΖΑ → Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ
Στην περιοχή όπου εκτείνεται ο σημερινός Δήμος της Νάουσας, στον πυρήνα του αρχαίου Μακεδονικού βασιλείου, άκμασε κατά την αρχαιότητα η πόλη της Μίεζας. Το όνομά της το πήρε σύμφωνα με τον αιτιολογικό μύθο από την ομώνυμη κόρη του τοπικού βασιλιά Βέρητα, ενός από τους γιους του μυθικού Μακεδόνα. Η Μίεζα ήταν αδελφή της Βέροιας και του Ολγάνου, ο οποίος μεταμορφώθηκε στο ποτάμι που κυλάει μέσα από την Νάουσα και ονομάζεται σήμερα Αράπιτσα. Η πανέμορφη μαρμάρινη προτομή του κοσμεί το αρχαιολογικό μουσείο της Βέροιας.
Αν και έχουν εντοπιστεί και θέσεις που χρονολογούνται ήδη στην Νεολιθική εποχή, οι σημαντικότεροι προϊστορικοί οικισμοί της περιοχής αναπτύχθηκαν κατά την δεύτερη χιλιετία π.Χ., κυρίως στα πεδινά τμήματα του σημερινού Δήμου. Τότε χρονολογείται ο οικισμός στην Τούμπα του Αγγελοχωρίου που έδωσε ευρήματα συνδεδεμένα με έναν ιδιαίτερα ακμαίο πολιτισμό. Οι Μακεδόνες πίστευαν ότι πριν από αυτούς στην ίδια περιοχή ζούσαν οι Φρύγες και ότι εδώ βρίσκονταν οι κήποι του Φρύγα βασιλιά Μίδα με τα περίφημα κι ευωδιαστά εξηντάφυλλα ρόδα. Η Μακεδονική πόλη της Μίεζας όμως ιδρύθηκε αρκετά αργότερα, μάλλον κατά τον 7ο αι. π.Χ.. Η πόλη αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τα κλασικά και Ελληνιστικά χρόνια (4ος-3ος αι. π.Χ.). Την περίοδο αυτή και κυρίως αμέσως μετά την μεγάλη εκστρατεία που έφερε τους Μακεδόνες στα πέρατα του κόσμου η Μίεζα φθάνει στην μέγιστη ακμή της. Ο σημαντικότερος κάτοικός της που γνωρίζουμε από την ιστορία υπήρξε ο Πευκέστας. Ήταν από τους στενούς συνεργάτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πιθανώς ήταν και συνομήλικος του Μακεδόνα βασιλιά. Ίσως μάλιστα είχε διατελέσει κι αυτός μαθητής του Αριστοτέλους στο Νυμφαίον της Μίεζας. (από τον ιστότοπο του Δήμου Νάουσας).

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΑΟΥΣΑ
Κατά την μεταπολεμική περίοδο η διαδικασία του εκσυγχρονισμού προχώρησε με γοργά βήματα. Η εξειδίκευση των αγροτών της Νάουσας στην οπωροκαλλιέργεια, αλλά και η ανακαίνιση των κατεστραμμένων από τον Εμφύλιο βιομηχανικών μονάδων έδωσαν νέα δυναμική στην οικονομία της περιοχής για πολλές δεκαετίες. Η βελτίωση των οδικών υποδομών και η σταδιακή αντικατάσταση των κατοικιών άλλαξαν για πάντα την εικόνα την εικόνα της πόλης και των χωριών της. Σήμερα η οικονομική δραστηριότητα κλίνει προς την παροχή υπηρεσιών, κυρίως στον τουρισμό. Με τον τουρισμό αρχίζει να συνδέεται και η αγροτική και μεταποιητική παραγωγή της πόλης, ιδιαίτερα η ακμάζουσα τα τελευταία χρόνια, δυναμική τοπική οινοποιία, η οποία ανακαινίζει την μακρόχρονη παράδοση προσφέροντας την κλασική ΝΑΟΥΣΑ σε ποικίλες παραλλαγές. Αυτή είναι άλλωστε και η ουσία της Νάουσας διαχρονικά: μια πόλη, αμέτρητες όψεις. (από τον ιστότοπο του Δήμου Νάουσας).

ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Σε απόσταση 17 χλμ. από την πόλη, βρίσκονται, τα χιονοδρομικά κέντρα Σελίου και το χιονοδρομικό κέντρο 3-5 Πηγάδια, που αποτελούν δύο από τα γνωστότερα χιονοδρομικά κέντρα της Κεντρικής Μακεδονίας. Μάλιστα, το χιονοδρομικό κέντρο Σελίου, είναι το πρώτο οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο της χώρας και βρίσκεται στον οικισμό Κάτω Βέρμιο, ένα από τα ψηλότερα χωριά στην Ελλάδα. 
Το χιονοδρομικό κέντρο 3-5 Πηγάδια είναι μεταγενέστερο του Σελίου και ανήκει διοικητικά στον Δήμο της Ηρωικής Πόλης της Νάουσας. Αποτελεί ένα σύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο σε υψόμετρο 1.430 – 2.005 μ., με χιονοδρομικές πίστες με κάθε βαθμό δυσκολίας και δρόμους αντοχής. Είναι το πρώτο χιονοδρομικό κέντρο που απέκτησε σύστημα τεχνητής χιόνωσης στην Ελλάδα.

Η ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΑΝΘΕΜΙΩΝ ΝΑΟΥΣΑΣ
Η Επισκοπή είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα, της Δημοτικής Ενότητας Ανθεμίων, του Δήμου Νάουσας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρική Μακεδονίας με πληθυσμό 462 κατοίκους.
Γεωγραφικά στοιχεία: Βρίσκεται στο βορειοανατολικά όρια της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας, σε υψόμετρο 80 μέτρων. Απέχει περίπου 14 χλμ. ΒΑ. της Νάουσας, 22 χλμ. Β. της Βέροιας και 83 χλμ. Δυτικά της Θεσσαλονίκης (μέσω Γιαννιτσών). Στην ανατολική άκρη της περνάει η σιδηροδρομική γραμμή, και στα δυτικά η επαρχιακή οδός Βέροιας – Σκύδρας.
Ονομασία: Το όνομα του χωριού οφείλεται στον Άγιο Αρσένιο Επίσκοπο Βέροιας που έζησε τον 14ο αιώνα. Το χωριό έως την Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν πολύ μικρό με ελάχιστες Ελληνικές οικογένειες. Μετά την Καταστροφή της Νάουσας εγκαταστάθηκαν στην Επισκοπή πολλές οικογένειες από την κατεστραμμένη Νάουσα. Η εκκλησία του χωριού κτίστηκε το 1864 προς τιμή των Αγίων Αρχαγγέλων. Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, η Επισκοπή δέχτηκε πρόσφυγες οι οποίοι και αποτέλεσαν τα δύο τρίτα του πληθυσμού, ενώ στους Μακεδόνες κατοίκους συγκαταλέγονται και αρκετοί Σαρακατσαναίοι.
Οικονομία: Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία (ροδακινιές, ακτινίδια, αχλαδιές,  νεκταρινιές μηλιές,δαμασκηνιές, κερασιές, βερικοκιές) και την κτηνοτροφία.
Παιδεία: Στην Επισκοπή λειτουργούν παιδικός σταθμός, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο και γυμνάσιο.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ
Στην Επισκοπή Νάουσας δραστηροποιoύνται δύο πολιτιστικοί Σύλλογοι 1) ο Πολιτιστικός Σύλλογος Επισκοπής Νάουσας “Φίλιππος” και 2) η “Εύξεινος Λέσχη” που έχουν να επιδείξουν πλούσιο πολιτιστικό έργο. Επίσης το χωριό δραστηροπιείται και ένας αθλητικός Σύλλογος με την ονομασία “Κεραυνός”.

Στην παρακάτω φωτογραφία ο Πολιτιστικός Σύλλογος Επισκοπής Νάουσας “Εύξεινος Λέσχη” στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης (Σεπτέμβριος 2023).

Ο ΚΟΠΑΝΟΣ
Ο Κοπανός είναι κωμόπολη και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Ανθεμίων του Δήμου Νάουσας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 2.144 κατοίκους.
Βρίσκεται ανατολικά της Νάουσας, σε απόσταση 9 χιλιομέτρων από το κέντρο της.
Κατά την επανάσταση του 1821 οι κάτοικοι της περιοχής αγωνίστηκαν κατά των Οθωμανών. Σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστασης του 1821 ήταν οι οπλαρχηγοί Τσέρνο-Πέτρης, Αργύριος Καραμπατάκης και ο Κωνσταντίνος Αθανασίου από τον Κοπανό.

ΤΑ ΛΕΥΚΑΔΙΑ
Τα Λευκάδια είναι χωριό και τοπική Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Ανθεμίων του Δήμου Νάουσας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με πληθυσμό 2.021 κατοίκους.
Βρίσκονται στους ΒΑ πρόποδες του όρους Βέρμιο σε υψ. 90 μ.. Απέχουν περίπου 9 χλμ. ΒΑ. από τη Νάουσα. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, ενώ υπάρχουν επίσης βιοτέχνες, ελεύθεροι επαγγελματίες, έμποροι και υπάλληλοι δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Πολιούχος ναός είναι η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.
Νότια του χωριού, προς την κατεύθυνση του Κοπανού, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Μακεδονικής πόλης Μιέζα ενώ στα ανατολικά, το 1877, ο Δανός αρχαιολόγος Carl Kinh ανακάλυψε τον Μακεδονικό Τάφο της Κρίσεως. Το 1942, ο Χαράλαμπος Μακαρώνας ανακάλυψε, στα δυτικά, τους τάφους του Λίσονα και του Καλλικλή ενώ το 1971 η Αικατερίνη Ρωμιοπώπου, άνοιξε δυτικά τον Τάφο των Ανθεμίων.

Η ΜΑΡΙΝΑ ΝΑΟΥΣΑΣ
Η Μαρίνα Νάουσας είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα, της Δημοτικής Ενότητας Ανθεμίων του Δήμου Ηρωικής Πόλης Νάουσας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρική Μακεδονίας,
Η Μαρίνα βρίσκεται στις όχθες του χείμαρρου Μέγα Ρεύμα σε υψόμετρο 140 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Απέχει περίπου 7 χλμ. βορειοανατολικά από τη Νάουσα. Εχει πληθυσμό 1022 κατοίκους.
Το χωριό διαθέτει νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο και προ της κρίσης Γυμνάσιο. Η ενοριακή εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Αγία Μαρίνα. Το πανηγύρι που πραγματοποιείται προς τιμή της Αγίας η οποία γιορτάζει στις 17 Ιουλίου είναι ονομαστό και συγκεντρώνει κόσμο από τη γύρω περιοχή, αλλά και επισκέπτες απ’όλη την Ελλάδα.
Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη γεωργία. Ροδάκινα, νεκταρίνια, βερύκοκα, δαμάσκηνα, μήλα, αχλάδια, ακτινίδια είναι τα φρούτα που παράγονται όπως και οινοποιήσιμα σταφύλια ενταγμένα στην ονομαστή περιοχή Ονομασίας Προέλευσης Ανωτάτης Ποιότητας (ΟΠΑΠ) Νάουσα.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΑΡΙΝΑ
Σε μία τούμπα – λοφίσκο στη θέση «Γκράτιτσκα» της Μαρίνας βρέθηκε με ανασκαφή το 1976 λαξευτός οικογενειακός τάφος που χρονολογήθηκε στο τελευταίο τέταρτο του 4ου έως το δεύτερο μισό του 3ου αιώνα π.Χ. σε σχετικές δημοσιεύσεις των αρχαιολόγων Μ. Καραμανώλη – Σιγανίδου (ΑΔ31, 1976) και αργότερα της Λιλιμπάκη – Ακαμάτη (1994) της τότε Εφορείας Κλασσικών Αρχαιοτήτων Έδεσσας, στην οποία υπαγόταν και η Ημαθία.
Σημειωτέον ότι υπάρχει επιγραφική επιβεβαίωση για την ύπαρξη της Μαρίνας ή Μαρινίας στην περιοχή, της οποίας επιβιώνει ως τοπωνύμιο η ονομασία Τσαρμορίνοβο (βασιλική Μαρίνα) επί Σλαβοκρατίας και Τουρκοκρατίας (Ε. Στουγιαννάκης κ.α.) έχοντας προφανή σχέση με βασιλική εγκατάσταση της πρώτης πρωτεύουσας των Μακεδόνων, των Αιγών..
Συμπερασματικά, στην Μαρίνα της Νάουσας ευρίσκεται νεκροταφείο σημαντικών προσωπικοτήτων της αρχαίας Μακεδονίας (όπως βέβαια και στα Λευκάδια) αλλά παραμένει ανεξερεύνητο.
Απόσπασμα από άρθρο στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ του Γιάννη Καρατσιώλη, 13 Νοε 2017 με τίτλο: στον στρατηγό Φιλόξενο ανήκει ο τάφος της Μαρίνας Νάουσας).

ΤΟ ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙ ΗΜΑΘΙΑΣ
Το Αγγελοχώρι είναι μεγάλο χωριό και τοπική Κοινότητα, της Δημοτικής Ενότητας Ειρηνούπολης του Δήμου Ηρωικής Πόλης Νάουσας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρική Μακεδονίας.
Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, σε πεδινή περιοχή κοντά στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, δίπλα στην Περιφερειακή διώρυγα του Αλιάκμονα και τον ποταμό Μογλενίτσα. Η κοινότητα Αγγελοχωρίου είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός. Απέχει περίπου 20 χλμ. Β. της Βέροιας.
Στο Αγγελοχώρι ανακαλύφθηκε σημαντικός οικισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, ο οποίος ανασκάφηκε από το 1994 έως το 2003.  Από τις μελέτες που διεξήχθησαν, βγήκαν πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα για το αρχαίο περιβάλλον και την οικονομία της περιοχής. Στον προϊστορικό οικισμό, που εκείνη την εποχή θα πρέπει να βρισκόταν κοντά στη θάλασσα, υπήρχαν εκτάσεις πρόσφορες για καλλιέργεια ή για βόσκηση κατοικιδίων, ενώ σε μικρές αποστάσεις υπήρχαν λοφοσειρές ιδανικές για κυνήγι. Αρχαιοβατανικές μελέτες κατέδειξαν την καλλιέργεια και βρώση δημητριακών, όπως και παραγώγων τους (πλιγούρι).
Στην ευρύτερη περιοχή παράγονται ποιοτικά γεωργικά προϊόντα, όπως ντομάτες, τεύτλα, δημητριακά και φρούτα.
Αξιοθέατα είανι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην ανατολική είσοδο του οικισμού.
Στη φωτογραφία η φιλαρμονική Αγγελοχωρίου της Δημοτικής Ενότητας Ειρηνούπολης του Δήμου Νάουσας, σε παλαιότερη συμμετοχή της σε παρέλαση.

ΤΟ ΓΙΑΝΝΑΚΟΧΩΡΙ ΝΑΟΥΣΑΣ ΗΜΑΘΙΑΣ
Το Γιαννακοχώρι είναι χωριό και τοπική Κοινότητα, της Δημοτικής Ενότητας Νάουσας, του Δήμου Ηρωικής Πόλης Νάουσας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, στην Περιφέρεια Κεντρική Μακεδονίας.
Βρίσκεται στους βορειοανατολικούς πρόποδες του όρους Βέρμιο σε υψ. 325 μ., ενώ απέχει περίπου 6 χλμ. βόρεια από τη Νάουσα, 29 χλμ.. Βορειοανατολικά είναι η Επισκοπή και βορειοδυτικά το Ροδοχώρι. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών 1923, στο χωριό εγκαταστάθηκαν Πόντιοι πρόσφυγες.
Ενοριακός ναός είναι η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο κέντρο του χωριού, ενώ υπάρχει και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στο άλσος και τη βόρεια άκρη του χωριού. Στα βορειοδυτικά είναι το Φαράγγι της Κράστας και πάνω από το στενό άνοιγμα του οποίου δεσπόζει ο ομώνυμος λόφος (ύψος μέχρι 200 μ.), που είναι γνωστός για τις αναρριχητικές διαδρομές του.
Το χωριό φημίζεται για τα φρούτα του (κεράσια , ροδάκινα, μήλα, ακτινίδια) καθώς και για το εξαιρετικό κρασί και τσίπουρο. Στο χωριό λειτουργούν 3 ρακοκάζανα και επίσης εδώ βρίσκονται η έδρα του Κτήματος Κελεσίδη με τα εξαιρετικά κρασιά Μέρχαλι, Αρροθυμίες, Σαμπάνιτσα και Ευωδέας (λευκό και κόκκινο), καθώς και το οινοποιείο του κτήματος «Κυρ Γιάννη» (Μπουτάρη) και άλλων.

ΤΟ ΡΟΔΟΧΩΡΙ ΝΑΟΥΣΑΣ ΗΜΑΘΙΑΣ
Το Ροδοχώρι Ημαθίας είναι οικισμός και τοπική Κοινότητα του Δήμου Νάουσας, της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με πληθυσμό 428 κατοίκους. Βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Βερμίου σε υψόμετρο 540 μέτρα. Είναι κοντά στη Νάουσα, από την οποία απέχει 12 χιλιόμετρα.
Η πρώτη ονομασία του χωριού ήταν «Μέγα Ρέμα». Το 1956 το «Μέγα Ρέμα» μετονομάστηκε σε Ροδοχώρι που είναι και η επίσημη ονομασία του χωριού.
Εκκλησιαστικά το χωριό υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας.

ΗΜΑΘΙΑ, ΠΡΟΣΒΑΣΗ – ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ

ΚΤΕΛ Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ Α.Ε.
Το ΚΤΕΛ Νομού Ημαθίας Α.Ε. με τα σύγχρονα λεωφορεία που διαθέτει εξυπηρετεί με δρομολόγια όλη την Ημαθία, ενώ πραγματοποιεί και δρομολόγια από και προς Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Εδεσσα. Ο στόχος του ΚΤΕΛ Ημαθίας Α.Ε. είναι να προσφέρει στο επιβατικό κοινό ασφάλεια και άνεση στο ταξίδι του.
Για να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του ΚΤΕΛ Ν. Ημαθίας κάντε κλικ στην εικόνα..

ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΚΤΕΛ ΒΕΡΟΙΑΣ Α.Ε.
H Αστικό Κ.Τ.Ε.Λ. ΒΕΡΟΙΑΣ Α.Ε. προέρχεται από την μετατροπή του Κ.Τ.Ε.Λ. ΑΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ που λειτουργούσε από το 1952, ιδρυόμενο από μεμονωμένους αυτοκινητιστές και στη συνέχεια με τον Ν. 2963/2001 μετατράπηκε σε Ανώνυμο Εταιρία. Απασχολεί πλήθος εργαζομένων, σε διάφορες ειδικότητες (λογιστήριο, προσωπικό κίνησης, σταθμάρχες, ελεγκτές, κλπ).
Η αξιοπιστία και η τακτικότητα των δρομολογίων του, η εμπιστοσύνη του επιβατικού κοινού και η συνεργασία με τις τοπικές αρχές, αναδεικνύουν το Αστικό ΚΤΕΛ Βέροιας Α.Ε., ως έναν ιστορικό φορέα με πρωταρχικό ρόλο στην καθημερινή ζωή.
Το Αστικό Κ.Τ.Ε.Λ. Βεροίας Α.Ε. διοικείται από πενταμελές αιρετό Δ.Σ. με Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο τον κ. Παυλίδη Παύλο, Αντιπρόεδρο τον κ. Ακριβόπουλο Ευριπίδη και Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου τους κ.κ. Τσέα Δημήτριο, Kαραμπατσά Σταύρο και Δαμιανίδη Δαμιανό.

ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΖΕΙΔΩΡΟΣ
Με την αξιοποίηση και του ιστορικού αρχείου-παρακαταθήκη
του Θεόδωρου Ευαγγελούδη (1985-2023), τιμής ένεκεν
Αρχαιολόγος ΑΠΘ, Απόφοιτος Ινστιτούτου Θερβάντες
Ιστορικός ερευνητής Ρεμπέτικου Τανγκό

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ – ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΗΓΕΣ: Ιστορία της Ελλάδας, ιστορίας της Ευρώπης, ιστορικό αρχείο-παρακαταθήκη του Θεόδωρου Ευαγγελούδη, Βικιπαίδεια, ιστότοποι και Σελίδες (Κοινωνικών Δικτύων) Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, των Δήμων της Περιφερειακής Ενότητας Ημαθίας, καθώς και από ιδιωτικές σελίδες (Fb Pages) ή ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, τις οποίες αναγράφουμε στις επί μέρους αναφορές μας.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για όσους δημιουργούς φωτογραφιών έχουμε στοιχεία, αναγράφουμε το όνομά τους. Για όσους δεν έχουμε στοιχεία, αναγράφουμε την πηγή προέλευσης.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ
Ευχαριστούμε τους Εθνικούς και Περιφερειακούς Χορηγούς μας, που υποστηρίζουν τη δράση μας για την προβολή του φυσικού, πολιτιστικού και ιστορικού κάλλους της Ελλάδας, που έχει ως στόχο το συλλογικό όφελος.

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΙΑΣ
«Ού πολιτείαν γενέσθαι την αρίστην άνευ συμμέτρου χορηγίας” Αριστοτέλης
(Καμμία Πολιτεία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί άριστη, χωρίς την ανάλογη χορηγία)

Χωριά και Πόλεις της Ελλάδας